ظریف: مردم عامل اصلی قدرت ایران‌اند؛ جهان در حال گذار است
به گزارش مخاطب۲۴، محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه، در هفتمین نشست گفت‌وشنود «نظم جهانی و سیاست خارجی ایران» در مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) با موضوع «ایران پسابرجام و آینده نظم جهانی» گفت: اگرچه همیشه گفته‌ام موشک اهمیت دارد، ولی مردم اهمیت بیشتری دارند و باید برای این توان اجتماعی ارزش قائل شویم و عامل اصلی قدرت‌مان را حفظ کنیم.
او با اشاره به عبور از ساختار‌های قطبی در روابط بین‌الملل تأکید کرد که مفاهیمی مانند چندقطبی یا تک‌قطبی دیگر صادقیت سابق را ندارند و وفاداری محور بین مرکز و حاشیه که قبلاً انتظار می‌رفت، عملاً کارآیی خود را از دست داده است. به گفته ظریف، عربستان بعد از حمله به آرامکو فهمید که «چتر حمایت آمریکا» همیشه وجود ندارد و در پرونده اوکراین نیز معلوم شد حاشیه‌ها لزوماً پیرو مطلق مرکز نیستند. او نتیجه گرفت که نه قطب جدیدی شکل می‌گیرد و نه هژمونی واحدی ظهور خواهد کرد.
رفتار آمریکا قلدری است
ظریف افزود که رفتار امروز آمریکا را نه به‌عنوان هژمونی بلکه به‌عنوان قلدرمآبی باید خواند؛ شیوه‌ای که گاه با ساختار‌های قبلی نظم بین‌المللی در تضاد است. او پذیرفت که قدرت مطلق آمریکا کاهش یافته، اما تأکید کرد این افول نسبی است و هیچ کشور دیگری هم توان جایگزینی آن را ندارد؛ بنابراین هژمونی به‌معنای گذشته عملاً ناممکن شده است. وقتی بپذیریم جهان قطبی نیست، نباید انتظار داشت کسی به‌سرعت از ما حمایت کند؛ تجربه اخیر جنگ نیز نشان داد کمکی که انتظار می‌رفت نرسید.
زندگی در گذشته محکوم به شکست است
بنیان‌گذار مؤسسه پایاب با هشدار نسبت به «زندانی شدن در دو نوع گذشته» گفت: گروهی در افتخارآفرینی‌های تاریخی غرق‌اند و زندگی‌شان روی آرزو‌ها پایه‌گذاری شده است؛ گروه دیگر در شکست‌های گذشته محبوس‌اند و همان شکست‌ها را تکرار می‌کنند. او تأکید کرد گسترش نفوذ لزوماً به معنی افزایش قدرت واقعی نیست بلکه می‌تواند آسیب‌پذیری را افزایش دهد.
سیاست آمریکا و اسرائیل منطبق بر هم نیست
ظریف توضیح داد که گرچه اهداف آمریکا و اسرائیل ممکن است در برخی جهت‌ها همسو باشند، اما همسان و یکسان نیستند. او مثال زد که مصلحت‌های آمریکا در روز‌های پایانی جنگ بر آن بود که از گسترش بیش از حد درگیری جلوگیری کند، زیرا هم ادامه جنگ و هم فروپاشی ایران هر دو برای آمریکا هزینه‌زا بودند.
ایران امروز می‌تواند توازن را در منطقه برقرار کند
ظریف با اشاره به تحولات پس از ۷ اکتبر گفت که سیاست برخی کشور‌های عربی نسبت به ایران تغییر کرده و اکنون کمتر به دنبال تضعیف ایران‌اند، زیرا ایران در اندازه فعلی می‌تواند در برابر اسرائیل ایجاد توازن کند. او افزود که توانایی ایران در هدف‌گیری مراکز حیاتی، و نیز واکنش‌های متقابل، نشان‌دهنده اراده و قابلیت کشور است؛ این ظرفیت باید به‌عنوان یک اهرم در دیپلماسی استفاده شود و امتیاز‌ها «رایگان» داده نشود.
