درآمد ثابت یا بازار سهام؛ کدام در ۱۴۰۴ بهتر عمل خواهد کرد؟
اقتصاد ایران در دو سال گذشته تحت تأثیر تورم مزمن، نرخهای سود بالا، تحریمهای بینالمللی و نااطمینانی سیاسی قرار داشته است. نرخ تورم نقطهبهنقطه در شهریور ۱۴۰۴ به حدود 45.3 درصد رسید و از ماه قبل بالاتر رفت؛ یعنی قیمتها همچنان با سرعت زیادی رشد میکنند. نرخ سود رسمی (نرخ بهره بانکی) نیز در حوالی ۲۳ درصد باقی مانده است، بهطوریکه بانک مرکزی تلاش میکند با افزایش سود اوراق و سپردهها فشار تورمی را کنترل کند. در همین حال شاخص کل بورس تهران (TEDPIX) در آبان ۱۴۰۴ حدود ۲٫۹ میلیون واحد بود. این شاخص نسبت به سال گذشته حدود ۳۹ درصد رشد داشت، اما پیشبینی میشود که طی دوازده ماه آینده کاهش یابد. گزارش بانک جهانی نیز اشاره میکند که بورس از اوج اردیبهشت ۱۴۰۴ حدود ۲۶ درصد افت کرده و فشار تورمی دوباره تشدید شده است.
در چنین شرایطی سرمایهگذاران برای حفاظت از ارزش دارایی و کسب بازدهی مناسب باید ابزارهای مختلف را بررسی کنند. صندوق درآمد ثابت و صندوق اهرمی دو مسیر متفاوت در بازار سرمایه ایران هستند که برای گروههای مختلف مناسباند. در این نوشته ابتدا وضعیت کلی بازارها در سال ۱۴۰۴ را بررسی کرده، سپس ویژگیها، مزایا و معایب هر نوع صندوق را شرح میدهیم و در نهایت به استراتژی مناسب برای ترکیب این ابزارها میپردازیم.
تحلیل وضعیت فعلی در سال 404 و بازارها
- تورم، رشد اقتصادی و نرخ سود
- بازار سهام و افتوخیزهای آن
- بازارهای ارز و طلا
در ادامه به تحلیل بازارها در ایران در سال 1404 میپردازیم.
تورم، رشد اقتصادی و نرخ سود
بر اساس دادههای مرکز آمار و گزارشهای اقتصادی، تورم نقطهبهنقطه در شهریور 1404 به حدود 45.3 درصد رسید و برخی پیشبینیها آن را تا پایان سال تا 42.4 درصد برآورد میکنند. نرخ سود رسمی در ایران نیز همچنان ۲۳ درصد است؛ این نرخ بالا باعث شده هزینه تأمین سرمایه افزایش یابد و بسیاری از کسبوکارها بهجای توسعه، منابع خود را در بازارهای مالی با سود بالاتر قرار دهند. صندوق بینالمللی پول (IMF) رشد اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ را حدود 0.6 درصد پیشبینی کرده است، در حالیکه میانگین منطقهای 3.5 درصد است.
بازار سهام و افتوخیزهای آن
بورس تهران در اوایل سال ۱۴۰۴ روند صعودی چشمگیری را تجربه کرد و در اردیبهشت به سقف 3.15 میلیون واحد رسید؛ اما بعد از آن، نااطمینانی سیاسی و فشارهای اقتصادی باعث کاهش شاخص شد و طبق گزارش بانک جهانی، شاخص کل نسبت به اوج خود ۲۶ درصد افت کرده است؛ با این حال شاخص در آبان 1404 هنوز حدود ۳۹ درصد بالاتر از مدت مشابه سال قبل است. این ارقام نشان میدهد که بورس بهرغم بازده بالقوه بالاتر، نوسان زیادی دارد و سرمایهگذاران باید آمادگی تحمل افتهای مقطعی را داشته باشند.
بازارهای ارز و طلا
بررسی دادههای آذر ۱۴۰۴ تصویر تازهای از رفتار بازارها ارائه میدهد. در این ماه، دلار آزاد پس از نوسانات شدید پاییزی وارد یک فاز اصلاحی شد و بخشی از رشد ماههای قبل را پس داد. قیمت سکه امامی نیز همزمان با تعدیل نرخ ارز و کاهش هیجانات سیاسی، افت ملایمی را تجربه کرد و در یک کانال قیمتی پایینتر نسبت به آبان تثبیت شد.
