ماجرای تولد ۲ توله یوزپلنگ در پارک توران / یوزها زنده می‌مانند؟

تولد ناگهانی دو توله یوزپلنگ در پارک توران امروز در حالی در رسانه‌ها خبرساز شد که تاکنون اطلاعات ضد و نقض و بعضاً اشتباهی از این توله‌ها در رسانه‌های داخلی و خارجی مخابره شده است.

مخاطب ۲۴- به نقل از فارس؛ حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در خبر اولیه اعلام کرد که دو قلاده توله یوزپلنگ در مجموعه حفاظت‌شده توران به‌تازگی متولد شده‌اند.

وی اظهار کرد: بر اساس خبر دریافتی از اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان، دو قلاده توله یوزپلنگ با سن کمتر از یک ماه توسط یک چوپان از طبیعت جدا شد؛ اما با اطلاع محیط‌زیست در روز جمعه به همان محل زنده‌گیری برگردانده شدند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بلافاصله تیم کارشناسی و فنی از سازمان مرکزی و اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان به محل اعزام شدند و تلاش برای اطلاع از وضعیت مادر و بازگرداندن توله‌ها به زیستگاه انجام شد؛ اما با توجه به سرد بودن هوا، سن پایین توله‌ها و سایر شرایط موجود، به‌منظور حفظ جان آن‌ها حدود نیمه‌شب گذشته به پاسگاه محیط‌بانی منتقل شدند.
اکبری اظهار کرد: نکته قابل‌تأمل اینکه در طبیعت توران، زایمان یوزپلنگ غالباً در اوایل بهار انجام می‌شود؛ زیرا دمای هوا و سایر شرایط طبیعی برای رشد و نمو توله‌ها مناسب است؛ اما زایمان یوز در نیمه دوم پاییز در طبیعت توران پدیده‌ای نادر بوده و احتمال بقای توله‌ها را در طبیعت بسیار دشوار می‌کند.
اکبری تأکید کرد: بررسی کامل شرایط منطقه برای مشخص شدن ابعاد موضوع و بررسی و تحقیق از علت و انگیزه چوپان از انجام این عمل ادامه دارد.
به گفته او، در مورد توله‌ها هم بر اساس نظر کمیته کارشناسی، تصمیم‌گیری و اقدام خواهد شد.

داستان یوز‌ها و چوپان چه بود؟

بهرامعلی ظاهری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان، با اشاره به عزیمت خود به پاسگاه محیط‌بانی دلبر در پارک ملی توران برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، درباره روند پیدا شدن توله یوزپلنگ‌ها گفت: توله‌ها به‌صورت اتفاقی توسط یک چوپان دیده می‌شوند و او نیز گزارش را به محیط‌بانان ارائه می‌کند که در یک منطقه دو گربه وحشی دیده است.

ظاهری گفت: محیط‌بانان وارد عمل و بررسی می‌شوند و درنهایت مشاهده می‌کنند که دو توله یوزپلنگ در طبیعت وجود دارند.
وی گفت: این توله یوزپلنگ‌ها در حوزه پناهگاه حیات‌وحش پارک ملی توران و در نزدیکی یکی از جان‌پناه‌ها در چشمه چاهک شناسایی شدند.

وضع توله‌ها پایدار است

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان اظهار کرد: دو توله یوزپلنگ پیداشده فعلاً به‌صورت دستی و با شیر خشک تغذیه می‌شوند و طبق بررسی‌های اولیه انجام‌شده حال عمومی آن‌ها مساعد است.

وی بیان کرد: برای خدمات‌رسانی بهتر به توله یوزپلنگ‌ها، از متخصص داخلی دام کوچک دانشکده دامپزشکی، متخصص داخلی دام بزرگ سازمان محیط زیست کشور و متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل و برخی اعضای متخصص دیگر در این حوزه استفاده شده است و این افراد هم‌اکنون در منطقه حضور دارند و در حال کار هستند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان ادامه داد: وضعیت توله یوزپلنگ‌ها بررسی شده و در حالت پایدار قرار دارند؛ اما بالأخره باید به آینده نگاه داشته باشیم که سرانجام آن‌ها به کجا خواهد رسید؟

سن توله‌ها چقدر است؟

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان گفت: فعلاً توله یوزپلنگ‌ها از طبیعت به دست محیط‌بانان رسیده است و تا امروز نیز با مادر زندگی می‌کرده‌اند و باید برای آینده آن‌ها برحسب نظر متخصصان و مواردی که در ادامه مشخص می‌شود، برنامه‌ریزی کنیم.

