اتاق‌های عمل زنانه و مردانه می‌شود
مخاطب 24- «اکنون که با عنایات و الطاف بیکران الهی در شرف پذیرفتن مسئولیت خطیر پزشکی قرار گرفته‌ام، در برابر قرآن کریم به خداوند قادر متعال، خدایی که بر همه امور آگاه است و تمامی موجودات در قبضه قدرت اوست سوگند یاد می‌کنم که به احکام مقدس اسلام و حدود الهی با دیده احترام بنگرم، از خیانت و تضییع حقوق بیماران به طور جدی پرهیز کنم. در معاینه و معالجه حریم عفاف را رعایت کنم و اسرار بیماران خود را ، جز به ضرورت شرعی و قانونی، فاش نسازم. خود را نسبت به حفظ قداست حرفه پزشکی و حرمت همکاران متعهد بدانم و از آلودگی به اموری که با پرهیزگاری و شرافت و اخلاق پزشکی منافات دارد، اجتناب ورزم. و خدا را در همه حال حاضر و ناظر شئون خود بدانم.» این سوگندنامه با استفاده از متنی منسوب به بقراط، پزشک یونان سده پنجم پیش از میلاد است که بیش از ۱۰۰ سال، که دانش‌آموختگان رشته پزشکی سوگند می‌خورند به آن وفادار هستند. با این سوگندنامه پزشک محرم بیمار می‌شود و حتی در طی ده‌ها سال، پزشکان مرد، زنان بیمار را معالجه کرده‌اند یا بالعکس، اما حال که تب و تاب حجاب در جامعه بالا گرفته، برخی اظهار نظر این سوگندنامه را زیر سوال برده است.
همین چند وقت قبل بود که برخی نهادها برای ممنوعیت معاینه زنان توسط پزشکان مرد در بیماری‌های زنان و مامایی، بالاخره معاون حقوق عامه دادستان کل کشور در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت اعلام کرد: «به دنبال افزایش نارضایتی‌ها از عدم حضور پزشک و کادر درمان متخصص در بخش‌های مرتبط با امور زنان و زایمان، معاینه زنان توسط مردان ممنوع است.» که کارشناسان بر این باور بودند که با وجود کمبود ماما در کشور، این موضوع باعث عدم حضور دانشجویان مرد در این رشته و کمبود بیش از پیش ماما در کشور می شود. حالا پس از دو ماه، سخنان عضو کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت تاکید کرده، پزشک «محرم» نیستند. اما این سوال وجود دارد که «پزشکان مرد محرم بیماران زن یا بالعکس هستند؟» سابقه چنین اظهاراتی به حدود یک دهه قبل بر می گردد.
موضوعی که اوج آن در سال ۱۳۹۷ بود. زمانی که شایعه ممنوعیت عنقریب معاینه زنان توسط مردان آنچنان بالا گرفت که وزیر بهداشت وقت را نیز وادار به واکنش کرد. حسن قاضی‌زاده آن سال، در مراسم جهانی روز ماما بر پرهیز از رویکردهای جنسیتی در حوزه مامایی تاکید کرد و گفت: «در رشته اورولوژی، انتخاب دستیاران بر اساس جنسیت نیست و جنسیتی شدن ورود دستیاران به حوزه تخصص زنان، نه تنها تاکنون کمکی نکرده بلکه آسیب‌هایی نیز به همراه داشته است.»این سخنان وزیر اما آن زمان هم با حملات تندی از سوی چهره های مختلف همراه بود تاجایی‌که حتی تعدادی از پزشکان در طب سنتی و اسلامی نیز در نامه‌ای تند، به سخنان وی انتقاد کردند. آنها در بخشی از نامه خود آورده بودند: «آقای وزیر ما پزشکان مشغول به تحصیل یا کار در سراسر کشور، در قاطبه موارد مراجعه کاملاً برعکس حالتی که شما اظهار کرده‌اید را دیده‌ایم و به ضرس قاطع و کاملاً عینی می‌گوییم که زنان باحیای ایرانی که حتی برای معاینه ژنیکولوژی توسط پزشک و مامای «زن» نیز در بسیاری از موارد معذب هستند و شرم دارند، هیچ تمایلی به معاینه و درمان توسط مردان ندارند!.»