در چنین شرایطی که بازارهای ارز و طلا (دو سپر سنتی در برابر تورم) از شتاب رشد فاصله گرفتهاند و حرکتشان کندتر شده، نگاه بسیاری از سرمایهگذاران دوباره به سمت بازار سرمایه و صندوقهای سرمایهگذاری چرخیده است؛ جایی که امکان کسب بازدهی فعالتر و متناسب با تغییرات اقتصادی وجود دارد. این تعدیل در بازارهای امن، عملاً جذابیت صندوقهای درآمد ثابت، سهامی و حتی صندوقهای ترکیبی را برای کسب بازدهی بیشتر افزایش داده است.
بررسی صندوق های درامد ثابت
صندوق درآمد ثابت نوعی صندوق کمریسک است که بیشتر داراییهای آن در اوراق دولتی، سپردههای بانکی و سایر ابزارهای با درآمد ثابت قرار دارد. این صندوقها سودی منظم و تقریباً قابل پیشبینی پرداخت میکنند و در پایان دوره نیز اصل سرمایه بازمیگردد. هدف اصلی آنها ارائه سود پایدار با کمترین نوسان است.
در مجموع، صندوقهای درآمد ثابت مناسب سرمایهگذاران کمریسک، تازهکارها، افرادی با نیاز به درآمد منظم و کسانی است که میخواهند ارزش پولشان را بدون نوسان زیاد حفظ کنند.
مزایای صندوقهای درآمد ثابت به شرح زیر هستند:
- ریسک کم و سود پایدار
- بازده بیشتر از سپرده بانکی
- مدیریت حرفهای و نقدشوندگی بالا
- پرداخت دورهای سود
معایب صندوقهای درآمد ثابت به شرح زیر هستند:
- بازدهی محدود
- وابستگی به نرخ بهره
- چالش تورم
بررسی عملکرد ها و مقایسه با بازارهای دیگر
دادهها نشان میدهد که بازارها همچنان تحتتأثیر تورم بالا، نرخ سود جذاب و نوسانات مقطعی ارز و سهام قرار دارند؛ در چنین شرایطی، عملکرد صندوقهای درآمد ثابت همچنان باثباتترین وضعیت را در میان ابزارهای سرمایهگذاری داشته است.
- صندوقهای درآمد ثابت
در ۱۴۰۴ نیز بازده صندوقهای درآمد ثابت در همان محدودهی 30 تا 36 درصد موثر سالانه قرار گرفت؛ دامنهای که طی ماههای گذشته نیز پایدار بوده است. صندوقهایی مانند کارا در همین بازه حرکت کردهاند و همچنان توانستهاند سودی بالاتر از سپرده بانکی ارائه دهند. در فضای نوسانی که نرخ دلار و طلا بیشتر در حالت دامنهنوسانی قرار داشتند عملکرد صندوقهای درآمد ثابت برای بسیاری از سرمایهگذاران، بهعنوان پناهگاه کمریسک برجستهتر شد.
بازار ارز و طلا
در ۱۴۰۴، بازار ارز و طلا برخلاف جهشهای پرشتاب نیمه اول سال، بیشتر در فاز نوسان محدود و تثبیت قرار گرفتند.
این رفتار باعث شد بازده ماهانه این دو بازار در مجموع کمتر از میانگین سال باشد و جذابیت سفتهبازی نسبت به دورههای هیجانی کاهش پیدا کند. در نتیجه، مقایسه بازده ماهانه نشان میدهد که صندوقهای درآمد ثابت اغلب عملکرد بهتری نسبت به دلار و طلا در آذر ثبت کردهاند.
بازار سهام
بورس تهران پس از دورهای از رشد در ابتدای پاییز، در آذر ۱۴۰۴ با نوسانات بیشتر و دورههای اصلاح کوتاهمدت روبهرو شد. این الگوی رفتاری در گزارشهای رسمی (تا آبان) نیز مشاهده شده بود که شاخص کل، پس از رشد قابلتوجه در نیمه اول سال، وارد فاز ناپایداری شده است؛ به همین علت نتیجه میشود که بورس همچنان پتانسیل بازده بالاتر دارد، اما ریسک و شدت نوسانات آن نسبت به صندوقها بیشتر است و موفقیت در سهام نیازمند تحلیل و زمانبندی صحیح است، بهخصوص در مقطعی مانند آذر که بازار رفتاری جهتدار ندارد.
