مخاطب ۲۴- باستان شناسان- در طول تاریخ، بشریت شاهد ظهوروسقوط تمدن‌های متعددی بوده است. هر تمدن، بنا به ویژگی‌های منحصر به فرد خود، شهر‌هایی شگفت‌انگیز و باشکوه بنا کرده که یادآور عظمت و خلاقیت آن دوران هستند. این مقاله به بررسی ۷ تا از باشکوه‌ترین و بزرگترین شهرهای باستانی در تاریخ می‌پردازد.
در این مقاله، به مکان‌هایی مانند کارتاژ در شمال آفریقا، ماری در سوریه، بابل در عراق، شهر باستانی جریکو در فلسطین و… سفر خواهیم کرد و به بررسی تاریخ، معماری، فرهنگ و عظمت هر کدام می‌پردازیم.
۱. اریحا (جریکو)
بزرگترین و باشکوه‌ترین شهرهای باستانی در تمام تاریخ - جریکو
اریحا یا جریکو، شهر باستانی واقع در کرانه باختری فلسطین، مروارید تاریخ و گهواره تمدن بشریت است. قدمت سکونت در این شهر شگفت‌انگیز به حدود ۹۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد و آن را به عنوان قدیمی‌ترین شهر با سکونت دائمی در جهان معرفی می‌کند.
آثار باستانی اریحا، گویی دریچه‌ای به سوی گذر زمان و تحولات جوامع بشری را به روی ما می‌گشایند. از شواهدی مبتنی بر کشاورزی اولیه تا نخستین سکونتگاههای دائمی انسان، اریحا داستان تکامل زندگی بشر را روایت می‌کند.
کنعانیان، ساکنان مشهور اریحا که در عهد عتیق کتاب مقدس نیز از آن‌ها یاد شده، با فرهنگ و تمدن غنی خود، برگی زرین در تاریخ این شهر رقم زدند. بازسازی دیوار‌های اریحا توسط کنعانیان، گواهی بر مهارت و پیشرفت آن‌ها در آن دوران است.
حوادث تاریخی متعددی در یکی از بزرگترین شهرهای باستانی تاریخ رخ داده است که محاصره و نابودی آن توسط اسرائیلیان، تخریب و بازسازی آن در طول تاریخ و تبدیل شدن آن به اقامتگاه زمستانی شاه هرود، تنها نمونه‌هایی از این وقایع هستند.
بزرگترین شهرهای باستانی تاریخ - جریکو
ارحا با وجود جمعیت نه چندان زیادش (حدود ۱۴ هزار نفر)، به‌عنوان یکی از بزرگترین سکونتگاههای اولیه در منطقه، نقشی کلیدی در تاریخ شهرنشینی ایفا می‌کند. باستان شناسان با کاوش در این شهر باستانی، به دنبال رمزگشایی از اسرار تمدن‌های اولیه و درک بهتر از گذشته بشریت هستند.
این شهر، موزه‌ای زنده از تاریخ است که داستان تمدن، فرهنگ و هنر را در گذر هزاران سال به تصویر می‌کشد. سفر به این شهر باستانی، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی و سفری به اعماق تاریخ خواهد بود.
۲. اوروک
اوروک، شهر باستانی واقع در جنوب عراق امروزی، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین شهرهای بین النهرین در دوران باستان بوده است. قدمت این شهر شگفت‌انگیز به حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد و مهد تمدن سومری محسوب می‌شود.
اوروک در طول تاریخ خود، شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده است. این شهر در دوران اوج خود، مرکز قدرت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در منطقه بود و به واسطه معماری پیشرفته، هنر غنی و سیستم نوشتاری منحصر به فرد خود، شهرت جهانی داشت.
آثار باستانی اوروک، گنجینه‌ای از اطلاعات را در اختیار باستان شناسان قرار داده است. معبد انو، زیگورات اوروک، قصر اوروک و لوح‌های گلی اوروک، تنها نمونه‌هایی از این آثار شگفت‌انگیز هستند که داستان شکوه و عظمت این شهر باستانی را روایت می‌کنند.
حماسه گیلگمش، یکی از مشهورترین آثار ادبی جهان، در اوروک به نگارش درآمده است. این حماسه داستان پادشاه افسانه‌ای اوروک، گیلگمش، را روایت می‌کند و گویی روح تمدن سومری در آن دمیده شده است.
