با کمبود شیرخشک روبهرو هستیم
به گزارش مخاطب ۲۴: در حالی‌که تامین شیر خشک برای نوزادان باید از اولویت‌های اصلی نظام سلامت باشد، بازار دارویی ایران با کمبود شدید این کالای حیاتی مواجه شده است. والدین مستأصل، صف‌های طولانی، شیر خشک‌های قاچاق و گران، و بی‌پاسخی مسئولان، همگی نشانه‌هایی از بحرانی هستند که سلامت نسل آینده را تهدید می‌کند.
نوزادان قربانی سوءمدیریت‌ها
در ماه‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از شهر‌های مختلف ایران منتشر شده که نشان می‌دهد والدین برای یافتن شیر خشک مناسب برای نوزادان خود، با مشکلات عدیده‌ای روبهرو هستند. برخی داروخانه‌ها دیگر حتی برند‌های پایه‌ای را موجود ندارند و قیمت شیر خشک‌های آزاد در بازار سیاه تا سه برابر نرخ رسمی افزایش یافته است.
مادر یک نوزاد چهارماهه می‌گوید: از صبح تا عصر داروخانه به داروخانه میگردم تا شیر خشک پیدا کنم، اما یا ندارند، یا می‌گویند فقط به نسخه می‌فروشیم، یا اگر دارند قیمتش نجومی است.
پدر یک نوزاد دیگر به دیده بان ایران گفت:فرزند من دارای بیماری خاص است و باید حتما شیرخشک تخصصی مصرف کند، اما هر داروخانه‌ای را میگردم شیرخشک را پیدا نمیکنم.
مسئول اصلی تنظیم و توزیع شیر خشک در کشور، سازمان غذا و دارو است. این سازمان هم در تخصیص سهمیه‌ها و هم در واردات و نظارت بر بازار دچار کاستی‌های جدی شده است. مشکلاتی ماننداختلال در واردات به دلیل نوسانات ارزی و مشکلات نقل و انتقال مالی، انباشت در گمرکات به دلیل ناهماهنگی بین وزارت بهداشت و سازمان‌های مرتبط، عدم شفافیت در توزیع و واگذاری شیر خشک به داروخانه‌های خاص با سهمیه محدود، عدم نظارت مؤثر بر قاچاق معکوس و خروج شیر خشک یارانه‌ای به بازار آزاد.
یک داروساز می‌گوید:برخی برند‌ها که یارانه‌ای بودند، دیگر نمی‌رسند یا به‌صورت قطره‌چکانی توزیع می‌شوند. در عوض، شیر خشک‌های وارداتی با ارز آزاد در داروخانه‌های خاص موجودند، آن‌هم به قیمت‌هایی سرسام‌آور. بازار به نوعی خصوصی‌سازی پنهان دچار شده.
خطرات فقر تغذیه‌ای برای کودکان
تأمین شیر خشک نه فقط یک نیاز ساده بلکه یک عامل حیاتی برای رشد و سلامت نوزادان است، به‌ویژه برای مادرانی که قادر به شیردهی نیستند. کمبود شیر خشک می‌تواند منجر به سوءتغذیه، ضعف سیستم ایمنی، کندی رشد، و افزایش مرگ‌ومیر نوزادان شود.
متخصصان اطفال معتقدند نوزادانی که شیر خشک مناسب دریافت نمی‌کنند، در معرض خطر اختلالات رشد مغزی، ضعف وزن‌گیری، و مشکلات گوارشی هستند.
قاچاق و بازار سیاه؛ زمینه‌ساز فساد
از دیگر عواقب کمبود در بازار رسمی، شکل‌گیری بازار‌های غیررسمی و قاچاق معکوس شیر خشک است. برخی سودجویان با دریافت شیر خشک یارانه‌ای و فروش آن در بازار آزاد، سود‌های کلانی به جیب می‌زنند، در حالی که کودکان فقیرتر در داخل کشور از این کالا محروم مانده‌اند.
