جنگ غزه چگونه به سیاست جهانی در سال ۲۰۲۴ شکل میدهد؟
مخاطب 24- نشریه فارن پالسی مینویسد این جنگ تنشها در خاورمیانه را به میزان قابلملاحظهای افزایش داده است، و میدان نبرد به لبنان، عراق، سوریه، و دریای سرخ کشیده شده است. آثار این درگیری در فراسوی خاورمیانه نیز احساس میشود و در سراسر جهان بحث بر سر آزادی بیان، مناقشه سیاسی شدید در سازمان ملل، و افزایش جرم و نفرتپراکنی علیه یهودیان، مسلمانان و عربها مشاهده میشود.
فارن پالسی در ادامه میافزاید این در حالیست که در سال جاری، حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان قرار است در بیش از ۴۰ کشور پای صندوقهای رای بروند. و در چند کشور، جنگ اسرائیل و حماس شکافهای سیاسی ایجاد کرده است که میتواند پیامدهای انتخاباتی واقعی داشته باشد. در ادامه نگاهی میاندازیم که چگونه این درگیری میتواند در سیاست جهان در سال جاری بازتاب داشته باشد.
آمریکا
خارج از اسرائیل، آثار سیاسی این جنگ احتمالا بیش از همه در آمریکا احساس خواهد شد، که جنگ اسرائیل و فلسطین مسئله سیاست خارجی است و اهمیت فوقالعادهای برای رایدهندگان دارد.
در پی حمله ۷ اکتبر، جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا، قاطعانه از اسرائیل حمایت و برای این کشور کمک نظامی ارسال کرد، کنگره را تحت فشار گذاشت تا بسته کمکی به اسرائیل را تصویب کند، و از حق وتو آمریکا استفاده کرد تا جلو قطعنامه شورای امنیت برای برقراری آتشبس فوری در غزه را بگیرد.
حمایت بایدن از اسرائیل شخصی و ریشهدار است و میگوید «قلبا صهیونیست است». اما او ریاست یک کشور و حزبی را بر عهده دارد که در مورد واکنش آمریکا به این جنگ دچار شکاف عمیق شده است. جناح مترقی حزب دموکرات بیش از پیش حمایت تزلزلناپذیر دموکراتها از اسرائیل را زیر سوال برده است.
این موضوع چشمانداز انتخابات ریاستجمهوری را پیچیده کرده است. بر اساس نظرسنجی نیویورک تایمز/سینا کالج در ماه دسامبر، ۵۷ درصد پاسخدهندگان از نحوه برخورد بایدن با این درگیری ناراضی بودند. این رقم در میان رایدهندگان جوان به ۷۲ درصد میرسد، که در پیروزی او در انتخابات ۲۰۲۰ نقش کلیدی داشتند.
حمایت آمریکا از اسرائیل تلاشهای واشنگتن برای تشویق جهان جنوب (آفریقا، آمریکای لاتین و کشورهای در حال توسعه آسیا) به حمایت از اوکراین را تحت شعاع قرار داده است. بایدن در تلاش بوده است جنگ اوکراین و جنگ غزه را به یکدیگر گره بزند و اوکراین و اسرائیل را دو دموکراسی در حال جنگ با دشمنی ترسیم کرده که خواستار نابودیشان است.
اما بسیاری از ناظران واشنگتن و غرب را متهم میکنند که در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین و در واکنش به اقدام اسرائیل به اشغال سرزمینهای فلسطینی استاندارد دوگانه داشتهاند.
هند
صدها میلیون هندی در بهار ۲۰۲۴ پای صندوقهای رای میروند. بعید است که سیاست خارجی عاملی اصلی در تعیین نتیجه انتخابات باشد، اما به این معنا نیست که هیچ نقشی نخواهد داشت.
پس از دههها اجتناب از روابط دیپلماتیک، هند سرانجام در دهه ۱۹۹۰ با اسرائیل روابط رسمی برقرار کرد و ارتباط دو کشور در سالهای اخیر عمیقتر شده استــ بهویژه پس از سال ۲۰۱۴ که نارندرا مودی در هند به نخستوزیری رسید. در حال حاضر، اسرائیل پس از روسیه دومین صادرکننده تسلیحات به هند است.
علاوه بر این، تمایل اسرائیل به ملیگرایی مذهبی الهامبخش برخی حامیان مودی بوده است. حزب مودی (حزب مردم هند) که متهم است به اسلامهراسی در هند دامن میزند، چند ساعت پس از حمله حماس به اسرائیل، با انتشار ویدیویی، این حمله را با مبارزه هند با تروریسم اسلامگرای افراطی مقایسه کرد.
