نبرد نفتی آمریکا و هند: تحریم یا سقوط اتحاد؟
مخاطب ۲۴، در دنیای امروز که انرژی به عنوان شریان حیاتی اقتصاد جهانی عمل می‌کند، تنش‌های ژئوپلیتیکی اغلب به میدان نبردی برای قدرت‌های بزرگ تبدیل می‌شوند. تنش اخیر بین ایالات متحده و هند بر سر خرید نفت روسیه توسط دهلی‌نو، نمونه‌ای بارز از این واقعیت است. از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، آمریکا و متحدان غربی‌اش تحریم‌های گسترده‌ای علیه مسکو اعمال کرده‌اند تا درآمد‌های نفتی روسیه را کاهش دهند و جنگ را تضعیف کنند. با این حال، هند – به عنوان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت جهان – به خرید نفت ارزان روسیه ادامه داده و این امر منجر به تهدید تحریم‌های ثانویه (secondary sanctions) از سوی واشنگتن شده است. این تحریم‌ها، که شرکت‌ها یا کشور‌ها را برای تجارت با روسیه مجازات می‌کنند، نه تنها روابط دوجانبه آمریکا-هند را تحت تأثیر قرار داده، بلکه بازار جهانی انرژی را نیز متلاطم کرده است.
تا اوت ۲۰۲۵، دولت ترامپ تعرفه‌های اضافی تا ۵۰ درصد بر کالا‌های هندی اعمال کرده و هند را متهم به تضعیف تحریم‌ها کرده است. ترامپ حتی ادعا کرده که روسیه "هند را به عنوان مشتری نفت از دست داده"، در حالی که آمار نشان‌دهنده افزایش واردات هند از روسیه است. این تحلیل به بررسی عمیق نبرد نفتی آمریکا و هند می‌پردازد، از جمله علل، پیامدها، و تأثیرات بین‌المللی آن، با تمرکز بر جنبه‌های اقتصادی، ژئوپلیتیکی و استراتژیک.
تاریخچه تحریم‌ها و نقش هند در بازار نفت روسیه
برای درک تنش فعلی، باید به عقب بازگشت. پس از حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا تحریم‌های گسترده‌ای علیه بخش انرژی روسیه اعمال کردند. این تحریم‌ها شامل ممنوعیت واردات نفت روسیه به غرب، سقف قیمتی ۶۰ دلاری بر هر بشکه نفت روسیه، و تحریم شرکت‌های حمل‌ونقل روسی مانند Sovcomflot بود. هدف، کاهش درآمد‌های روسیه از صادرات نفت – که بیش از ۴۰ درصد بودجه فدرال مسکو را تشکیل می‌دهد – بود. با این حال، روسیه توانست با فروش نفت با تخفیف به کشور‌های غیرغربی مانند هند و چین، این تحریم‌ها را دور بزند.
هند، که بیش از ۸۵ درصد نیاز نفتی خود را وارد می‌کند، پیش از جنگ اوکراین تنها ۲ درصد نفت خود را از روسیه تأمین می‌کرد. اما پس از تحریم‌ها، روسیه به بزرگ‌ترین تأمین‌کننده نفت هند تبدیل شد. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۴۰ درصد واردات نفت هند از روسیه بود، و این رقم در اوت ۲۰۲۵ به ۳۸ درصد رسید با واردات روزانه ۲ میلیون بشکه. دلایل این تغییر واضح است: نفت روسیه با تخفیف‌های سنگین (تا ۲۰ دلار کمتر از قیمت جهانی) عرضه می‌شود، که برای اقتصاد هند – با رشد سالانه بیش از ۷ درصد – حیاتی است. این خرید‌ها نه تنها تورم را کنترل کرده، بلکه هند را قادر ساخته تا نفت تصفیه‌شده را به اروپا صادر کند، که به طور غیرمستقیم تحریم‌ها را تضعیف می‌کند.
آمریکا ابتدا این خرید‌ها را تحمل کرد. سفیر آمریکا در هند، اریک گارستی، در سال ۲۰۲۴ اعتراف کرد که "ما می‌خواستیم کسی نفت روسیه را بخرد" تا قیمت‌های جهانی افزایش نیابد. اما با ادامه جنگ و عدم موفقیت تحریم‌ها در متوقف کردن روسیه، واشنگتن رویکرد سخت‌گیرانه‌تری اتخاذ کرد. در سال ۲۰۲۵، تهدید تحریم‌های ثانویه علیه هند افزایش یافت، به ویژه پس از اینکه هند از پذیرش نفت حمل‌شده توسط تانکر‌های روسی خودداری کرد، اما همچنان خرید‌ها را ادامه داد.
