دیدار تاریخی مودی و شی در چین؛ نزدیکی در سایه فشار آمریکا
مخاطب ۲۴، به گزارش سی ان ان، تیانجین، چین، یک دیدار پرانتظار میان رهبران دو کشور پرجمعیت جهان روز یکشنبه برگزار شد؛ جایی که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در حاشیه نشست منطقه‌ای در تیانجین از نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، استقبال کرد – در حالی که دو همسایه به دنبال نزدیکی مجددی هستند که با اصطکاک‌های مشترک آنها با ایالات متحده سرعت گرفته است.
شی و مودی در مهمانسرای تیانجین با یکدیگر دیدار کردند؛ این نخستین سفر مودی به چین در هفت سال گذشته است. آن دو پیش از گفت‌وگوی خود دست دادند و مقابل دوربین‌ها ژست گرفتند. این دیدار در شرایطی برگزار شد که هر دو کشور با تعرفه‌های سنگین آمریکا و همچنین فشارهای غرب بر سر روابطشان با روسیه، در بحبوحه جنگ اوکراین مواجه‌اند.
مودی از دعوت شی برای سفر به چین تشکر کرد و گفت که «توافقی حاصل شده» میان نمایندگان ویژه دو کشور درباره «مدیریت مرزی» – اشاره‌ای به تنش‌های مرزی حل‌نشده که پس از درگیری مرگبار سال ۲۰۲۰ شدت گرفت و روابط را به پایین‌ترین سطح رساند.
مودی افزود: «ما متعهدیم که روابطمان را بر اساس اعتماد و احترام متقابل پیش ببریم.»
مودی برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای (SCO) به چین سفر کرده است؛ یک گروه امنیتی منطقه‌ای مورد حمایت پکن و مسکو که به سنگ بنای تلاش‌های شی و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، برای تغییر موازنه قدرت جهانی به نفع خود بدل شده است.
حضور نخست‌وزیر هند و دیدارش با شی یک نقطه عطف در روابط پکن و دهلی‌نو محسوب میشود، روابطی که اخیراً شروع به بهبود کرده‌اند – تغییری که با چرخش منفی غافلگیرکننده در روابط آمریکا و هند طی هفته‌های گذشته، برای دهلی‌نو ارزشمندتر شده است.
این سفر همچنین فرصتی به مودی خواهد داد تا روز دوشنبه با پوتین دیدار کند؛ طبق گزارش رسانه‌های دولتی روسیه، آن دو قرار است مذاکرات دوجانبه‌ای داشته باشند. این در حالی است که تعرفه‌های سنگین آمریکا علیه صادرات هند به‌تازگی اجرایی شده است؛ تعرفه‌هایی که با خرید نفت روسیه توسط هند مرتبط دانسته شده‌اند، چرا که واشنگتن این خرید‌ها را تأمین مالی جنگ پوتین در اوکراین می‌داند.
جنگ اوکراین سایه‌ای سنگین بر نشست سازمان همکاری شانگهای و موج دیپلماسی پیرامون آن انداخته است، چرا که رهبران غربی فشار بر پوتین – و شرکایش – را برای پایان دادن به تهاجم بیش از سه‌سال‌ونیمه افزایش داده‌اند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اوایل ماه جاری مجازات‌های اقتصادی سنگینی علیه هند اعمال کرد و ابتدا واردات این کشور به ایالات متحده را مشمول تعرفه ۲۵ درصدی کرد و سپس ۲۵ درصد اضافی به عنوان مجازات خرید نفت و گاز روسیه بر آن افزود. چین و هند هر دو خریداران عمده نفت روسیه هستند.
این اصطکاک‌ها تلاش چند دهه‌ای دیپلمات‌های آمریکایی برای فاصله انداختن میان دهلی‌نو و مسکو و همچنین کوشش اخیر برای پرورش هند به عنوان وزنه‌ای در برابر چین در آسیا را تهدید می‌کند.
هند اعلام کرده که در جنگ اوکراین طرف هیچ‌کس را نمی‌گیرد. مودی گفت که روز شنبه با ولودیمیر زلنسکی، رهبر اوکراین، گفت‌و‌گو کرده و «دیدگاه‌هایی درباره درگیری جاری تبادل کرده‌اند.»