ظاهری با اشاره به سن توله یوزپلنگ‌ها گفت: بر اساس ارزیابی‌های اولیه، این توله یوزپلنگ‌ها حدوداً در هفته دوم یا سوم تولد قرار دارند.

وی تصریح کرد: این اتفاق بسیار نادر است که گربه‌سانان به‌ویژه یوزپلنگان، زایمان خارج از فصل داشته باشند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان بیان کرد: زایمان در فصل سرد اتفاق بسیار نادری در یوزپلنگان است و اکثر منابع علمی نیز می‌گویند توله‌هایی که خارج از فصل به دنیا می‌آیند، در همان طبیعت نیز با حضور حتی مادر، به‌سختی جان سالم به درمی‌برند؛ چراکه طبیعت بسیار سردی وجود دارد و این اتفاق بسیار نادر باید بررسی شود.

بیشتر بخوانید: اولین ویدیو از توله‌ یوزهای پیدا شده / آذر و توران؛ بامزه و چابک

مادر یوزپلنگ‌ها در طبیعت پیدا می‌شود؟

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با اشاره به برنامه‌ریزی‌ها برای آینده توله یوزپلنگ‌ها گفت: اولویت نخست، این است که مادر یوزپلنگ‌ها را در طبیعت پیدا کنیم و اگر مادر در طبیعت پیدا شود، نسبت به معرفی مجدد توله‌ها به او اقدام می‌شود.

ظاهری بیان کرد: اگر مادر توله یوز‌ها در طبیعت پیدا نشود، مجبور هستیم از طریق تغذیه با شیر دستی و شیرخشک نسبت به حفاظت از این گونه ارزشمند اقدام کنیم و این وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست است.

دوربین‌ها کارگذاری شد

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان گفت: برای پیدا کردن مادر توله یوزپلنگ‌ها، دوربین‌گذاری در محدوده پیدا شدن توله‌ها انجام شده است و همه مسؤولان مرتبط و محیط‌بانان نیز حضور میدانی دارند و نسبت به ردزنی‌ها و ردیابی‌ها در طول مسیر اقدام می‌شود.

ظاهری گفت: تمام اقدامات میدانی انجام می‌شود تا نسبت به شناسایی نشانی از مادر توله یوزپلنگ‌ها اقدام شود و امیدواریم خبر‌های خوبی از این بخش دریافت کنیم.

بیشتر بخوانید:

• ماجرای مشکوک توله یوز‌ها و چوپان! / احتمال دیگر چیست؟
• اولین ویدیو از توله‌ یوزهای پیدا شده / آذر و توران؛ بامزه و چابک

توله یوز‌ها به پارک پردیسان می‌روند؟

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با اشاره به احتمال اعزام توله یوزپلنگ‌ها به پارک پردیسان گفت: فعلاً توله‌ها در استان سمنان حضور دارند و باید برنامه‌ریزی شود تا ببینیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.

ظاهری افزود: تلاش داریم تا با برنامه مدون و با حضور تیم‌های متخصص، اقدامات لازم را انجام دهیم و هنوز نتیجه برنامه‌ریزی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها مشخص نیست.

تکذیب خبر رسانه‌های بیگانه در مورد ماجرای تولد ۲ توله یوزپلنگ در پارک توران

مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست استان سمنان همچنین با اشاره به اشتباه برخی رسانه‌های بیگانه گفت: برخی از رسانه‌های بیگانه اعلام کردند که توله یوزپلنگ‌ها در سایت تکثیر پارک ملی توران به دنیا آمده‌اند؛ در صورتی که این خبر‌ها صحت ندارد.