دلایل استراتژیک هند برای ادامه خرید نفت روسیه
از دیدگاه هند، خرید نفت روسیه یک ضرورت استراتژیک است، نه یک انتخاب ایدئولوژیک. هند به عنوان سومین اقتصاد بزرگ جهان، سالانه بیش از ۵ میلیون بشکه نفت وارد می‌کند. وابستگی به خاورمیانه (مانند عربستان و عراق) هند را در برابر نوسانات ژئوپلیتیکی آسیب‌پذیر می‌کند. نفت روسیه نه تنها ارزان‌تر است، بلکه تنوع‌بخشی به منابع انرژی را فراهم می‌کند. وزیر نفت هند، هاردیپ سینگ پوری، تأکید کرده که "خرید‌ها بر اساس امنیت انرژی و منافع ملی است. "
علاوه بر این، روابط دیرینه هند-روسیه نقش کلیدی دارد. روسیه از زمان جنگ سرد، تأمین‌کننده اصلی تسلیحات هند بوده و بیش از ۶۰ درصد تجهیزات نظامی دهلی‌نو روسی است. هند همچنین از روسیه گاز طبیعی و کود شیمیایی وارد می‌کند. در سطح بین‌المللی، هند سیاست "چندجانبه‌گرایی استراتژیک" را دنبال می‌کند، که شامل حفظ روابط با روسیه علی‌رغم فشار‌های غربی است. نخست‌وزیر نارندرا مودی در دیدار با ولادیمیر پوتین تأکید کرد که "هند به دنبال صلح است، اما منافع خود را فدا نمی‌کند. " با این حال، این سیاست هند را در تقابل با آمریکا قرار داده. هند بخشی از کواد (Quad) – اتحاد استراتژیک با آمریکا، ژاپن و استرالیا برای مقابله با چین – است، اما خرید نفت روسیه این اتحاد را تضعیف می‌کند.
اقدامات آمریکا: تعرفه‌ها و تهدید تحریم‌های ثانویه
دولت ترامپ در سال ۲۰۲۵ رویکرد تهاجمی‌تری اتخاذ کرد. در اوایل آگوست، ترامپ تعرفه‌های ۲۵ درصدی اضافی بر کالا‌های هندی اعمال کرد، که مجموع تعرفه‌ها را به ۵۰ درصد رساند. این تعرفه‌ها مستقیماً به خرید نفت روسیه مرتبط است و ترامپ آن را "تهدیدی غیرعادی برای امنیت ملی آمریکا" توصیف کرد. ترامپ حتی تهدید به تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی کرد، اما آن را به ۲۵ درصد کاهش داد.
تحریم‌های ثانویه، که شرکت‌های هندی را برای تجارت با روسیه مجازات می‌کنند، ابزار اصلی آمریکا است. این تحریم‌ها می‌توانند بانک‌ها، پالایشگاه‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل هند را هدف قرار دهند. وزیر خزانه‌داری آمریکا، اسکات بسنت، هشدار داد که اگر مذاکرات ترامپ-پوتین در آلاسکا شکست بخورد، تعرفه‌ها افزایش یابد. این مذاکرات، که در اوت ۲۰۲۵ برگزار شد، بر پایان جنگ اوکراین تمرکز داشت، اما بدون توافق پایان یافت.
چرا هند هدف اصلی است؟ چین بزرگ‌ترین خریدار نفت روسیه است (۷۰ درصد صادرات روسیه در ۲۰۲۴)، اما آمریکا چین را کمتر هدف قرار داده، احتمالاً به دلیل وابستگی اقتصادی به چین (مانند مواد معدنی کمیاب). هند، به عنوان متحد استراتژیک، آسان‌تر هدف قرار می‌گیرد.
واکنش هند و جامعه بین‌المللی به نبرد نفتی آمریکا و هند
هند با سرپیچی پاسخ داده. دولت مودی تأکید کرده که "مانند هر اقتصاد بزرگ، هند منافع خود را اولویت می‌دهد. " واردات نفت روسیه افزایش یافته و هند به دنبال راه‌های دور زدن تحریم‌ها، مانند استفاده از ارز‌های محلی (روپیه-روبل) است. هند همچنین آمریکا و اروپا را به دورویی متهم کرده، زیرا اروپا نفت تصفیه‌شده روسی را از هند وارد می‌کند.