پکن امسال این نشست را بزرگ‌ترین اجلاس سازمان همکاری شانگهای تاکنون توصیف کرده است و مقام‌ها گفته‌اند بیش از ۲۰ رهبر در آن حضور خواهند داشت، از جمله کشور‌های عضو این سازمان که علاوه بر چین، روسیه و هند، شامل ایران، پاکستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان میشود.
گرم‌تر شدن روابط؟
بسیاری پکن را خشنود از تنش‌های جدید میان ترامپ و مودی می‌دانند، چرا که این تنش‌ها امنیت در حال رشد میان دو شریک (واشنگتن و دهلی‌نو) را تضعیف می‌کند. مقام‌های چینی با نگرانی افزایش سطح گفت‌وگوی امنیتی «کواد» (هند، آمریکا، استرالیا و ژاپن) را مشاهده کرده‌اند که به‌طور گسترده تلاشی برای مقابله با چین تلقی میشود.
روند عادی‌سازی تدریجی روابط میان هند و چین پس از دیدار مودی و شی در حاشیه نشست بریکس در روسیه در اکتبر گذشته آغاز شد؛ دیداری که همزمان با توافق دو طرف برای کاهش حضور نظامی در مرز مورد مناقشه صورت گرفت.
در ماه‌های اخیر، دو کشور توافق کردند پرواز‌های مستقیمی را که از زمان همه‌گیری کووید-۱۹ لغو شده بود، از سر بگیرند. پکن همچنین با بازگشایی دو مکان زیارتی در تبت غربی برای هندی‌ها پس از پنج سال موافقت کرد و هر دو طرف صدور ویزای گردشگری برای شهروندان یکدیگر را از سر گرفتند.
اوایل ماه جاری، پس از سفر وانگ یی، دیپلمات ارشد چین، به دهلی‌نو، دو کشور «ده نکته اجماع» برای کاهش بیشتر تنش‌ها اعلام کردند.
اما ناظران می‌گویند که حتی با تلاش رهبران دو کشور برای ثبات روابط تجاری و امنیتی، عبور از بی‌اعتمادی شخصی عمیق میان شی و مودی دشوار خواهد بود.
تنش‌های زیربنایی میان هند و چین در سال ۲۰۲۰ به اوج رسید، زمانی که درگیری مرگباری در مرز مورد مناقشه هیمالیا روی داد و ۲۰ سرباز هندی و ۴ سرباز چینی کشته شدند.
دو کشور همچنان حضور نظامی سنگینی در طول مرز ۲،۱۰۰ مایلی (۳،۳۷۹ کیلومتری) موسوم به «خط کنترل واقعی» (LAC) حفظ کرده‌اند؛ مرزی که همچنان تعریف‌نشده باقی مانده و از زمان جنگ خونین ۱۹۶۲ منبع همیشگی اصطکاک بوده است.
هند در سازمان همکاری شانگهای
از زمان پیوستن به SCO در سال ۲۰۱۷، برخی ناظران هند را عضوی ناراحت در این گروه می‌دانند؛ چرا که بزرگ‌ترین دموکراسی جهان در کنار شماری از دولت‌های خودکامه نشسته است و دو شریک اصلی – پکن و مسکو – تلاش کرده‌اند این سازمان را به ابزاری در برابر نظم جهانی تحت رهبری آمریکا بدل کنند؛ هدفی که با سیاست خارجی غیرمتعهدانه دهلی‌نو در تضاد است.
مودی در تیانجین از سوی جامعه هندی مقیم چین مورد استقبال قرار گرفت. این اجلاس نخستین بار است که او در کنار شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، حضور می‌یابد؛ دو کشوری که اوایل امسال درگیر یک مناقشه چهارروزه مرگبار شدند.
این نشست همچنین فرصتی کلیدی برای مودی خواهد بود تا با شریک دیرینه خود، پوتین، دیدار کند، درست در زمانی که خرید نفت روسیه توسط هند زیر فشار تعرفه‌های آمریکاست.
پالایشگاه‌های چینی سفارش‌های جدیدی برای نفت خام روسیه ثبت کرده‌اند که از بنادری صادر میشود که معمولاً به هند نفت می‌فرستادند، چرا که تقاضای دهلی‌نو برای نفت روسیه پس از اعمال تعرفه‌ها کاهش یافته است.
منبع: سی ان ان
