بودجه و برنامه منهای ۲۵ میلیون مستاجر
مخاطب 24- وضعیت اجاره‌ها همواره برای مستاجران یک چالش و غصه بزرگ در سبد هزینه‌ها بوده است. حالا، اما وضعیت بغرنج تر، غم‌انگیزتر و دردناک‌تر شده است که دو دلیل عمده را می‌توان برای این غصه برشمرد:
۱-طبق برآورد بازار، برخلاف سایر بازار‌ها همچون ارز و... که در ماه‌های اخیر نوسان کمتری داشته‌اند، اما اجاره‌بها مسیری متفاوت و شیب افزایشی را طی کرده است.
۲- طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به عنوان بازوی فکری قوه مقننه، موضوع افزایش اجاره و معضل اساسی مستاجرها در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مورد غفلت واقع شده است.
شرحی بر این دو غصه
شاید به یاد نداشته و کمتر تجربه کرده باشیم که مستاجری گفته باشد، صاحبخانه‌اش در تمدید اجاره، مبلغی به آن اضافه نکرده است. البته صاحبخانه‌های منصف و دلسوز هم هستند، اما به نظر می‌رسد تعدادشان بسیار کم است. اما در مقابل، فراوان شنیده‌ایم که برخی تمام تلاش‌شان را به کار می‌گیرند تا در شرایط نبود نظارت و غیبت سازوکار‌های قانونی تا جایی که می‌توانند پوست مستاجر را بکنند.
غصه اول - این موضوع، صرفا یک بیان احساسی نیست و علاوه بر تجربه یکایک ما، مصداقش را در تازه‌ترین بررسی‌ها و تحلیل‌های آماری حتی در فصل سرد سال که جابه جایی مستاجرها کمتر است، به وضوح می‌بینیم. بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، اجاره‌بهای مسکن کشور در آذر امسال نسبت به آذر سال گذشته بیش از ۴۰درصد رشد کرد. تورم ماهانه شاخص اجاره کشوری نیز در این ماه (آذر)، ۳.۶درصد اعلام شد که تورم بسیار بالایی در فصل سرد اجاره محسوب می‌شود.
علاوه بر آمار مرکز آمار ایران که احتمالا ذکر آن برای هر ادعایی کافی باشد، اما ما به بررسی‌های میدانی «دنیای اقتصاد» هم مراجعه کردیم که این رسانه شنبه ۹ دی نوشت: «هزینه اجاره‌نشینی در شهر‌ها طی همه ماه‌های گذشته از سال‌جاری، شیب افزایشی داشته است؛ در حالی که قیمت مسکن از تابستان تاکنون، در مسیر افت ماهانه بوده است.» این موضوع نشان‌دهنده جهت متفاوت بازار اجاره از سایر بازارهاست و دربردارنده یک پیام هشدارآمیز از شرایط این بازار! مبنی بر این که در شرایطی که بازار مسکن با کاهش قیمت مواجه شده و متغیر‌ها و مولفه‌های بیرونی مانند نوسانات قیمت سایر بازار‌ها (ارز و...) در ماه‌های اخیر ثبات نسبی داشته‌اند، با این حال، شرایط در بازار اجاره همچنان به میزان بالا، ملتهب است. در چنین شرایطی مشخص نیست اگر این ثبات و آرامش بازار‌ها در سال آینده ادامه‌دار نباشد، بازار اجاره با چه شرایطی روبه‌رو خواهد شد.
غصه دوم –، اما مهم‌تر از غصه اول، غصه دیگری است که تا حدودی از «فراموش شدن مستاجرها» نزد مسئولان حکایت دارد. دولت ۲۷ آذر، اصلاحیه لایحه بودجه ۱۴۰۳ کشور را به مجلس تقدیم کرد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بر اساس تکالیفی که بر عهده دارد، این لایحه را بررسی و تحلیل کرده است، اما بررسی‌های این مرکز، درباره مستاجرها و تدابیر دولت برای بازار اجاره بها، گزارش ناامید کننده‌ای است.