ظاهری ادامه داد: این توله‌ها به‌طور مستقیم در طبیعت به دنیا آمده‌اند و به دست محیط‌بانان رسیدند و به همین خاطر نیز به دنبال شناسایی مادر آن‌ها در طبیعت هستیم.

اما و اگرهای آموزش جوامع محلی

این کارشناس حیات وحش درباره جدا شدن دو توله یوز از طبیعت توسط چوپان اظهار کرد: در توران اقدامات بسیاری درجهت آموزش جوامع محلی انجام شده است. این اتفاق نشان می‌دهد که ما هنوز برای آموزش و آگاه‌سازی جوامع محلی عقب هستیم و به حد کافی این کار درست انجام نشده است. تلاش بیشتری باید در جهت آموزش جوامع محلی مانند دامداران و چوپانان - که جامعه هدف ما هستند - صورت بگیرد.

وی افزود: تنها منطقه باقیمانده و دارای اهمیت به لحاظ زادآوری یوزپلنگ «توران» است. چوپان کار اشتباهی در جداکردن توله یوزها در طیعت انجام داده است. در صورت مشاهده آن‌ها بدون مادر باید به محیط زیست گزارش می‌کرد، نه اینکه به برداشتن آن‌ها اقدام کند. احتمال آن وجود داشت که مادر توله‌ها به دنبال غذا رفته باشد، بدین جهت محیط‌بانان از دور به رصد توله‌ها می‌پرداختند و در صورت نیامدن مادر چاره‌ای می‌اندیشیدند.

موسوی خاطرنشان کرد: اکنون این توله‌ها از طبیعت جدا شده‌اند. چراکه دست انسان به آن‌ها خورده و بوی انسان گرفته‌اند. بدین جهت مادرشان دیگر آن‌ها را قبول نخواهد کرد و نمی‌توان در طبیعت رهایشان کرد. اکنون با دو چالش تولدشان در این فصل و جدا شدن از طبیعت مواجه هستند.

وی درباره احتمال زنده ماندن این توله‌ها هم توضیح داد: این توله‌ها یک ماهه و بسیار نابالغ هستند. به عبارتی جداشدن از مادر برای آن‌ها خیلی زود بود. سازمان تمام تلاش خود را در جهت زنده ماندن آن‌ها انجام می‌دهد. الان در پاسگاه محیط بانی منطقه هستند و هنوز مشخص نیست که آیا به تهران منتقل خواهند شد یا نه؟

مرضیه موسوی، کارشناس پستانداران گوشتخوار دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست نیز با اشاره به پیدا شدن دو توله یوز در منطقه توران آن هم در فصل پاییز، گفت: باید بررسی شود که آیا تغییرات اقلیمی باعث تاخیر در زادآوری یوزپلنگ ماده در فصل پاییز شده است، یا این اتفاق دلایل دیگری نیز دارد.

موسوی به علت تولد ۲ توله‌یوز تازه مشاهده شده در توران که توسط چوپانی از طبیعت جدا شده‌اند، اشاره کرد و گفت: از طرفی به دنیا آمدن آن‌ها در این فصل و از طرف دیگر جدا شدن آن‌ها از طبیعت باعث شده تا اتفاق خوبی برای این دو توله یک ماهه رخ ندهد. به نظر می‌رسد شاید علت تاخیر در زادآوری با توجه به فاصله طولانی بین فصل بهار تا پاییز، «تغییر اقلیم» باشد. تغییر اقلیم و خشکسالی در پدیده‌های زیست شناختی گونه‌ها مانند تولید مثل حیات وحش یا گل‌دهی گیاهان بی تاثیر نیست اما باید بررسی کرد که آیا می‌توان این تاخیر در زادآوری را تنها به پای تغییر اقلیم گذاشت یا خیر؟

موسوی، احتمال رخ دادن دوباره این پدیده در چنین فصلی را ممکن دانست.

