طی ماه‌های اخیر، عربستان سعودی شروع به اصلاح روابط قطع شده خود با ایران و قطر و کاهش دخالتش در یمن کرده است. امارات متحده عربی از درگیری‌های لیبی و یمن خارج شده و روابط خود با ایران، قطر و سوریه را اصلاح کرده است. عراق نیز میان ایران و عربستان سعودی میانجیگری کرد.
تلاش اخیر ایران و عربستان سعودی برای حرکت از یک درگیری سرد (و گاهی گرم، اگر چه غیرمستقیم) به سمت تنش زدایی، اگرچه هنوز نوپا است، اما به یک استراتژی دیپلماتیک اشاره دارد که هدف نهایی آن کسب زمان و حداکثر مزیت است
سرویس سیاسی مخاطب ۲۴: «پیرمحمد ملازهی» تحلیل گر منطقه، اما براین باور است که: «اگر برجام در مذاکرات آینده بین ایران و کشورهای غربی به جایی برسد و یک راه حلی پیدا شود قطعا تاثیر مثبتی روی دیدگاه سعودی خواهد گذاشت و مناسبات ایران و عربستان را در مسیر جدیدی قرار خواهد داد.»
این کارشناس منطقه‌ای و تحلیلگر بین الملل در گفت وگو با «مخاطب ۲۴»، درباره اخرین تحولات مذاکره بین ایران و عربستان گفت: «به نظر می‌رسد، هر دو کشور در شرایطی قرار دارند که نیاز به تجدیدنظر در سیاست هایشان وجود دارد که این نیاز را حس کردند. منتها اینکه یک اراده سیاسی کاملی در ایران و در عربستان سعودی در سطح حاکمیت‌ها شکل گرفته باشد که به طرف حل و فصل تمامی مشکلاتی که در مناسبات دو کشور وجود دارد بروند. به نظرم می‌آید هنوز زود است در خصوص مذاکرات صورت گرفته بخواهیم قضاوت کنیم که چنین اراده‌ای به شکل کامل شکل گرفته باشد.»
بیشتر بخوانید: پیش شرط مذاکره ایران و آمریکا از نگاه محمد صدر
ملازهی در ادامه نیز افزود که: «رقابت‌های منطقه‌ای در عراق، سوریه، لبنان و یمن به نظر می‌آید که وجود دارد و دو کشور هرچند که می‌گویند مذاکرات در فضای آرام و دوستانه‌ای ادامه پیدا کرده، ولی حقیقت این است که همچنان در عربستان سعودی این برداشت و تحلیل است که ایران در استراتژی ژئوپلتیک شیعه اش در کشورهای عرب دخالت می‌کند و با تشکیل گروه‌های شیعه مذهب مثل حشد شعبی در عراق یا حزب الله در لبنان یا حوثی‌ها در یمن منافع دنیای عرب را نادیده می‌گیرد و امنیت شان را به هم می‌زند. این برداشت در حاکمیت عربستان سعودی وجود دارد.»
ملازهی هم چنین با اشاره به مساله اسراییل در این منطقه تصریح کرد: «بنابراین، ایران روی محور مقاومت آن طوری که خودش برداشت می‌کند تاکید دارد، ولی عربستان سعودی، محور مقاومت را به نوعی تنها در ارتباط با اسرائیل نمی‌بیند و مخل امنیت کشور عرب و تضعیف موقعیت خودش می‌بیند که همین امر مذاکرات را سخت خواهدکرد. هنوز زود است بخواهیم عنوان کنیم رابطه این دو کشور به سرعت حسنه خواهد شد.»
او در پاسخ به این پرسش، که اگر ارتباط دو طرفه برقرار شود آیا وارد فصل جدیدی دیپلماسی می‌شوند یا خیر گفت: «فصل جدید به آن معنایی که یک تحولی در مناسبات کشور عمیقا پیش بیاید خیلی امیدوارکننده نیست، ولی در همین حدی که بتوانند مناسبات سیاسی را از سر بگیرند فضا برای دیالوگ بعدی در ارتباط با مسائل مهم‌تر بازخواهد شد. حداقل این است که آن رقابت‌هایی را که ایدئولوژیک شده است را می‌توان یک مقدار کاهش داد و تبدیل کرد به مذاکرات یا اختلاف نظر‌های سیاسی که قابل مذاکره و گفتگو باشد.»
بیشتر بخوانید: بر اساس آمار گمرک؛ تجارت ایران و عربستان همچنان ادامه دارد
ملازهی با اشاره به این که، گفتگو تهران و ریاض گره به مذاکرات وین خورده است پاسخ داد: «مذاکرات و نتیجه ان قطعا بی تاثیر نیست. اگر برجام در مذاکرات آینده بین ایران و کشورهای غربی به جایی برسد و یک راه حلی پیدا شود قطعا تاثیر مثبتی روی دیدگاه سعودی خواهد گذاشت و مناسبات ایران و عربستان را در مسیر جدیدی قرار خواهد داد. ولی اگر مذاکرات به جایی نرسد و مناسبات ایران و آمریکا همچنان خصمانه باقی بماند در آن صورت من فکر می‌کنم که مناسبات نزدیک اسرائیل با عربستان سعودی این اجازه را نخواهد داد که عربستان کاملا در مسیر توسعه مناسبات ایران و عربستان سعودی قرار بگیرد.»
این تحلیلگر در پاسخ به این سوال که خیلی‌ها براین باور هستند، که با توجه به نبودن دونالد ترامپ و این که جو بایدن باج به سعودی‌ها نمی‌دهد عربستان چاره ایی جز مذاکره با ایران ندارند؟
بیان کرد: «مساله باج دادن نیست مسئله سیاست استراتژیک آمریکا در خاورمیانه است که اساسا سیاست آمریکا در خاورمیانه در حال تغییر است. در حال حاضر آمریکایی‌ها در سند امنیتی چین را به عنوان دشمن اصلی شان تعریف کرده اند و از خاورمیانه به طرف شرق آسیا نیرو‌های خود را منتقل می‌کنند. بنابراین، این سیاست خواهی نخواهی یک مقدار فضا را برای کشوری مثل عربستان تنگ‌تر خواهد کرد که نگرانی‌های امنیتی دارد. به نظر می‌رسد، آمریکا از قبل این پیش بینی‌ها را کرده است و آن طرح آبرامز را در زمان ترامپ عملیاتی کرده و به نتیجه رسانده است. از این زاویه به نظر می‌رسد که آمریکا حضور مستقیم خودش را در خاورمیانه کاهش می‌دهد و از طریق نیرو‌های نیابتی مثل اسرائیلی به اهداف استراتژیکی خودش می‌رسد. به نظرم این یک سیاست هوشیارانه‌ای از طرف آمریکایی‌ها است که ارتباطی هم به حزب حاکم در ایران ندارد.»