اوروک امروزه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری عراق شناخته می‌شود. کاوش‌های باستان شناسی در این شهر باستانی همچنان ادامه دارد و هر روز راز‌های جدیدی از تاریخ پر فراز و نشیب آن آشکار می‌شود.
سفر به اوروک فرصتی استثنایی برای تجربه تاریخ و فرهنگ بین النهرین از نزدیک است. قدم زدن در خیابان‌های باستانی اوروک، تماشای معابد و زیگورات این شهر شگفت‌انگیز و مطالعه لوح‌های گلی اوروک، شما را به سفر در گذر زمان و آشنایی با یکی از عظیم‌ترین تمدن‌های تاریخ بشر می‌برد.
۳. ماری
شهر باستانی ماری، که امروزه با نام تپه باستانی تل حریری شناخته می‌شود، در حدود ۱۱ کیلومتری شمال شرق شهر بوکمال در سوریه واقع شده است. این شهر باستانی در حدود ۲۹۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بنا شده و تا حدود ۱۷۵۰ سال قبل از میلاد مسیح، زمانی که توسط حمورابی، پادشاه بابل فتح و غارت شد، به‌عنوان یک مرکز مهم سیاسی و فرهنگی در بین النهرین باستان شناخته می‌شد.
کاوش‌های باستان شناسی در ماری از سال ۱۹۳۳ آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد. این کاوش‌ها منجر به کشف بسیاری از آثار باستانی مهم از جمله کاخ‌ها، معابد، مجسمه‌ها و لوحه‌های گلی شده است. این یافته‌ها اطلاعات ارزشمندی در مورد تاریخ، فرهنگ، و جامعه در بین النهرین باستان به ما ارائه می‌دهند.
یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان شناسی در ماری، آرشیو عظیمی از لوحه‌های گلی است که در سال ۱۹۳۳ کشف شد. این آرشیو شامل بیش از ۲۵۰۰۰ لوحه است که به زبان اکدی نوشته شده‌اند. این لوحه‌ها اطلاعات بسیار زیادی در مورد تاریخ سیاسی، اقتصادی، و اجتماعی ماری در اختیار ما قرار می‌دهند.
بزرگترین و باشکوه‌ترین شهرهای باستانی در تمام تاریخ - ماری
از دیگر یافته‌های مهم در ماری، کاخ سلطنتی است که در حدود ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بنا شده است. این کاخ شامل بیش از ۲۰۰ اتاق است که در اطراف یک حیاط بزرگ قرار گرفته‌اند. کاخ سلطنتی ماری یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین کاخ‌های شناخته شده از دوره باستان است.
ماری همچنین به‌عنوان یک مرکز مهم فرهنگی در بین النهرین باستان شناخته می‌شد. این شهر محل استقرار تعدادی از معابد مهم از جمله معبد خدای نینورتا بود. همچنین، ماری به عنوان یک مرکز آموزشی شناخته می‌شد و تعدادی از مدارس کاتبان در این شهر وجود داشت.
امروزه، تپه باستانی تل حریری به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم شناخته می‌شود. بازدیدکنندگان می‌توانند از بقایای کاخ سلطنتی، معابد و سایر بنا‌های باستانی دیدن کنند. همچنین، موزه‌ای در محل وجود دارد که در آن تعدادی از آثار باستانی کشف شده در ماری قرار گرفته است.
۴. اور
اور، که با نام تل المقیّر نیز شناخته می‌شود، یک شهر باستانی در جنوب بین‌النهرین (عراق امروزی) است که در حدود ۳۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بنا شده بود. اور در طول تاریخ خود به‌عنوان یک مرکز مهم سیاسی، مذهبی و اقتصادی در بین‌النهرین شناخته می‌شد و بی‌شک یکی از بزرگترین و باشکوه‌ترین شهرهای باستانی در تمام تاریخ است.
اور در دوران تمدن سومر به عنوان پایتخت شناخته می‌شد و در اوج خود، حدود ۵۰۰۰۰ نفر جمعیت داشت. این شهر نیز در طول تاریخ داستان‌های زیادی را به خود دیده است. اور در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح توسط اموری‌ها فتح شد و بعد‌ها توسط بابلی‌ها و سپس هخامنشیان مورد حمله قرار گرفت.