در سطح بین‌المللی، چین و هند هر دو علیه تحریم‌های ثانویه مقاومت کرده‌اند. سازمان‌هایی مانند بریکس (BRICS) – که هند و روسیه عضو آن هستند – می‌توانند پلتفرمی برای مقاومت باشند. اروپا، که از افزایش قیمت نفت هراس دارد، آمریکا را به همکاری بیشتر ترغیب کرده. اوکراین نیز هند را به کمک به روسیه متهم کرده، اما مودی با زلنسکی دیدار کرده و بر صلح تأکید کرده.
تأثیرات اقتصادی نبرد نفتی آمریکا و هند: محلی و جهانی
از نظر اقتصادی، تعرفه‌های آمریکا می‌تواند صادرات هند به آمریکا (بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در سال) را کاهش دهد، به ویژه در بخش‌های فناوری و دارویی. هند ممکن است با تورم بالاتر مواجه شود اگر مجبور به خرید نفت گران‌تر از خاورمیانه شود. برای روسیه، از دست دادن هند می‌تواند درآمد‌های نفتی را تا ۳۰ درصد کاهش دهد، اما چین می‌تواند جبران کند.
در سطح جهانی، این تنش می‌تواند قیمت نفت را افزایش دهد. اگر هند و چین خرید‌ها را کاهش دهند، بازار با شوک مشابه سال ۲۰۲۲ مواجه می‌شود، جایی که قیمت‌ها به بیش از ۱۰۰ دلار رسید. این امر تورم جهانی را تشدید کرده و اقتصاد‌های نوظهور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین، جریان‌های تجاری تغییر می‌کند: هند ممکن است به عراق روی آورد، که می‌تواند اقتصاد عراق را تقویت کند.
جنبه‌های ژئوپلیتیکی نبرد نفتی آمریکا و هند: تعادل قدرت در آسیا و جهان
این تنش فراتر از انرژی است و بر تعادل قدرت تأثیر می‌گذارد. روابط آمریکا-هند، که بر اساس مقابله با چین بنا شده، ممکن است تضعیف شود. هند ممکن است به روسیه و چین نزدیک‌تر شود، که اتحاد Quad را تهدید می‌کند. چین، با خرید بیشتر نفت روسیه بدون مجازات، موقعیت خود را تقویت می‌کند.
در سطح گسترده‌تر، این بحران نشان‌دهنده افول هژمونی آمریکا است. کشور‌های در حال توسعه مانند هند و برزیل، تحریم‌های یک‌جانبه را رد می‌کنند و به سمت سیستم‌های چندقطبی حرکت می‌کنند. مذاکرات ترامپ-پوتین نشان داد که آمریکا ممکن است از تحریم‌ها به عنوان اهرم دیپلماتیک استفاده کند، اما شکست آن می‌تواند به افزایش تنش‌ها منجر شود.
چشم‌انداز آینده از نبرد نفتی آمریکا و هند: راه‌حل‌ها و سناریو‌ها
آینده بستگی به عوامل متعددی دارد. اگر آمریکا تحریم‌های ثانویه را تشدید کند، هند ممکن است به سازمان تجارت جهانی شکایت کند یا روابط تجاری با روسیه را عمیق‌تر کند. سناریوی خوش‌بینانه: توافق آمریکا-روسیه که تحریم‌ها را کاهش دهد و هند را آزاد کند. بدبینانه: افزایش تعرفه‌ها به ۱۰۰ درصد، که اقتصاد هند را ضربه می‌زند و بازار جهانی را مختل می‌کند.
برای حل، آمریکا می‌تواند بر تحریم کشتی‌های روسی تمرکز کند تا هند را هدف قرار ندهد. هند نیز می‌تواند واردات را تنوع‌بخشی دهد، مانند افزایش خرید از آمریکا یا خاورمیانه.
نتیجه‌گیری: درس‌هایی برای جهان چندقطبی
تنش آمریکا-هند بر سر نفت روسیه، نمادی از چالش‌های جهان چندقطبی است. جایی که منافع ملی بر ایدئولوژی غلبه می‌کند. آمریکا باید درک کند که تحریم‌های ثانویه می‌تواند متحدان را از دست دهد، در حالی که هند باید تعادل بین امنیت انرژی و روابط غربی را حفظ کند. این بحران نه تنها بازار انرژی را تغییر می‌دهد، بلکه نقشه ژئوپلیتیکی آسیا و جهان را بازسازی می‌کند. در نهایت، راه‌حل در دیپلماسی نهفته است، نه در مجازات یک‌جانبه.
