یک‌چهارم جمعیت ایران در مناطق دچار فرونشست زمین زندگی می‌کنند
مخاطب 24- فرونشست زمین پدیده‌ای است که در نتیجه استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد. کم‌بارشی و خشکسالی در کنار مدیریت غیراصولی منابع آب زیرزمینی، دو عاملی است که در دهه‌های اخیر به بروز فرونشست در دشت‌های ایران منجر شده است.
پیش‌تر، رضا شهبازی، مدیرکل دفتر مخاطرات زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی، گفته بود که از میان ۶۰۹ دشت کشور حدود ۵۰۰ دشت که آب شیرین دارند، با پدیده فرونشست زمین مواجه شده‌اند. حالا نیز علی‌بیت‌اللهی خبر داده است که ۱۸ استان کشور با پدیده فرونشست درگیر شده‌اند و ۲۰ میلیون نفر، معادل یک‌چهارم جمعیت ایران، در این مناطق زندگی می‌کنند. به گفته بیت‌اللهی، استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، تهران و کرمان در معرض خطر بیشتر قرار دارند. همچنین در استان‌های البرز، فارس، یزد، همدان و مرکزی نیز پدیده فرونشست مشاهده شده است.
دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی، با هشدار درباره «عوارض خطرناک» چاله‌ها و شکاف‌هایی که در اثر فرونشست زمین در امتداد جاده‌ها، محدوده شهرها و مراکز زیرساختی ایجاد می‌شود، به خبرگزاری ایسنا گفت: «در بیش از ۶۰۰ دشت در گستره کشور فرونشست زمین در حال رخ دادن است و شرایط تعدادی از آنها به حالت فوق بحرانی رسیده است، به‌طوری‌که در بعضی از این مناطق ممنوعیت حفر چاه اعمال شده و در برخی از دشت‌ها هم فقط برای تامین آب شرب مجوز حفر داده می‌شود. همه موارد ذکر شده بر زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم و کشاورزی و امنیت غذایی کشور تاثیر دارد و فرونشست به حد بحرانی رسیده است.»
او در مورد حساسیت پدیده فرونشست و دلیل اهمیت ویژه آن نیز گفت: «حساسیت فرونشست را فقط نباید از دریچه خود خطر و آسیب‌های ناشی از آن نگاه کنیم. اهمیت این موضوع صرفاً به این دلیل نیست که حوادث تلخ اتفاق می‌افتد یا خودرویی داخل چاله فرو می‌رود؛ چرا که این‌ها تنها از ابعاد کوچک فرونشست زمین است. از مهم‌ترین و دیگر آثار فرونشست از بین رفتن دشت‌ها و از بین رفتن کشاورزی است. اگر فرونشست به‌صورت ریشه‌ای و با روندی پیوسته دنبال نشود، این نگرانی را داریم که به مرحله‌ای برگشت‌ناپذیر برسد.»
بیت‌اللهی با بیان اینکه چالش‌های فرونشست زمین در ایران، از اواخر دهد ۷۰ موردتوجه قرار گرفت، گفت با وجود این، در حال حاضر اقدامی برای کاهش این پدیده صورت نگرفته است و شرایط با بیست‌و‌چند سال قبل تفاوتی ندارد.
با وجود اینکه پدیده فرونشست زمین در ایران به مرحله بحران رسیده است، مقام‌های دولتی اقدام مناسبی در جهت کاهش پیامدهای آن انجام نداده‌اند. موسسه تحقیقاتی «اینتل لب» در گزارشی که تابستان ۱۴۰۰ منتشر شد اعلام کرد پدیده فرونشست زمین در برخی نواحی تهران همچون «بمب ساعتی» جان ۱۳میلیون نفر از ساکنان این شهر را تهدید می‌کند.
محمد درویش، استاد دانشگاه و کنشگر محیط‌زیست نیز به‌تازگی درباره ایجاد شکاف‌های خطرناک در مجاورت فرودگاه اصفهان هشدار داد و پر کردن این شکاف‌ها با لودر و کامیون را به شیرین کردن آب دریا با شکرپاش تشبیه کرد. او اقدام‌های مسئولان برای حل معضل فرونشست زمین را «نابخردانه» و «مدیریت کلنگی» خواند.
این فعال محیط زیست با بیان اینکه بارها درباره پیامدهای فرونشست زمین هشدارهای لازم را داده است، تاکید کرد که برای احیای دشتی که به فروچاله دچار شده است، حداقل ۵۰ هزار سال زمان نیاز است تا آن دشت تاب‌آوری طبیعی خود را بازیابد.
عبدالله فاضلی، دبیر اجرایی طرح احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی ایران، نیز در روزهای آخر مهر ۱۴۰۰ با اعلام اینکه بیش از ۸۰ درصد دشت‌های ایران با پدیده فرونشست مواجه شده‌اند، این پدیده را «شوم» و «بلای طبیعی» خواند که به دلیل برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی در ۴۰ تا ۵۰ سال اخیر، به ایران تحمیل شده است و مثل سیل، زلزله، خشکسالی و گردوغبار این کشور را تهدید می‌کند.