حال پس از نامه معاینه زنان توسط پزشکان مرد، لطف الله دژکام، امام جمعه شیراز و عضو کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت در اظهاراتی صراحتا اعلام کرد: «در دین، پزشک، محرم نیست؛ جمله «پزشک محرم است» عوامانه است. در واقع در موارد ضرورت حکمش برداشته می‌شود و آن مورد خاص نیازی به مراعات محرم و نامحرمی نیست. لازم است حتما پزشک بیهوشی زن باشد یا می‌توانیم با یک پاراوان این حد را رعایت کنیم. چون پزشک بیهوشی می‌خواهد بیهوشی را کنترل کند در صورتی که در یک منطقه پزشک زن وجود نداشت باید چیدمان اتاق عمل به گونه‌ای باشد که متخصص بیهوشی به‌راحتی خدماتش را ارائه دهد و حریم بیمار نیز حفظ شود.
موضوع جان انسان و شرافت است
اما این اظهار نظر تا چه حد منطبق بر اصول پزشکی است؟ سوالی که رئیس انجمن متخصصان داخلی در گفت‌وگو با «آرمان امروز» می‌گوید: «اصولا وقتی پزشکان هنگام فارغ التحصیل شدن قسم (سوگند) می‌خورند، به نوعی محرم بیمار می‌شوند، کمااینکه از قدیم هم گفته می‌شد که پزشکان محرم بیماران هستند.» ایرج خسرونیا در ادامه صحبت‌هایش می‌افزاید: «اگر قرار باشد مطابق دستورالعمل‌های دادستانی یا آقای دژکام عمل شود، فکر می‌کنم با مشکلات عدیده‌ای در حوزه پزشکی روبه‌رو خواهیم شد، چون در این صورت همه بیمارستان‌ها باید اتاق عمل‌های زنانه و مردانه جداگانه داشته باشند که اصلا در شرایط کنونی بیمارستان‌ها و به‌خصوص بیمارستان‌های خصوصی توان چنین امکاناتی را ندارند.» وی با ذکر مثال‌هایی در این خصوص می‌افزاید: «مثلا در بسیاری از استان‌های ما و مناطق محروم، از لحاظ تعداد پزشک زن و کار زیاد رزیدنت‌ها و پزشکان با مشکل روبه‌رو هستند، حالا اگر قرار باشد این دستورالعمل‌ها و توصیه‌ها اجرایی شود، چطور می‌توان جوابگوی بیماران بود؟ فرض کنید مثلا یک بیمار زن نیاز فوری به معاینه و جراحی توسط پزشک داشته باشد، حالا اگر دکتر زن در آن شهر یا محله نبود، تکلیف این بیمار چه خواهد شد؟ قطعا در برخی از موارد به مرگ بیمار منجر خواهد شد. یا فرض کنید در اتاق عمل، یکی از پزشکان مرد، برای جراحی بیمار هم جنس خود نیازمند حضور یک جراح زن در اتاق عمل و استفاده از تجربه وی دارد. در چنین شرایطی تکلیف چه خواهد بود و از آن مهمتر اینکه خساراتی که به جسم و سلامت بیمار وارد می‌شود را چه کسی به گردن می‌گیرد؟ چه کسی جوابگوی مرگ بیمار است؟ این سوگند و شرافت پزشکی، برای نجات جان انسان‌هاست و گرنه در هر شغلی انسان خوب یا بد پیدا می‌شود.»
بنا به گفته خسرونیا این چالش تاکنون بارها در سال‌های قبل نیز مطرح شده، ولی هربار به دلایل مختلف این طرح مسکوت مانده بود در پایان صحبت‌هایش تصریح می‌کند: «باوردارم که این‌بار هم اگر قرار باشد این طرح اجرایی شود، درعمل به مشکل برخورد خواهیم کرد، چرا که هم نظم جامعه پزشکی برهم خواهد خورد و هم رابطه بین پزشک و بیمار. چرا که اگر بیمار یا پزشکی از لحاظ رفتاری دچار مشکل باشد، هر جایی می‌تواند در مواجهه با جنس مخالف مشکل ساز شود، ولی در حالت عادی نمی‌توان و نباید همه را با یک چوب زد!.»
منبع: آرمان امروز