صندوقهای اهرمی
در ۱۴۰۴ نیز صندوق های اهرمی دقیقاً همان الگوی ماههای قبل را تکرار کردند:
- واحدهای ممتاز: همسو با شاخص بورس حرکت کردهاند؛ یعنی در نوسانات آذر، بازدهی آنها کاملاً وابسته به روند بازار سهام بوده است. اگر بازار در طول ماه دچار اصلاح شده، واحدهای ممتاز نیز به همان نسبت تحت فشار قرار گرفتهاند.
- واحدهای عادی: مطابق ساختار تعریفشده، بازدهی نزدیک به صندوقهای درآمد ثابت داشتهاند و برای کسانی که میخواهند هم سود پایدار داشته باشند و هم ارتباط غیرمستقیم با سهام حفظ کنند، همچنان گزینهای جذاب محسوب میشوند.
بهترین استراتژی برای سال ۱۴۰۴
با توجه به شرایط اقتصادی (تورم بالا، رشد اقتصادی پایین و نوسان بورس) و گزینههای سرمایهگذاری موجود، استراتژی ترکیبی و متنوعسازی داراییها بهترین راهکار برای سال ۱۴۰۴ به نظر میرسد.
نکات کلیدی چنین استراتژی عبارتاند از:
تقویت بخش کمریسک پورتفوی با صندوقهای درآمد ثابت: بخش قابلتوجهی از سرمایه باید در صندوقهای درآمد ثابت قرار گیرد تا جریان نقدی منظم و حداقلی از بازده تضمینشده فراهم شود. این صندوقها به دلیل ریسک پایین و نرخ سود مناسب، ستون اصلی پورتفوی هستند، خصوصاً برای افراد محافظهکار.
استفاده از واحدهای عادی صندوق اهرمی: بخشی از سرمایه میتواند به واحدهای عادی صندوق اهرمی اختصاص یابد؛ جایی که سودی مشابه صندوق درآمد ثابت دارد اما ارتباط ملایمی با بازار سهام هم ایجاد میکند.
سرمایهگذاری محدود در واحدهای ممتاز یا سهام بنیادی: افراد ریسکپذیر میتوانند حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد سرمایه را به واحدهای ممتاز اهرمی یا سهام پرپتانسیل بدهند تا از رشد احتمالی بورس بهره ببرند، البته با پذیرش نوسان.
پوشش تورمی با طلا یا طرحهای دارایی واقعی: برای مقابله با تورم، بخشی از سرمایه میتواند به طلا یا طرحهای مبتنی بر دارایی واقعی اختصاص یابد، اما با توجه به نوسانپذیری این بازارها، نیاز به نظارت و تحلیل دارد.
انتخاب پلتفرم معتبر برای مدیریت سرمایه: استفاده از سامانههای مطمئن، مثل اپلیکیشن کاریزما، امکان خرید صندوقهای مختلف، مدیریت حرفهای و پایش آسان سرمایهگذاری را فراهم میکند و تجربهای کمریسکتر ایجاد میکند.
نتیجهگیری
در سال ۱۴۰۴، اقتصاد ایران با تورم بالا، رشد اقتصادی محدود و نوسانات شدید بازار سرمایه مواجه است؛ در چنین شرایطی، صندوقهای درآمد ثابت با سود پایدار و ریسک پایین، و صندوقهای اهرمی با امکان کسب سودهای چندبرابری (اما ریسک بالاتر) دو گزینه اصلی برای سرمایهگذاران محسوب میشوند. دادههای موجود نشان میدهد که صندوقهای درآمد ثابت در بسیاری از ماهها بازدهی بالاتری از سپردههای بانکی داشتهاند، در حالیکه بازار سهام با وجود رشد سالانه قابل توجه، اصلاحهای شدیدی را تجربه کرده است.
تفاوت صندوق درآمد ثابت با سپرده بانکی چیست؟
سپرده بانکی حوالی ۲۲٪ سود میدهد، اما صندوق درآمد ثابت معمولاً حدود ۳۰–۳۶٪ بازده دارد و نقدشوندگی و مدیریت حرفهای بهتری ارائه میکند.
آیا صندوقهای درآمد ثابت بدون ریسک هستند؟
ریسک آنها بسیار کم است، اما صفر نیست؛ تغییر نرخ بهره و تورم میتواند روی سود واقعی اثر بگذارد.
چگونه میتوان در صندوقهای درآمد ثابت یا اهرمی سرمایهگذاری کرد؟
ETFها از طریق کارگزاریها خرید و فروش میشوند و صندوقهای صدور و ابطال از سایت یا اپلیکیشن—مثل اپلیکیشن کاریزما—قابل خرید هستند.
