چرا مالیات هزینه نیست

مخاطب۲۴-یادداشت، چرا مالیات هزینه نیست - دکتر حسین یوسفی زاده فرد ،

در طول تاریخ و از زمان پیدایش اولین حکومت‌های بشری در نکات مختلف جهان میتوان ردپای مالیات را دید. دولت‌های محلی و هر چند کوچک برای پوشش دادن هزینه­های خود و تأمین بودجه سالانه خود از مردم خراج یا همان مالیات را دریافت می­کردند.

طبق اسناد بدست آمده اولین سابقه مالیات ستانی مدون متعلق به مصر باستان می‌باشد که در حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح گرفته می­شد و در منابع تاریخی بسیاری از جمله کتاب مقدس یر این موضوع اشاره شده است.

در سال ۵۰۰ قبل از میلاد و در زمان داریوش اول در امپراتوری پارسی، یک سیستم مالیاتی منظم و قاعده‌مند برقرار بود. سیستم مالیات پارسی متناسب با هر ساتراپی (استان امروزی) تنظیم می‌شد هرکدام از ساتراپی­ها با توجه به بهره وری فرض شده آن ارزیابی می‌شدند و بعد  ساتراپ بود (استاندار امروزی) که مبلغ کافی را جمع آوری کرده و پس از کسر هزینه‌های خزانه خود، بقیه را به حکومت مرکزی و بودجه دولت مرکزی می­فرستاد.

با نگاهی به سایر حکومت­های گذشته نظیر سلسله بطلیموس، روم و چین باستان و سایر حکومت­ها به این نتیجه می­رسیم که در هر دوره­ای مالیات وضع می­شده و قسمت مهمی از بودجه دولت­ها را تشکیل می­داده است، ولی مالیات ستانی یک قشر مخالف و مقاوم در برابر خود دارد که این مخالفین در تمام طول تاریخ مالیات ستانی در برابر مالیات ایستادند و سعی نمودند تا جای ممکن مالیات پرداخت نکنند و این مخالفین کسانی نبودند جزء پرداخت کننده­های مالیات.

پرداخت کننده­های مالیات به این دلیل که درآمد خود را به سختی به دست می­آورند و بعد از بدست آوردن درآمد باید قسمتی از درآمد خود را به دولت پرداخت کنند و به نوعی یک شریک برای سود خود داشته باشند اصلا به این شراکت راضی نبوده و اوضاع وقتی سخت‌تر می­شود که این شریک (دولت) شریک زیان نیست و موقعی که فعال اقتصادی با زیان مواجه می­شود راضی به جبران زیان او از خزانه دولت نمی­شود  و در ثانی قعالین اقتصادی مالیات را به عنوان یک پول زور تلقی می­کنند که اگر دولت قویه قهریه نداشت (اختیارات حاصل از قانون) به هیچ عنوان راضی به پرداخت آن نیستند. تمام این بحث­ها و مقاومت مردم در پرداخت مالیات به دلیل عدم آشنائی مردم به تأثیرات مالیات در اقتصاد و سطح زندگی شهرواندان می­باشد و پرداخت کنندگان مالیات، مالیات را نوعی هزینه اضافی بر درآمد و کاهنده سود تلقی می­کنند و همیشه سعی در کاهش این هزینه می­نمایند و اگر مردم با تأثیرات مالیات آشنائی بیشتری داشته باشند و اثرات آنرا حس کنند قبول خواهند کرد که مالیات هزینه نیست و یک نوع سرمایه گذاری جهت داشتن زندگی بهتر می­باشد.

فرق هزینه با سرمایه­گذاری در این است که هزینه باعث کاهش سود و اتلاف وقت و انرژی می­شود و تمام فعالین اقتصادی سعی در کاهش هزینه­های خود دارند، ولی سرمایه­گذاری طی زمان باعث افزایش سود، افزایش رفاه و کمک به رونق اقتصادی می­شود ولذا باید ثابت کرد که مالیات یک نوع سرمایه­گذاری بوده و نه هزینه.

در این نوشتار به ارتباط مالیات با موضوعات مهم جامعه اشاره خواهیم داشت تا ثابت شود که پرداخت مالیات باعث رونق و افزایش سود می­گردد.