موضوع غزه تحولات را بسیار سریع کرده است
ظریف یادآور شد جهان کنونی دوره‌ای انتقالی است و تحولات با سرعت بالا رخ می‌دهند؛ بنابراین آنچه امروز هستیم ممکن است شش ماه دیگر متفاوت باشد. او غزه را عاملی شتاب‌دهنده خواند که روایت‌سازی بازیگران منطقه را تغییر داده و شرایط جدیدی برای کنشگری ایران فراهم کرده است.
موشک مهم است، اما مردم مهم‌ترند
در پایان ظریف تأکید کرد: موشک قدرت نظامی می‌آورد، اما مردم مایه‌بقا و تداوم کشورند. او خواستار ارزش‌گذاری بر توان اجتماعی و اقتصادی مردم شد و افزود برای حفظ این عامل قدرت باید اولاً از رانت و فساد جلوگیری کرد تا سرمایه ایرانی در ساخت ایران سرمایه‌گذاری شود، ثانیاً بنیه نظامی تقویت شود و ثالثاً روابط با کشور‌های منطقه گسترش یابد. همچنین به ضرورت گفت‌و‌گو اشاره کرد و گفت جنگ در نهایت با مذاکره تمام شد — بهتر است گفت‌و‌گو در وضعیتی انجام شود که اهرم قدرت در دست داشته باشیم.
پرسش و پاسخ
فتوا درباره حرمت بمب اتم معادله راهبردی دارد
در پاسخ به پرسش‌هایی درباره امکان پاسخ‌دردآور به آمریکا و حرمت سلاح هسته‌ای، ظریف گفت که فتوا بر حرمت سلاح هسته‌ای تنها بر پایه ملاحظات مذهبی نیست بلکه معادله‌ای راهبردی دارد. او از ضرورت گفت‌و‌گو درباره واقعیت‌های فنی و راهبردی — نه خیال‌پردازی — سخن گفت و به موجودی مواد هسته‌ای و پیچیدگی‌های بازدارندگی اشاره کرد.
فروپاشی ایران به نفع اسرائیل و به ضرر آمریکا است
ظریف خاطرنشان کرد آمریکا اکنون به این نتیجه رسیده که فروپاشی ایران به معنای فروپاشی کشور است و این نتیجه به نفع اسرائیل، اما به ضرر منافع آمریکا تلقی می‌شود؛ بنابراین هدف واشنگتن تضعیف نظام است، نه الزاماً تغییر رژیم به‌نحوی که فروپاشی کلی کشور به‌دنبال داشته باشد. او افزود امکان معامله‌ای «بدون جنگ» نیز وجود دارد که منافع ایران حفظ شود و درعین‌حال خواسته‌های غربی تا حدی ارضا گردد.
اجازه مذاکرات غیرهسته‌ای نداشتم
ظریف در پاسخ به اینکه چرا مذاکرات فراتر از موضوع هسته‌ای را دنبال نکرد، گفت در آن دوره اجازه داده نمی‌شد. او افزود امروز حل‌وفصل مسائل تنها از طریق موضوع هسته‌ای ممکن نیست و لازم است سیاست‌گذاری برای گفت‌و‌گو‌های غیربی‌هسته‌ای طراحی شود تا در ازای امتیازات، مابه‌ازا دریافت شود.
اسنپ‌بک آمریکا را در شورای امنیت شکست دادیم
ظریف به پرونده اسنپ‌بک اشاره کرد و گفت تجربه نشان داده می‌توان مقابل آمریکا ایستاد و حتی در سازمان ملل نتایجی کسب کرد؛ او به شکست خواست آمریکا در تلاش‌های پیشین اشاره و تأکید کرد امکان نفوذ و تأثیرگذاری وجود دارد اگر خودمان را باور کنیم و دیپلماسی را جدی بگیریم.
در پایان ظریف بار دیگر تأکید کرد که باید به ظرفیت‌های خود ایمان داشته باشیم و دیپلماسی را به‌عنوان ابزار اصلی پیگیری منافع ملی ارتقا دهیم.
منبع:آوش
