یک ایرانی در تیم علمی تلسکوپ فضایی "جیمز وب" ناسا

آیرین شیوایی محقق مقطع فوق دکترا دانشگاه آریزونا و عضو تیم علمی جیمز وب از دانشمندان ایرانی در توسعه این تلسکوپ بسیار مهم نقش به سزایی را ایفا کرده است.




مخاطب ۲۴: آیرین شیوایی دارای مدرک کارشناسی رشته فیزیک از دانشگاه تهران و مدرک دکترای رشته اخترفیزیک از دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید است.
در سایت آیرین شیوایی ویبلی (ireneshivaei.weebly.com) وی درباره نقش خود در این تلسکوپ گفته است: در رصدخانه استیوارد دانشگاه آریزونا، من عضوی از تیم علمی "رصد زمان تضمین شده" (GTO) ابزار فروسرخ میانی (MIRI) و دوربین مادون قرمز نزدیک (NIRCam) هستم.
وب به چهار ابزار علمی برای کمک به مشاهدات خود مجهز شده است. این‌ها شامل دوربین مادون قرمز نزدیک (NIRCam)، طیف‌نگار مادون قرمز نزدیک (NIRSpec)، ابزار مادون قرمز میانی (MIRI) و حسگر هدایت دقیق/تصویرگر مادون قرمز نزدیک و طیف‌نگار بدون شکاف (FGS-NIRISS) هستند.  تلسکوپ فضایی جیمز وب حاصل تلاش مشترک ناسا، آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا است.
ناسا با همکاری آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا، دهه‌هاست در حال کار بر روی این تلسکوپ است و بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای ساخت "جیمز وب" هزینه کرده است.
هدف اصلی این تلسکوپ، بررسی چگونگی شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها پس از مه‌بانگ است و قصد دارد با نگاهی به اعماق کیهان تصاویری از اولین کهکشان‌هایی که تاکنون شکل گرفته‌اند، ثبت کند. دوربین‌های فروسرخ این تلسکوپ به قدری قدرتمند و دقیق هستند که می‌توانند حضور یک خر زنبور را از فاصله ۲۴۰ هزار مایلی (فاصله بین زمین و ماه) تشخیص دهند. "جیمز وب" همچنین به اخترشناسان کمک خواهد کرد تا اسرار جهان را درک کنند. "جیمز وب" ۱۰۰ برابر قدرتمندتر از هابل است. همچنین وب از نور فروسرخ استفاده می‌کند و دارای طول موج‌هایی است که می‌تواند از میان ابر‌های غباری نیز که ممکن است از دید هابلِ متکی به نور مرئی جا مانده باشد، گذر کند. وب باید عمیق‌تر از پیش کیهان را رصد کند و کهکشان‌هایی را که پس از مه‌بانگ شکل گرفتند، شناسایی کند. شناسایی این کهکشان‌ها به دلیل دور دست بودن و نور کم برای هابل چندان امکان‌پذیر نیست.‌
نمی‌توان گفت "وب" جایگزین "هابل" خواهد شد، چرا که "هابل" همچنان در حال رصد کیهان است و ناسا امیدوار است تا چند سال دیگر، احتمالا تا دهه ۲۰۳۰ نیز بتواند از آن استفاده کند. "هابل" یکی از بزرگترین و پرکاربردترین تلسکوپ‌ها به شمار می‌آید. "وب" اغلب به عنوان جانشین یا جایگزین هابل توصیف می‌شود، اما به رغم تعداد انگشت شماری مشکل در طول این سال‌ها، ابزار‌های علمی "هابل" همچنان قوی هستند و این دو تلسکوپ بزرگ قرار است با هم (البته دور از یکدیگر) در فضا مشاهداتی را انجام دهند. "هابل" می‌تواند نور‌های محدوده طول موج حدود ۲۰۰ نانومتر (nm) تا ۲.۴ میکرون را ببیند، در حالی که برد "وب" از حدود ۶۰۰ نانومتر تا ۲۸ میکرون خواهد بود. "جیمز وب" برخلاف "هابل" در مدار زمین قرار نمی‌گیرد، بلکه در مدار خورشید و در نقطه‌ی لاگرانژی دو در فاصله بین ۳۷۴ هزار تا ۱.۵ میلیون کیلومتری از زمین قرار خواهد گرفت. نقاط لاگرانژی پنج نقطه میان دو جسم بزرگ هستند که در آن نیروی جاذبه دو جسم همدیگر را خنثی می‌کند.

منبع: ایسنا