هوش مصنوعی چه مشکلی با فضایی‌ها دارد

مخاطب۲۴_ ناسا و سایر سازمان‌های فضایی مشتاقانه در تلاش برای یافتن موجودات بیگانه هستند. آن‌ها با تلسکوپ‌های قدرتمند خود سیاره‌هایی که در فاصله فوق‌العاده زیادی از زمین قرار دارند را بررسی می‌کنند تا شاید نشانه‌ای از حیات پیدا شود. هرچند تاکنون در این زمینه هیچ موفقیتی به‌دست نیامده است. همچنین موجودات فضایی نیز پیامی را به زمین ارسال نکرده‌اند. با توجه به اینکه قدمت جهان به بیش از ۱۳ میلیارد سال می‌رسد، این سوال پیش می‌آید که آیا ما واقع تنها هستیم؟

ملاقات با موجودات فضایی در گرو هوش مصنوعی خواهد بود
هوش مصنوعی در چند سال اخیر با سرعت فوق‌العاده زیادی پیشرفت کرده است. به‌صورتی که برخی از دانشمندان حالا در انتظار توسعه ابرهوش مصنوعی یا همان ASI هستند. نوعی از هوش مصنوعی که می‌تواند فراتر از انسان‌ها باشد و البته از نظر یادگیری نیز بسیار سریع‌تر از ما عمل کند. اما شاید این دستاورد آنقدر که فکر می‌کنیم مثبت نباشد. شاید رسیدن به چنین مرحله‌ای عملا مرگ تمدن‌های گوناگون را رقم می‌زند.

اخیرا مقاله‌ای توسط یکی از اساتید اخترفیزیک دانشگاه منچستر به‌نام مایکل گرت منتشر شده است که در آن هوش مصنوعی به‌عنوان مانع مشاهده موجودات فضایی معرفی می‌شود. به‌باور وی هوش مصنوعی فیلتر بزرگ این جهان هست و سبب می‌شود که تمدن‌های گوناگون نتوانند به مسافران بین ستاره‌ای تبدیل شوند. این نظریه می‌تواند به‌خوبی توضیح دهد که چرا انسان در یافتن حتی کوچکترین نشانه از تمدن‌های فضایی پیشرفته ناکام مانده است.

همچنین نظریه فیلتر بزرگ می‌تواند راه حلی نهایی برای پارادوکس فرمی را ارائه دهد. در پارادوکس فرمی این سوال مطرح می‌شود که وقتی جهان آنقدر بزرگ و قدیمی است که می‌توانسته میزبان میلیارد‌ها سیاره همچون زمین باشد، چرا هیچ نشانه‌ای از تمدن‌های بیگانه یافت نمی‌شود. در پاسخ به این سوال باید فرض کرد که حتما موانعی غیرقابل گذر در تکامل تمدن‌ها وجود دارد که سبب می‌شود ساکنان هیچ سیاره‌ای به مسافران فضایی تبدیل نشوند.
به‌باور مایکل گرت هوش مصنوعی مانع بزرگی است که جلوی ملاقات با موجودات فضایی را گرفته است. ابرهوش مصنوعی نقطه عطفی به‌حساب می‌آید که می‌تواند بین وضعیت کنونی انسان به‌عنوان گونه‌ای تک سیاره‌ای و تبدیل شدن به موجودی فراخورشیدی قرار داشته باشد. به‌بیانی دیگر ممکن است این همان زمانی باشد که بسیاری از تمدن‌ها اشتباه می‌کنند.

زمانی که هوش مصنوعی سریع‌تر از ما پیشرفت می‌کند. به‌گونه‌ای که دیگر نه‌تن‌ها قادر به کنترل آن نیستیم، بلکه نمی‌توانیم حتی از زمین خارج شده و در سیاره‌ای دیگر سکونت داشته باشیم. چالش بشر با ابرهوش مصنوعی به ماهیت مستقل و قابل پیشرفت آن باز می‌گردد. این مدل از هوش مصنوعی می‌تواند توانایی‌های خود را با سرعتی فراتر از تکامل انسانی بهبود ببخشد. احتمال اینکه چنین چیزی به یک فاجعه منجر شود، فوق‌العاده بالا است. در این حالت چه تمدن بیولوژیک و چه تمدن هوش مصنوعی نابود می‌شوند و هیچکدام به موجودات فضایی دیگر تمدن‌ها تبدیل نخواهند شد.
میزان استفاده از هوش مصنوعی در صنایع مختلف می‌تواند نظریه فیلتر بزرگ را در مورد نیافتن فضایی‌ها تایید کند. به‌نظر می‌رسد که ابرقدرت‌ها روز‌به‌روز بیشتر قصد استفاده از هوش مصنوعی را در صنایع نظامی دارند. ترکیب ربات‌ها و هوش مصنوعی می‌تواند کشتار بی‌سابقه‌ای را در کره زمین رقم بزند. به‌صورتی که هم تمدن ما و هم هوش مصنوعی نابود شوند. به‌باور گرت متوسط عمر تمدن‌ها در این حالت از ۱۰۰ سال فراتر نخواهد رفت.