 الف: اقتصاد هر کشوربر اساس زیرساخت­ها و مدل اقتصادی آن  بر پایه درآمد‌های گوناگون استوار است در کشور‌هایی که ذخایر زیرزمینی و خدادادی مانند نفت و گاز و مواد معدنی  دارند، اقتصاد وابسته به خام فروشی  بزرگترین چالش آنهاست و هزینه‌های کشورشان را از فروش این ذخایر تامین می‌کنند که کامل وابسته به کشور‌های خارجی بوده و درآمد و هزینه این نوع کشور‌ها را کشور‌های خریدار مواد معدنی و نفتی تعین می­کنند که در این حالت کشور صادر کننده هیچ استقلال مالی نداشته و کاملا وابسته به قیمت و میزان خرید کشور‌های دیگر است، ولی با ایجاد یک سیستم مالیاتی منظم میتوان بودجه دولت را از مالیات تأمین نمود و کشور را به استقال مالی رسانده و در تنظیم بودجه کشور کاملا خودکفا عمل می­کند ولذا بحث مطرح شده یکی از دلایلی است که نشان می­دهد مالیات پرداخت شده هزینه نبوده و یک نوع سرمایه­گذاری  است جهت استقلال بودجه کشور از خام فروشی و صادرات مواد معدنی.

ب: همانطور که می­دانیم بر خلاف باور بسیاری که تصور می­کنند که دولت یک منبع تمام نشدنی پول دارد که هرچقدر خرج کند تمام نمی­شود بودجه و مقدار پولی که دولت در اختیار دارد تا در امورات مربوط به کشور هزبنه کند با محدودیت روبرو است و باید برای هزینه کرد مقدار محدود بودجه خود برنامه­ریزی کرده و اولویت بندی کند و در این اولویت بندی ممکن است بعضی از بخش­های مهم جامعه در رده پائین اولویت قرار بگیرند و درصد کمی از بودجه سالانه را برخود اختصاص بدهند. یکی از مهم­ترین بخش­های مهم جامعه بخش خدمات درمانی می­باشد که بخش هزینه بر و حساسی می­باشد که در صورت عدم تخصیص بودجه کافی با مشکلات بزرگی روبرو خواهد شد، ولی اگر نظام مالیاتی و پرداخت کنندگان مالیات به وظایف خود به خوبی عمل نمایند و با پرداخت مالیات  بودجه کافی برای دولت تأمین شود دولت­ها با خیالی آسوده می­توانند برنامه­های درمانی را اجرا کنند و جامعه را به سطح مطلوبی از سلامت رسانده و یک نظام درمان قابل قبولی را پایه ریزی کنند و لذا همانگونه که می­بینیم پرداخت مالیات هزینه نبوده و یک نوع کمک به دولت و سرمایه­گذاری جهت رسیدن به سطح مطلوبی از سلامت و طول عمر بسیار در میان افراد جامعه است.

ج: بخش آموزش در تمام سطوح چه در سطح ابتدائی چه در سطح دانشگاهی به دلیل گستردگی و درگیر نمودن افراد بسیاری از جامعه یکی از بخش­های پر هزینه جامعه می­باشد و از طرفی به دلیل اینکه بخش آموزش زیر ساخت­های توسعه­ای، اقتصادی و فرهنگی یک جامعه را می­سازد دارای حساسیت بسیاری می­باشد. بدون یک سیستم آموزشی پیشرفته و غنی نمی‌توان انتظار داشتن جامعه­ای پویا، علم پژوهش، سزنده، امیدوار به آینده و دارای قدرت رقابت در تمام جنبه با کشور‌های قدرتمند داشت. مستلزم داشتن سیستم آموزشی پیشرفته که امید را در جامعه زنده کند و افراد جامعه را به مقام انسانیت برساند برخورداری سیستم آموزشی از امکانات خوب، فضای مناسب، اساتید طراز اول و معلمینی دلسوز است که مستلزم داشتن همه این‌ها صرف بودجه و هزینه کافی از طرف دولت می­باشد، ولی همانطور که در بالا ذکر شد بودجه دولت محدود می­باشد ولذا باید منبعی برای افزایش درآمد دولت وجود داشته باشد تا هزینه­های مذکور برای سیستم آموزشی را تامین نماید و مالیات یکی و اصلی‌ترین روشهاست. مالیات دهندگان با پرداخت مالیات دولت را در تامین هزینه­های آموزش یاری کرده و بخش عمده­ای از بودجه آموزش را به دوش میگیرند و دولت بدون داشتن دغدغه بودجه با خیالی آسوده برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت آموزشی را پیاده سازی میکند ولذا باز به نکته می­رسیم که مالیات هزینه نیست  بلکه یک سرمایه­گذاری است در سیستم آموزش و پرورش جهت داشتن سیستم آموزشی پویا و به روز برای ساختن آینده­ای بهتر و روشن برای کشور.

حسین یوسفی زاده فرد

دکتری اقتصاد و پژوهشگر مالیاتی