سایت مرکز پژوهش‌ها از این گزارش می‌نویسد: «رشد لجام گسیخته اجاره‌بها و افزایش لگاریتمی قیمت مسکن در سال‌های اخیر، تامین مسکن را برای بسیاری از خانوار‌های با درآمد متوسط به یک معضل اساسی و برای افراد کم‌برخوردار و زوج‌های جوان به یک رویای دست‌نیافتنی تبدیل کرده و ضرورت دارد تا به‌عنوان یک «ابر چالش» مورد توجه ویژه قرار گیرد. این مسئله هیچ نمودی در میان احکام بودجه نداشته است. به‌ویژه آن که به برخی از موضوعات همچون نظام اجاره‌داری که چند سالی است در تمامی محافل علمی و نشست‌های بررسی سیاست گذاری مسکن به‌عنوان یکی از راهکار‌های سامان دهی بازار اجاره مسکن مطرح است، ورود نداشته است.»
حتی غایب در برنامه هفتم توسعه
اگر این فراموشی غصه نیست، پس چیست؟ چون، مستاجرها نه تنها در لایحه یک ساله ۱۴۰۳ نادیده گرفته شده اند، بلکه در برنامه ۵ ساله هفتم توسعه که اکنون مراحل بررسی در شورای نگهبان را می‌گذراند، هم نادیده انگاشته شده اند. مرکز پژوهش‌ها در این گزارش نوشته است: «البته این موضوع در برنامه هفتم توسعه هم مورد غفلت واقع شده و تنها ساخت مسکن حمایتی مورد توجه بوده است.»
مستاجرانی که به حاشیه‌ها پرتاب می‌شوند!
بنابر گزارش مرکز آمار، حدود ۲۴.۵ میلیون نفر در کشور مستاجر هستند که ۳۷ درصد آن را خانوار‌های شهرنشین و ۵۱ درصد را پایتخت نشین‌ها تشکیل می‌دهند. بررسی‌های سال قبل یک استارتاپ آمار عجیب و نگران کننده‌ای را از اسباب‌کشی ساکنان تهران و کرج پیش روی ما قرار داده است.
۴۸ درصد کاربرانی که از خدمات اسباب‌کشی این شرکت استفاده کرده بودند، به منطقه‌ای پایین‌تر نقل مکان کرده بودند. این در حالی است که نرخ رشد حداقل دستمزد در این سال‌ها بسیار پایین‌تر از رشد قیمت مسکن بوده است. این یعنی شرایط برای کسانی که در مناطق ارزان‌تر زندگی می‌کنند، سخت‌تر و چه بسا آنها را به حاشیه شهر‌ها گسیل داده است. دکتر مجید میرسندسی استاد دانشگاه و جامعه شناس در گفتگو با خراسان برای این فاجعه از اصطلاح «پرتاب شدن» مستاجرها به کناره‌های شهر یاد می‌کند.
میرسندسی می‌گوید: اجاره نشینی یکی از شیوه‌های سکنی گزینی شهری است که در جامعه ما همواره به ویژه در سال‌های اخیر دچار چالش‌های جدی برای بخشی از مردم شده است. نتیجه روند اقتصادی و معیشتی جامعه که موضوع اجاره‌های گران یکی از آنها به شمار می‌آید، این است که می‌بینیم بخشی از جامعه ایرانی مرحله به مرحله در حال خارج شدن از صحنه زندگی است.
این جامعه شناس اضافه می‌کند: این آسیب را همه ما در مواجهات روزمره و پیرامون مان می‌بینیم که گروهی از شهروندان به دلایل اقتصادی باید شهر را ترک کنند و به حاشیه شهر‌ها پناه ببرند که مسئله حاشیه نشینی و تبعاتی که دارد، خود غصه دیگری است. میرسندسی به مناطقی از تهران و کرج که این طبقات به آن جا نقل مکان کرده اند، اشاره می‌کند و آنها را پرتاب شدگان اجاره‌های گران و وضعیت اقتصادی می‌داند.
او با یادآوری برخی آمار‌های مرتبط با میزان «فقر» در جامعه می‌گوید: این روند، ترجمه و مصداقی از این آمارهاست که در پی کاهش قدرت خرید و توان معیشتی خود تلاش می‌کند برای تداوم زندگی به منطقه‌ای کوچ کند که دست کم از پس اجاره خود برآید.
منبع: سلامت نیوز