این میزان تقریبا برابر با زمان دریافت سیگنال از ستاره‌ها (‍۱۹۶۰) تا ظهور ابرهوش مصنوعی در زمین (۲۰۴۰) است. وقتی این میزان را در برابر مقیاس میلیارد‌ها سال کیهانی قرار دهید، متوجه می‌شوید که چقدر کوتاه است. همچنین نظریه فیلتر بزرگ می‌تواند در کنار معادله دریک نیز منطقی جلوه کند. بر اساس این معادله تعداد تمدن‌های فضایی پیشرفته با توانایی برقراری ارتباط در کهکشان راه شیری در یک دوره فراتر از انگشتان دست نخواهد رفت.
توجه داشته باشید که امکانات ارتباطی این تمدن‌ها می‌تواند همچون انسان نسبتا محدود و ضعیف باشد. همین نیز سبب می‌شود که پیدا کردن موجودات فضایی چالشی بزرگ باشد. هرچند تمدن‌های فضایی نیز ممکن است پس از پیشرفت و رسیدن به هوش مصنوعی مستقل در مدت زمان بسیار کوتاهی نابود شوند.

یک هشدار مهم برای همه انسان‌ها
مقاله منتشر شده توسط استاد اخترفیزیک دانشگاه منچستر یک داستان خیالی از نابودی احتمالی انسان نیست. بلکه باید همچون زنگ هشداری برای بیدار شدن افراد عمل کند. ما قطعا به قوانین محکمی در خصوص استفاده از هوش مصنوعی نیاز داریم. در غیر این‌صورت خیلی زود رقابت نظامی بین ابرقدرت‌ها سبب می‌شود چیزی از انسان‌ها باقی نماند. توجه داشته باشید که توسعه هوش مصنوعی به‌عنوان یک سلاح با تمامی سلاح‌های توسعه یافته بشر تفاوت دارد.
ما باید مطمئن باشیم که این فناوری جذاب با هستی انسان تداخل ندارد. همچنین به‌باور گرت انسان باید هرچه زودتر منابع زیادی را صرف سفر و ساخت پایگاه در سیاره‌های دیگر کند. در دوران جنگ سرد رقابت شدید آمریکا و شوروی سبب شد که چنین اتفاقی رخ دهد؛ اما برای چندین دهه منابع فوق‌العاده کاهش یافتند و سفر‌های فضایی نیز به‌فراموشی سپرده شدند. هرچند چند سالی می‌شود که به‌لطف شرکت‌های خصوصی بار دیگر زمزمه‌هایی در مورد تسخیر دیگر سیاره‌ها شنیده می‌شود.

آیا هوش مصنوعی سبب ناکام ماندن ملاقات با هوش مصنوعی می‌شود؟ پاسخ به این سوال در گرو رویکرد رهبران جهان قرار دارد. ما در یک بزنگاه تاریخی قرار گرفته‌ایم. هیچ چیز در این دنیا ما را برای مواجهه موجودات فوق‌العاده هوشمند و بی‌احساس آماده نکرده است؛ بنابراین باید اقدامات پیشگیرانه را انجام دهیم. اگر کشور‌های قدرتمند تصمیم بگیرند که برای برتری بر یکدیگر به توسعه هوش مصنوعی مستقل رو آورند، انسان قطعا به پایان راه خود خواهد رسید و فضایی‌ها را ملاقات نخواهد کرد.
هرچند اگر هوش مصنوعی محدود شود و برای پیشبرد اهداف بشر مورد استفاده قرار گیرد، می‌توان امیدوار بود که تا صد سال آینده سفر به مناطق مختلف منظومه شمسی کار سختی برای انسان نباشد. پس از آن نیز می‌توان با کمک هوش مصنوعی به فضای میان‌ستاره‌ای سفر کرد و موجودات فضایی احتمالی را دید.