در صفحات مجازی، آگهی‌های فروش شیر خشک با قیمت‌های غیرقانونی فراوان شده‌اند. پرسش اینجاست که چرا نهاد‌های نظارتی از این تخلفات آگاهند، اما اقدامی جدی نمی‌کنند؟
نظام توزیع شیر خشک ناکارآمد است و مردم تاوان می‌دهند
سید محمد جمالیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، در گفت‌و‌گو با دیده‌بان ایران با اشاره به چالش‌های موجود در تأمین شیر خشک در کشور گفت: ما متأسفانه در همه مراحل تأمین شیر خشک با مشکل مواجه هستیم؛ چه در بخش واردات و چه در زمینه توزیع. در حوزه واردات، مشکل اصلی به تخصیص به‌موقع ارز برمی‌گردد. گاهی ارز به‌موقع تأمین نمی‌شود و گاهی هم ارز هست، اما شرکت واردکننده امکان تأمین ریال برای خرید ندارد. این ناهماهنگی‌ها باعث بروز تأخیر در واردات می‌شود و، چون ذخایر ما نیز محدود است، در برخی مواقع بحران به‌وجود می‌آید.
وی افزود: حتی اگر شیر خشک به موقع وارد کشور شود، باز هم شاهد آن هستیم که مردم به‌راحتی به آن دسترسی ندارند. یکی از دلایل اصلی این وضعیت، سیستم توزیع بسیار سخت‌گیرانه‌ای است که باعث شده داروخانه‌ها تمایلی به توزیع شیر خشک نداشته باشند.
جمالیان در ادامه اظهار کرد: در این مدت سخت‌گیری‌هایی برای مقابله با قاچاق شیر خشک اعمال شده که در نهایت منجر به این شده که داروخانه‌ها از توزیع شیر خشک استقبال نکنند. برای تحویل شیر خشک باید نسخه پزشک و کد ملی ارائه شود، در حالی‌که داروخانه‌ها محصول را به‌صورت نقدی از شرکت‌ها می‌خرند و بیمه چهار ماه بعد هزینه را پرداخت می‌کند. در این شرایط، طبیعی است که هیچ داروخانه‌ای راضی نباشد کالایی را بدون سود و با تأخیر در دریافت پول بفروشد.
عضو کمیسیون بهداشت مجلس تأکید کرد: تا زمانی که دستورالعمل‌های اجرایی وزارتخانه با واقعیت‌های اقتصادی تطبیق پیدا نکند، مردم متضرر خواهند شد. وقتی توزیع‌کننده با زیان مواجه می‌شود، طبیعی است که تمایلی به ادامه فعالیت نداشته باشد.
او راهکار را در بازنگری جدی سیاست‌های فعلی دانست و گفت: لازم است بررسی کنیم از زمانی که قانون جدید توزیع شیر خشک اجرا شده، واقعاً چه میزان از قاچاق کاهش یافته است. متأسفانه ما به بهانه مبارزه با قاچاق، دسترسی مردم را سخت کرده‌ایم. بازار با کمبود شیرخشک روبهرو شده است، در حالی که قاچاق اصلی، پیش از رسیدن محصول به داروخانه اتفاق می‌افتد؛ در شرکت‌ها یا زنجیره‌های واسط شاهد قاچاق شیرخشک هستیم، اما فشار نهایی به مردم وارد می‌شود.
جمالیان، با اشاره به کمبود شیرخشک به دیده بان ایران گفت: وزارت بهداشت باید گزارشی شفاف از نتایج دو سال اجرای سیاست فعلی ارائه کند. اگر واقعاً موفق بوده، باید راهکاری پیدا شود که ضمن کنترل قاچاق، دسترسی مردم نیز تسهیل شود. آماری که در اختیار ماست نشان می‌دهد قاچاق متوقف نشده، اما دسترسی مردم محدود شده است. داروخانه‌ها ناراضی‌اند، بیمه‌ها به‌موقع پرداخت نمی‌کنند، شرکت‌های واردکننده فقط نقدی می‌فروشند؛ و در این میان، این مردم هستند که هزینه نهایی را می‌پردازند.
چالش امروز تهدید آینده است
اگر روند فعلی ادامه یابد، با بحران جدی‌تری در حوزه سلامت عمومی مواجه خواهیم شد. نبود برنامه‌ریزی دقیق، عدم حمایت از تولید داخلی، اختلال در واردات، و ضعف نظارت همه دست به دست داده‌اند تا سلامت میلیون‌ها کودک به خطر بیفتد. شیر خشک، کالایی نیست که بتوان کمبود آن را به تأخیر انداخت یا جایگزینی برایش یافت. بحرانی که امروز در ظاهر ساده به‌نظر می‌رسد، در واقع تهدیدی جدی برای سلامت نسل آینده است. نوزادانی که اکنون در تأمین ابتدایی‌ترین نیاز خود با مشکل مواجه‌اند، فردا ممکن است با مشکلات جسمی یا رشدی جدی روبهرو شوند.
منبع: دیده بان ایران