حمایت حزب مودی از اسرائیل همچنین تاکیدی است بر تفاوت کلیدی سیاست خارجی این حزب و حزب اصلی مخالف دولت (حزب کنگره ملی هند) که همواره از مبارزه فلسطینیان برای تشکیل کشور مستقل حمایت کرده است.
آلمان
در سال ۲۰۰۸، وقتی آنگلا مرکل، صدراعظم وقت آلمان، از اسرائیل دیدار کرد، امنیت این کشور را یکی از اولویتهای آلمان خواند، که بخشی از تعهد آلمان به جبران تاریخچهاش در دوره نازی است. اما در سالهای اخیر، این بحث شکل گرفته است که حمایت بیچونوچرای آلمان از اسرائیل اندکاندک به سمت محدودسازی آزادی بیان در هرگونه انتقاد از دولت اسرائیل رفته است.
ایالت زاکسن آنهالت در شرق آلمان قرار است از متقاضیان جدید دریافت شهروندی آلمان بخواهد کتبی بنویسند که حق موجودیت اسرائیل را تایید میکنند و «هرگونه تلاش علیه موجودیت کشور اسرائیل را محکوم میکنند». یهودستیزی و انکار حق موجودیت اسرائیل بهطور مشخص در قانون آلمان ممنوع اعلام شده است، و از تمام شهروندان انتظار میٰرود این قانون را رعایت کنند.
با این حال، روشنفکران آلمانی نامههای سرگشادهای در مورد نحوه برخورد آلمان با جنگ غزه ارسال کردهاند، و صحنه هنر این کشور شاهد موجی از لغو رویدادها و تعلیق همکاریها بهدلیل انتقاد هنرمندان از اسرائیل یا استفاده از کلمه «نسلکشی» برای توصیف اقدامهای این کشور در غزه بوده است.
توجه به پیشینه تاریخی آلمان نازی و یهودیان در عرصه سیاست ممکن است هزینه داشته باشد و وارد روایت «اول آلمان» حزب راست افراطی «آلترناتیو برای آلمان» شود، که پیشبینی میشود همراه یک حزب چپ پوپولیست پیروز انتخابات منطقهای سال جاری باشد.
تونس
در اواخر اکتبر ۲۰۲۳، نمایندگان پارلمان تونس در راستای جلوگیری از گسترش روند برقراری روابط میان کشورهای عربی و اسرائیل به تونس، قانونی را طرح کردند که هرگونه تلاش برای عادیسازی روابط با اسرائیل را جرم اعلام میکرد. این قانون در دست بررسی بود که حمله حماس به اسرائیل و جنگ غزه این فرایند را تسریع کرد. حمایت و همدردی با فلسطینیان در تونس سابقهای دیرینه دارد و این کشور در دهه ۱۹۸۰ میزبان سازمان آزادیبخش فلسطین بود.
بهموجب این لایحه، «جرم عادیسازی» تا ۱۰ سال زندان در پی دارد. علاوه بر این، هرگونه تماس با شهروندان یا شرکتهای اسرائیلی جرم محسوب میشود.
در کمال تعجب، قیس سعید، رئیسجمهوری تونســ که پیشتر هرگونه تلاش برای عادیسازی روابط با اسرائیل را خیانتآمیز توصیف کرده بودــ با این لایحه مخالفت کرد. سعید که سابقه اظهارنظرهای یهودستیزانه دارد، در توضیح گفت نیازی نیست روابط با کشوری که تونس به رسمیت نمیشناسد جرمانگاری شود.
با وجود این، برخی نمایندگان پارلمان تونس مدعیاند که این تغییر موضع سعید بهدلیل مداخله آمریکا برای جلوگیری از تصویب این لایحه است.
سعید متهم است که نهادهای دموکراتیک تونس را از بین برده است، بنابراین بعید است مخالفت غیرمنتظرهاش با پارلمان در مورد این لایحه تاثیری بر نتیجه انتخابات ریاستجمهوری داشته باشد. اما حمایت کشورهای غربی از اسرائیل تاثیر عمیقی بر افکار عمومی جهان عرب داشته است.
نظرسنجی عرب بارومتر نشان میدهد که در پی حمله نظامی اسرائیل به غزه، میزان علاقه به کشورهایی که روابط محکم یا گرم با اسرائیل دارند کاهش یافته است. تونس فقط یک کشور است اما از لحاظ تاریخی پیشگام و تعیینکننده افکار عمومی جهان عرب بوده است.
منبع: عصر ایران