اور به دلیل اهمیت تاریخی و مذهبی خود، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستانی در جهان شناخته می‌شود. این شهر زادگاه حضرت ابراهیم، پیامبر بزرگ الهی است و در کتاب مقدس نیز به آن اشاره شده است. کاوش‌های باستان شناسی در اور در اواخر قرن نوزدهم میلادی آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد. این کاوش‌ها منجر به کشف بسیاری از آثار باستانی مهم از جمله مقبره‌های سلطنتی، معابد، و لوحه‌های گلی شده است.
یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در اور، مقبره‌های سلطنتی است که در حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده‌اند. این مقبره‌ها شامل بسیاری از اشیاء گرانبها از جمله جواهرات، ظروف سفالی، و مجسمه‌ها هستند.
همچنین، معبد زیگورات اور که به‌عنوان معبد نانار شناخته می‌شود، یکی دیگر از آثار باستانی مهم این شهر است. این معبد که در حدود ۲۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده، به عنوان یکی از بزرگترین زیگورات‌های شناخته شده در جهان است.
اور به عنوان یک مقصد گردشگری مهم شناخته می‌شود. بازدیدکنندگان می‌توانند از بقایای مقبره‌های سلطنتی، معابد، و سایر بنا‌های باستانی دیدن کنند. همچنین، موزه‌ای در محل وجود دارد که در آن تعدادی از آثار باستانی کشف شده در اور به‌نمایش گذاشته شده است.
۵. ممفیس
ممفیس، پایتخت باستانی مصر، در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب قاهره امروزی واقع شده است. این شهر در طول تاریخ خود به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز سیاسی، مذهبی و اقتصادی در مصر باستان شناخته می‌شد.
ممفیس در حدود ۳۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح توسط منس، اولین فرعون مصر بنا شد. این شهر در طول دوران پادشاهی قدیم مصر (۲۶۸۶-۲۱۸۱ قبل از میلاد) به‌عنوان پایتخت شناخته می‌شد و در اوج خود حدود ۳۰۰۰۰۰ نفر جمعیت داشت.
اتفاقات زیادی در طول تاریخ در این شهر باستانی رخ داده است. این شهر در دوران پادشاهی میانه مصر (۲۰۴۰-۱۶۴۰ قبل از میلاد) توسط هیکسوس‌ها فتح شد و بعد‌ها توسط آخناتون، فرعون معروف به فرعون مرتد، به‌عنوان پایتخت جدید مصر انتخاب شد.
ممفیس در دوران پادشاهی جدید مصر (۱۵۵۰-۱۰۷۰ قبل از میلاد) دوباره به عنوان پایتخت شناخته شد و در این دوران به اوج عظمت خود رسید. بسیاری از بنا‌های تاریخی مهم مصر باستان از جمله اهرام جیزه، ابوالهول و مقبره‌های سقاره در نزدیکی ممفیس واقع شده‌اند.
ممفیس در دوران‌های بعدی توسط امپراتوری‌های مختلف از جمله آشوری‌ها، هخامنشیان، یونانی‌ها و رومی‌ها فتح شد. این شهر در نهایت در قرن هفتم میلادی توسط اعراب مسلمان فتح شد و به تدریج رو به زوال نهاد.
ممفیس به دلیل اهمیت تاریخی و مذهبی خود، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مکان‌های باستانی در جهان شناخته می‌شود. این شهر به عنوان مرکز اصلی پرستش خدای پتاح، یکی از مهم‌ترین خدایان مصر باستان، شناخته می‌شد.
کاوش‌های باستان‌شناسی در ممفیس در اواخر قرن نوزدهم میلادی آغاز شد و تا به امروز ادامه پیدا کرده است. این کاوش‌ها منجر به کشف بسیاری از آثار باستانی مهم از جمله مجسمه‌ها، لوحه‌های گلی و بقایای معابد و کاخ‌های زیادی شده است.
یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در ممفیس، مجسمه عظیم رامسس دوم، فرعون معروف مصر باستان است. این مجسمه که از جنس سنگ آهک ساخته شده، حدود ۱۰ متر ارتفاع دارد.
همچنین بقایای معبد پتاح، یکی از بزرگترین معابد مصر باستان، در ممفیس واقع شده است. این معبد که در حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده، به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز مذهبی در مصر باستان شناخته می‌شد.
ممفیس به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم شناخته می‌شود. بازدیدکنندگان می‌توانند از بقایای معابد، کاخ‌ها، و مجسمه‌های باستانی دیدن کنند. علاوه بر این، موزه‌ای در محل وجود دارد که در آن تعدادی از آثار باستانی کشف شده در ممفیس نمایش داده شده است.
