چرا داروخانه ها چوب حراج به مکمل‌ها زده‌اند؟
مخاطب۲۴- اگر حتی یکبار هم گذرتان به داروخانه‌های سطح شهر تهران افتاده باشد، حتماً انواع و اقسام مکمل‌های رژیمی و غذایی با برند‌های مختلف در قفسه‌های داروخانه‌ها به چشمتان خورده است؛ مکمل‌هایی که همگی تولید داخلی یا تحت لیسانس هستند و تعداد و تنوع زیادی در داروخانه‌ها دارند.
تولید و مصرف مکمل در کشور چقدر است؟
در حال حاضر بیش از ۱۲ هزار محصول مکمل در کشور داریم و آن‌طور که رئیس سازمان غذا و دارو می‌گوید سالانه ۲۵۰ میلیون عدد مکمل و فرآورده گیاهی در کشور شناسه‌گذاری می‌شوند.
تاکنون آمار دقیقی از میزان مصرف مکمل‌ها در کشور اعلام نشده، اما به نظر می‌رسد که این میزان تولید، بسیار بیشتر از نیاز کل کشور است؛ ۲۲ میلیون و ۳۰۹ هزار عدد از این قرص‌ها و کپسول‌ها نیز سالانه صادر می‌شوند که باتوجه به رقم نسبتاً پایین صادرات، مشخص می‌شود مکمل‌ها خیلی بیشتر از آنچه مردم کشور نیاز دارند تولید می‌شوند.
چوب حراج داروخانه‌ها بر مکمل‌ها و مولتی ویتامین‌ها
در دید اول شاید این تصور ایجاد شود که تولید بیش از حد نیاز مکمل‌ها و مولتی ویتامین‌ها، باعث دسترسی آسان مردم به این محصولات می‌شود و این موضوع به عنوان خبری مثبت تلقی شود، اما نگاهی به پشت پرده توزیع این مکمل‌ها در کشور، ابعاد جدیدی از یک بحران جدی در حوزه تولید دارو و مکمل را افشا می‌کند.
بسیاری از داروخانه‌ها چوب حراج بر مکمل‌ها و مولتی‌ویتامین‌های خود زده‌اند!
برای مثال یک جعبه قرص مولتی ویتامین که قیمت روی بسته بندی آن ۱۶۷ هزار تومان است؛ به قیمت ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
بررسی دلایل این اتفاق، پشت پرده چنین تخفیفاتی را آشکار می‌سازد.
رقابت تولیدکنندگان مکمل بر سر فروش محصولاتشان به داروخانه‌ها
پیگیری‌های خبرنگار تسنیم نشان می‌دهد که تولید بیش از حد نیاز مکمل‌ها در کشور، باعث شده تا رقابت شدیدی بین تولیدکنندگان مکمل برای فروش محصولاتشان به داروخانه‌ها شکل بگیرد؛ همین امر باعث شده تا شرکت‌های تولیدکننده مکمل‌ها و مولتی‌ویتامین‌ها، با اعطای تخفیفات ویژه داروخانه‌ها را ترغیب به خرید محصولات خود کنند.
بهمن صبور، نایب رئیس انجمن داروسازان تهران درباره این موضوع به تسنیم می‌گوید: «شرایط تولید دارو و مکمل با یکدیگر متفاوت است و سیستم انقباضی موجود در حوزه تولید دارو در حوزه تولید مکمل وجود ندارد؛ به عبارت دیگر شرایط موجود در سازمان غذا و دارو برای دریافت مجوز تولید مکمل، آسان‌تر است و این باعث شده که تعداد زیادی از کارخانجات رو به تولید مکمل بیاورند و میزان تولید مکمل از میزان نیاز جامعه بیشتر باشد.»
همین امر منجر به شکل‌گیری رقابت نادرست بین شرکت‌ها و اعطای تخفیفات ویژه به داروخانه‌داران برای فروش رفتن مکمل‌ها شده است.
