مخاطب ۲۴- نیازی به بررسی شاخصهای کیفی بین المللی نیست تا بفهمیم که وضعیت ایران چگونه است! متاسفانه طی یک دهه اخیر، اوضاع کشورمان به شدت نابهسامان شده و سطح رفاه ساکنان این مرز و بوم کاهش شدیدی را تجربه کرده است. افزایش بیرویه قیمتها، گرانی دلار آزاد و تورم افسار گسیختهای که مهار کردن آن نیاز به سالها برنامهریزی اقتصادی مدون و مشخص دارد، باعث شده تا جزو بدترین کشورها برای سکونت قرار بگیریم.
گزارش بررسی شاخص کیفیت ۲۶۶ شهر جهان نشان میدهد که تهران در زمره بدترین شهرها برای سکونت قرار داشته و با کسب جایگاه سوم، شرایط تأسف باری دارد. همچنین بررسیها نشان میدهد که در صدر فهرست بهترین شهرها برای زندگی کردن در سال ۲۰۲۳، وین بوده و رتبه یک سال ۲۰۲۴ در مقایسه با سال گذشته، چندین پله پیشرفت کرده است.
شاخص «کیفیت زندگی» به بررسی ۶ فاکتور مرتبط با رفاه ساکنان یک شهر میپردازد که شامل قدرت خرید و هزینه مسکن و سایر عوامل مهم دیگر میشود. شوربختانه نتایج در سراسر جهان نشان میدهد که رابطه معناداری بین کیفیت پایین زندگی مردم و فرار مغزها و سرمایه وجود دارد.
وقتی کیفیت زندگی ساکنان یک سرزمین پایین باشد، فرآیند توسعه اقتصادی کند میشود و انسجام ملی و محیط زیست تحت تأثیر قرار میگیرند. یکی از مهمترین پایتختهای جهان که چالشهای زیادی برای رشد و توسعه پیش روی خود دارد، تهران است. پایتخت کشورمان با عنایت به تحلیل دادههای شاخص کیفیت زندگی “Numbeo” در جایگاه ۲۶۴ از بین ۲۶۶ شهر جهان قرار گرفته است.
گفتنی است که شاخص فوق به بررسی ۶ فاکتور قدرت خرید، آلودگی محیط زیست، هزینه مسکن، امنیت، سلامت، امکانات حمل و نقل و شرایط آب و هوایی میپردازد. در واقع با در نظر گرفتن موارد فوق، به این نتیجه میرسیم که آیا شهر مدنظرمان برای سکونت مناسب است یا خیر. بدیهی است وقتی که قدرت خرید پایین باشد و محیط زیست آلوده یا هزینه مسکن سر به فلک کشیده باشد و حوزه سلامت با چالشهای متعدد دستوپنجه نرم کند، شاخص کیفیت زندگی پایین میآید.
همچنین هنگامی که دولت نتواند نیازهای اولیه شهروندان خود را برطرف کند، محکوم به شکست است. دسترسی به آب سالم، برق پایدار، محیطی امن و امکانات لازم برای رشد و توسعه، جزو حقوق اولیه و ابتدایی هر شهروندی است و این وظیفه دولتهاست که چنین کمبودهایی را جبران کنند. شهرهایی که در سراسر جهان نمیتوانند نیازهای اولیه مردم خود را حل کنند، با مشکلات فراوانی از جمله مهاجرت سرمایه انسانی متخصص و ماهر روبهرو میشوند.
غم انگیز است که ایران در صدر فهرست ۱۰ شهر با بدترین شرایط زندگی قرار دارد. شاخص کیفیت زندگی در تهران ۶۱.۸ است که کسب چنین نتیجهای به خاطر شرایط اقتصادی نامساعد و تحریمهای ظالمانه غرب و اتحادیه اروپا است. لاگوس به عنوان پایتخت نیجریه در جایگاه نخست ایستاده و شاخص کیفیت زندگی در این شهر ۱۹.۲ است.
بدیهی است که در صدر فهرست بهترین شهرها برای زندگی کردن در سال ۲۰۲۴ باید به دنبال نام کشورهای اروپایی گشت. لاهه به عنوان پایتخت هلند موفق شده با شاخص کیفیت زندگی ۲۲۸.۵ در جایگاه نخست بایستد. جالب اینجاست که چهار شهر دیگر از هلند موفق شدهاند در این فهرست حضور پیدا کنند که شامل خرونینگن، آیندهوون، اوترخت و روتردام میشوند.
یکی از اتفاقات غم انگیزی که برای بدترین شهرها به لحاظ سکونت رخ میدهد، فرار مغزها و مهاجرت نخبگان از کشور است. متاسفانه براساس آمار و ارقام رسمی، سالانه هزاران نفر از ایران به مقصد کشورهای اروپایی و آمریکایی خارج میشوند و هرگز بر نمیگردند. مهمترین تأثیری که فرار مغزها روی شاخص کیفیت زندگی میگذارد، ایجاد مشکل برای رشد اقتصادی و فرهنگی است.
علاوه بر این، چنین شهرهایی نمیتوانند در جذب سرمایههای کلان موفق عمل کنند و به همین خاطر است که بحرانهای اقتصادی و مالی آنها تشدید میشود. فقر مقدمهای بر فساد و فحشاست و نرخ جرم و جنایت را افزای میدهد. همچنین وقتی مردم یک منطقه برای نان شب خود محتاج باشند، آلودگیهای زیست محیطی بیشتر میشود و زیرساختهای بهداشتی توانایی پاسخگویی به حجم زیاد بیماران را ندارند.
سرمایه گذاران خارجی وقتی با چنین صحنههایی مواجه میشوند، ترجیح میدهند که سرمایه خود را در یک کشور دیگر خرج کنند، زیرا تصور میکنند که هزینه کردن برای یکی از بدترین شهرها به لحاظ سکونت، بیفایده است.
در نقطه مقابل، کلید حل چالشهای یک شهر، شاخص کیفیت زندگی بالاست و تمام نیازهایی که بدترین شهرها نمیتوانند برای شهروندان خود فراهم کنند را در سریعترین زمان ممکن پیگیری کرده و به سرانجام دلخواه میرسانند.