۶. بابل
شهر باستانی بابل، که در حدود ۸۸ کیلومتری جنوب بغداد امروزی واقع شده است، زمانی پایتخت یکی از قدرتمندترین امپراتوری‌های جهان باستان بود. این شهر در طول تاریخ خود فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرد، از شکوه و جلال در دوران اوج خود تا ویرانی و غارت در دوران‌های بعد.
بابل در حدود ۲۳۰۰ قبل از میلاد به عنوان یک شهر کوچک آغاز شد و به تدریج در طول قرن‌ها به یک مرکز مهم تجاری و فرهنگی تبدیل شد. در حدود ۱۷۵۰ قبل از میلاد، حمورابی، پادشاه مشهور بابل، قوانین مشهور خود را که به عنوان یکی از اولین مجموعه قوانین مدون در جهان شناخته می‌شود، وضع کرد.
بابل، شهر باستانی عظیم و پایتخت امپراتوری‌های قدرتمند در طول تاریخ، در قلب بین‌النهرین، در نزدیکی رود فرات واقع شده بود. این شهر که قدمت آن به هزاران سال قبل می‌رسد، به خاطر شکوه و جلال، فرهنگ غنی و دستاورد‌های علمی و مهندسی خود مشهور بود.
در دوران اوج خود، بابل به‌عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان شناخته می‌شد. دیوار‌های عظیم شهر، دروازه‌های باشکوه، معابد مرتفع و کاخ‌های مجلل، عظمت و ثروت امپراتوری بابل را به نمایش می‌گذاشتند. از جمله مشهورترین بنا‌های این شهر می‌توان به دروازه ایشتار، معبد مردوک، برج بابل و باغ‌های معلق بابل اشاره کرد.
علاوه بر شکوه و جلال ظاهری، بابل به خاطر پیشرفت‌های علمی و فرهنگی خود نیز شناخته می‌شد. بابلیان در زمینه‌های نجوم، ریاضیات، پزشکی و قانونگذاری پیشرفت‌های چشمگیری داشتند. خط میخی، یکی از اولین سیستم‌های نوشتاری جهان، توسط بابلیان ابداع شد.
امپراتوری بابل نیز در طول تاریخ فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرد. این شهر بار‌ها توسط مهاجمان فتح و غارت شد. در نهایت، شهر بابل در قرن اول میلادی به‌طور کامل متروکه شد و به تدریج به زیر خاک مدفون شد.
امروزه، بقایای شهر باستانی بابل در کشور عراق واقع شده است. کاوش‌های باستان شناسی در این منطقه، اطلاعات و یافته‌های ارزشمندی را در مورد تمدن بابل به دست داده است. ویرانه‌های این شهر باستانی، یادآور عظمت و شکوه تمدنی غنی و پرافتخار است.
۷. کارتاژ
شهر باستانی کارتاژ در شمال آفریقا و در نزدیکی شهر تونس امروزی واقع شده است. این شهر در حدود سال ۸۱۴ قبل از میلاد توسط فنیقی‌ها بنیانگذاری شد و به‌سرعت به یک مرکز مهم تجاری و دریایی در دریای مدیترانه تبدیل شد.
اتفاقات بسیار زیادی در طول تاریخ در این شهر که یکی از بزرگترین شهرهای باستانی تاریخ نیز هست، رخ داده است. در دوران اوج خود، در حدود قرن سوم قبل از میلاد، کارتاژ به قدرتمندترین دولت-شهر در دریای مدیترانه تبدیل شده بود. این شهر دارای نیروی دریایی قدرتمند، قلمرو وسیع و مستعمرات متعددی در سواحل مدیترانه بود.
قدرت و ثروت کارتاژ، منجر به درگیری با روم، امپراتوری رو به رشد در ایتالیا شد. این درگیری‌ها به‌عنوان جنگ‌های پونی شناخته می‌شوند و در مجموع سه جنگ بزرگ بین دو طرف درگرفت. در نهایت، روم در جنگ سوم پونی (۱۴۹-۱۴۶ قبل از میلاد) پیروز شد و کارتاژ به طور کامل ویران شد.
امروزه بقایای شهر باستانی کارتاژ به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. گردشگران می‌توانند از خرابه‌های این شهر باستانی دیدن کنند و عظمت و شکوه آن را در دوران اوج خود تصور کنند.
