بازی کردن با خاک برای سلامتی کودکان خطرناک است؟
مخاطب ۲۴- کودکان تمایل زیادی برای بازی کردن با خاک دارند. آنها می‌توانند ساعت‌ها در گوشه‌ای بنشینند و مشغول ساخت آدم‌ها یا خانه‌های مختلف با گل باشند. کودکان از اینکار لذت می‌برند و حتی آرامش می‌گیرند. کنجکاوی آنها نیز به‌شدت تقویت می‌شود. گرچه بین والدین در رابطه با تاثیر بازی کردن با خاک بر سلامتی کودکان اختلاف‌نظر وجود دارد. در این مطلب مسئله را از دیدگاه پزشکی و سلامت بررسی خواهیم کرد.
سلامتی کودکان پس از بازی کردن با خاک تحت شرایطی خاص تثبیت می‌شود
برخی والدین به کودکان خود توصیه می‌کنند که بیرون رفته و بازی کردن با خاک را امتحان کنند. چراکه اینکار سبب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. آیا شواهد علمی نیز چنین مسئله‌ای را تایید می‌کنند؟ به‌صورت کوتاه بله. پژوهش‌های مختلف نشان داده‌اند که اگر کودکان در سنین پایین با خاک بازی کنند، احتمال بروز آلرژی و بیماری‌های خود ایمنی در آنها کاهش می‌یابد.
سیستم ایمنی بدن انسان از همان ابتدا در بهترین شرایط خود قرار ندارد. بلکه در طول عمر ارتش سلولهای دفاعی بدن باید یاد بگیرند که چگونه بین سلولهای داخلی و موجودات خارجی تفاوت قائل شوند. برخی از این موجودات بی‌آزار هستند و برخی نیز می‌توانند منجر به بیماری‌های خطرناک شوند. مشکل در این زمینه می‌تواند به واکنش غیرمفید و اشتباه بدن منجر شود و آسیب‌های شدیدی را به‌بار آورد.
گراهام روک، استاد بازنشسته میکروبیولوژی دانشگاه کالج لندن نیز بازی کردن با خاک را برای سلامتی کودکان مفید می‌داند. او تاکید می‌کند سیگنال‌های مولکولی که در آموزش دادن ارتش دفاعی بدن تاثیرگذار هستند، تا حد زیادی از میکروب‌های موجود در فلور میکروبی دستگاه گوارش می‌آیند. در واقع سیستم گوارش و مخصوصا روده ما مملو از انواع باکتری‌ها و میکروب‌ها است. آنها حفظ سلامتی انسان بسیار تاثیرگذار هستند.
به‌عنوان مثال برخی از این میکروب‌ها به تولید ویتامین‌های ضروری برای بدن انسان کمک می‌کنند. همچنین آنها نقش مهمی در هضم غذا دارند. اولین سال از عمر هر انسان برای توسعه فلور میکروبی دستگاه گوارش بسیار مهم است. نوزادان هنگام گذر از کانال زایمان (در زایمان عادی) و هنگام شیر خوردن از سینه حجم زیادی باکتری دریافت می‌کنند. همین نیز می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند؛ اما کافی نیست. نکته مهم اینجاست که کودک باید در سنین کم در معرض طیف گسترده‌ای از میکروب‌ها قرار بگیرد. البته در این زمینه نیز نکات مهمی وجود دارد که باید والدین رعایت کنند. مثلا بوسیدن نوزاد ممکن است خطر مرگ را همراه داشته باشد.
بر اساس نظریه دوستان قدیمی، هرچقدر این میکروب‌ها متنوع‌تر باشند، سیستم ایمنی بدن بهتر می‌تواند خودی را از بیگانه تشخیص دهد. به همین‌خاطر است که بازی کردن با خاک برای تقویت سلامتی کودکان مفید است. این نظریه در سال ۲۰۰۳ توسط روک ارائه شد. پس از آن نیز پژوهش‌های مختلفی این مسئله را تایید کردند. داده‌های گوناگون نشان می‌دهند کودکانی که در مزرعه بزرگ می‌شوند و در کنار حیوانات خانگی گوناگون هستند، کمتر از کودکان بزرگ‌شده در شهر به آلرژی‌های مختلف دچار می‌شوند.
نکات مهمی که گفته نمی‌شوند
البته نکات مهمی در رابطه با تاثیر بازی کردن با خاک بر سلامتی کودکان وجود دارد که نمی‌توان نادیده گرفت. بازی با خاک می‌تواند در سنین کم تاثیرگذار باشد و نباید همیشه آن را تشویق کرد. همچنین بازی کردن با خاک به‌معنی کنار گذاشتن بهداشت و داشتن یک سبک زندگی اشتباه نیست. اگر کودکی بهداشت را رعایت نکند، مجبور خواهد شد پس از مریض شدن مقدار زیادی آنتی‌بیوتیک مصرف کند. در این حالت تنوع میکروب‌های مفید موجود در بدن کاهش می‌یابد.
پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که نوع خاکی که کودکان با آن بازی می‌کنند نیز در نتیجه نهایی تاثیرگذار است. به‌عنوان مثال اگر کودکان با یک لایه خاک برداشته‌شده از سطح جنگل بازی کنند، احتمالا تنوع میکروبی موجود در بدن آنها به‌شکل شگفت‌انگیزی افزایش پیدا می‌کند. گرچه خاک موجود در پارک‌های بازی که بیشتر زیر لایه‌ای از شن‌وماسه قرار دارد چندان سودمند نیست.
علاوه بر اینها دقت کنید که فقط میکروب‌های مفید موجود در خاک می‌توانند برای سلامتی کودک مفید باشند. نه اینکه کودک به‌راحتی در معرض عوامل مختلف بیماری‌زا قرار بگیرد. اگر می‌خواهید سلامتی کودک خود را با بازی کردن با خاک تقویت کنید، حتما منطقه‌ای را در نظر بگیرید که از تمیز بودن آن اطمینان دارید. گاهی ممکن است مواد شیمیایی خطرناک و یا انگل‌های دردسرساز در خاک پنهان شده باشند.
همچنین نباید به کودکان اجازه دهید که خاک را خورده و یا حتی در دهان خود قرار دهند. در پایان باید یادآوری کرد که بازی کردن با خاک یا داشتن حیوان خانگی نمی‌تواند به یک معجزه منجر شود. این دو می‌توانند برای جلوگیری از بروز بیماری‌های خود‌ایمنی و آلرژی مفید باشند؛ اما عوامل تاثیرگذاری دیگری نیز در این زمینه وجود دارند. در میان آنها ژنتیک را شاید بتواند مهم‌ترین عامل دانست.