محمدرضا دری؛ دبیر انجمن داروسازان تهران نیز درباره این موضوع به تسنیم می‌گوید: «کارخانه‌های تولیدکننده مکمل به دلایل مختلف از جمله بالا بودن میزان تولید نسبت به تقاضا، طولانی بودن مدت زمان بازپرداخت مطالبات‌شان و زیاد بودن هزینه‌های تولید، چالش‌های زیادی برای پرداخت هزینه‌های خود دارند و برای اینکه بتوانند چرخ اقتصادی خود را بچرخانند محصولات خود را به داروخانه‌هایی عرضه می‌کنند که به صورت نقدی و یکجا و بدون بازپرداخت طولانی مدت پول محصولات را پرداخت می‌کنند؛ از طرفی برای اینکه داروخانه‌ها را ترغیب به خرید این محصولات کنند به صورت غیراصولی مکمل‌ها را ارزان‌تر می‌فروشند یا آفر‌ها و تخفیف‌های عجیبی برای آنها در نظر می‌گیرند البته این امر برای آنها زیان‌ده است، اما به دلیل اینکه این مکمل‌ها به هرحال تولیدشده‌اند، این روش را برای فروش آنها به داروخانه‌ها به کار می‌گیرند.»
نبود تنظیم‌گری سختگیرانه برای تولید مکمل در کشور
وی در پاسخ به این سؤال که چرا سازمان غذا و دارو میزان نیاز کشور را احصا و به شرکت‌های تولیدکننده اعلام نمی‌کند تا این تولیدکنندگان بیش از حد نیاز کشور اقدام به تولید مکمل نکنند؟ می‌افزاید: «سازمان غذا و دارو کنترل و نظارت بر موضوع تولید مکمل‌ها دارد، اما رگولاتوری سفت و سختی در حوزه تولید مکمل وجود ندارد، زیرا اقتصاد تولید مکمل، مبتنی بر رقابت و بازار آزاد است.»
سبدفروشی، علت دیگر حراج شدن مکمل‌ها
بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که در پی بروز کمبود‌های دارویی، پدیده‌ای به نام سبدفروشی نیز در بازار داروی کشور شکل گرفته که پس از کمبود‌های دارویی تشدید شده است.
منظور از سبدفروشی، فروش دارو‌های کمیاب و سهمیه‌ای در ازای خرید دارو‌هایی است که کمتر مصرف و خریداری می‌شوند.
به عبارت دیگر، شرکت‌های پخش دارو، دارو‌های کمیاب را به شرطی به داروخانه‌ها می‌فروشند که داروخانه‌ها تعدادی از مکمل‌ها را نیز از شرکت‌های پخش خریداری کنند!
برای مثال یکی از داروخانه‌داران می‌گوید: "در پی کمبود وارفارین در کشور، به داروخانه‌ها گفته می‌شود به شرطی داروی وارفارین را به شما می‌فروشیم که در کنار آن نوعی از مولتی‌ویتامین‌ها را هم بخرید. "
داروخانه‌دار دیگری نیز این اسناد را در اختیار خبرنگار تسنیم قرار داده که در شرایط کمبود داروی "متی مازول" صرفاً به شرط خرید کپسول زینک پلاس، داروی متی مازول در اختیار این داروخانه قرار می‌گیرد!
نایب رئیس انجمن داروسازان تهران در این باره می‌گوید: «شرکت‌های سازنده مکمل، شرکت‌های پخش جداگانه‌ای از دارو‌ها ندارند یعنی شرکت‌های پخش دارو، مکمل‌ها را نیز به داروخانه‌ها توزیع می‌کنند. این موضوع باعث شده شرکت‌های پخش، دارو‌های کمیاب را در ازای خرید اجباری مکمل‌ها به داروخانه‌ها بفروشند. برای مثال در شرایط کمبود وارفارین، داروخانه‌داران را مجبور می‌کنند که به ازای خرید هر جعبه وارفارین چندین جعبه مکمل نیز خریداری کنند که به این پدیده سبدفروشی گفته می‌شود. همین موضوع نیز از علل تخفیف مولتی‌ویتامین‌ها در داروخانه‌ها به شمار می‌رود، زیرا داروخانه با حجم زیادی از مکمل‌ها روبروست که گا‌ها تاریخ انقضای آنها نیز نزدیک است و آنها را با قیمت پایین‌تر به فروش می‌رساند.»