بخش تلخ ماجرا، اما زمانی آشکار شد که پیروز شش ماهگی را پشت سر گذاشت تا معاون سازمان تاکید کند که هزینه نگهداری از آن ماهانه ۱۰۰ میلیون تومان است و سازمان قصد ندارد با هزینه این مبلغ، بودجه محدود حفاظت از تنوع زیستی ایران را که تنها ۳۰ میلیارد تومان است، در این مسیر صرف کند و در نتیجه تصمیم دارند پیروز را که امکان رهاسازی در طبیعت را ندارد، در بهار به محوطه فنس کشی شده در توران انتقال دهند.

وضعیتی که در بهترین حالت، کاملا مشابه پیش روی دو توله یوز زنده گیری شده از طبیعت توسط چوپان است چراکه لمس توله یوز‌ها توسط انسان، درست مانند فرجام لمس توله‌های دیگر گربه سانان، مانع از پذیرش آن‌ها توسط مادرشان می‌شود و دور ماندن توله‌ها از مادر هم معنایی ندارد جز فرا نگرفتن آموزش‌های لازم برای زیست در حیات وحش و در نتیجه، خطر مرگ! خطری که تنها می‌شود با فراهم کردن شرایط زیست این توله‌ها در اسارت با آن مقابله کرد که تاوانش، اسارت دائمی این یوزهاست.

اما مگر می‌شود بالغ بر دو دهه از تلاش برای نجات یوز ایرانی از انقراض گذشته باشد و انبوه برنامه‌های به اجرا درآمده در این خصوص، از جمله آموزش به جوامع محلی و به طور ویژه چوپانان، به آموزش این نکته بدیهی منجر نشده باشد که در مواجهه با فرزندان حیوانات در حیات وحش، باید به سرعت محل را ترک کرد و به هیچ عنوان آن‌ها را لمس نکرد؟ آموزشی پایه که حالا فقدانش به حذف دو توله یوز از طبیعت ایران منجر شده و افزون بر آن، ماهانه ۲۰۰ میلیون تومان هزینه به سازمان حفاظت محیط زیست تحمیل کرده است.

سازمانی که از آخرین توله یوز‌هایی که مراقبت می‌کرده، تنها موفق به حفظ حیات یکی از آن‌ها شده و حتی توان نگهداری از آن یکی را هم به دلیل مشکلات مالی ندارد. این در حالی است که می‌دانیم با تولد پیروز و دو توله یوز دیگر، اعلام کردند که هر سه توله «ماده» هستند و بعدتر مشخص شد که در تشخیص اشتباه کرده اند و هر سه «نر» بوده اند. گزاره‌هایی که موجب می‌شود اخبار رسیده در خصوص ماده بودن این دو توله یوز جدا شده از طبیعت توسط چوپان، چندان محلی از اعراب نداشته باشد.

یادآوری نکاتی تلخ که موجب شده برخی بگویند برای نگهداری از دو توله یوز تازه کشف شده به تجربیات همان چوپان خطاکاری اتکا کنید که توانسته یوز‌ها را در آغل زنده نگه دارد و تغذیه کند و از این حیث عملکرد بسیار قابل قبولی در قیاس با افرادی دارد که پروژه احیای یوز در توران را عهده دار بوده اند و در نتیجه فعالیت هایشان دو توله یوز مردند و حتی معلوم نیست مادر فیروز که سزارین شده، قابلیت زادآوری اش را از دست داده یا نه؟!

به همه این نکات ناخوشایند، اثبات ناکامی سازمان حفاظت محیط زیست ایران و بزرگترین و جدی‌ترین پروژه رهایی یک گونه منحصربفرد از انقراض در ایران از ارائه آموزش‌های اولیه و پایه به معدود افرادی که اجازه تردد در منطقه حفاظت شده توران را دارند، باید افزود که باید در اسرع وقت رفع شود، وگرنه انقراض تنها بازمانده یوز در قاره آسیا، نزدیک‌تر از آنچه فکرش را بکنیم رقم می‌خورد. رفع نقصی هزینه بر که به نوعی آن را هم چوپان ناشناس پارک ملی توران به سازمان حفاظت محیط زیست تحمیل کرده است!