سازمان غذا و دارو سال گذشته طی نامه‌ای به همه شرکت‌های پخش دارو ابلاغ کرد که فروش سبدی، نقدی و توقف فروش دارو‌ها توسط شرکت‌های پخش ممنوع است و هرگونه تخلف در خصوص این موارد، از طریق مراجع قضایی پیگیری می‌شود.
با وجود این، در سایه ضعف نظارت‌های این سازمان، پدیده سبدفروشی به امری عادی و رایج در بین داروخانه‌داران و شرکت‌های پخش تبدیل شده است.
چوب حراج پلتفرم‌ها بر مولتی‌ویتامین‌ها
ماجرای عجیب تخفیف مکمل‌ها به همین جا ختم نمی‌شود؛ گشت و گذاری در برخی پلتفرم‌ها نشان می‌دهد که آنها هم با حراج کردن مکمل‌ها، مشتریان خود را ترغیب به استفاده از این محصولات می‌کنند.
دری، نایب رئیس انجمن داروسازان درباره فعالیت این پلتفرم‌ها در حوزه مکمل‌ها نیز می‌گوید: «در برخی از سایت‌های مجازی پیدیده دامپینگ رخ داده است و مکمل‌ها با قیمت‌هایی حتی بسیار پایین‌تر از تخفیفات داروخانه‌ها نیز به مشتریان فروخته می‌شوند. علت این رخداد این است که تولیدکنندگان مکمل‌ها دچار مشکل نقدینگی هستند و نیاز به پول یکجا و نقدی دارند؛ بسیاری از داروخانه‌ها توانایی خرید نقدی این مکمل‌ها به صورت یکجا را ندارند و به همین دلیل این سایت‌ها و پلتفرم‌ها که این توانایی را دارند حجم زیادی از مکمل‌ها را به صورت نقد خریداری می‌کنند و کارخانه‌ها نیز برای این که چرخه اقتصادشان بچرخد بر مکمل‌های خود چوب حراج می‌زنند و صرفاً برای دریافت پول نقد و یکجا، آنها را می‌فروشند.»
تخفیف ۵۰ تا ۷۰ درصدی فروشگاه معروف آنلاین روی مولتی‌ویتامین‌ها!
تصاویر زیر نشانگر تخفیف‌های بالای ۵۰ درصدی کپسول‌ها و قرص‌های ویتامین در در یک فروشگاه آنلاین کالاست؛ در برخی از موارد خریداران اظهار کرده‌اند که این تخفیفات به دلیل نزدیک بودن تاریخ انقضا روی این محصولات اعمال شده است.
تشویق مردم به استفاده بی‌رویه از مکمل‌ها با تخفیفات ویژه!
سرپرست فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو با هشدار نسبت به مصرف بی‌رویه مکمل‌ها گفت: در چند سال اخیر استفاده از دارو‌های گیاهی و مکمل‌ها رشد داشته، اما استفاده نادرست از این فرآورده‌ها نیز می‌تواند همچون دارو‌های شیمیایی تهدیدی بر سلامت فرد مصرف‌کننده باشد و در این زمینه باید از مشاوره پزشک یا داروساز بهره گرفت.
با وجود این، بازار نابسامان تولید و توزیع مکمل در سایه نبود برنامه صحیح برای تولید این محصولات، باعث شده تا به دلیل تخفیف‌های زیاد مردم نیز به سوی مصرف بی‌رویه مکمل‌ها روی بیاورند.
