گرمازدگی در کودکان را جدی بگیرید!
مخاطب ۲۴- دکتر «کاظم جمالی» با بیان اینکه فصل گرما هر ساله با افزایش موارد مراجعه افراد دچار گرمازدگی به مراکز درمانی همراه است، بر ضرورت اقدامات پیشگیرانه در این زمینه، همچنین آگاهی از نشانه‌های بروز این اختلال تاکید کرد.
دسته بندی انواع گرمازدگی
او با تعریف گرمازدگی به از بین رفتن تعادل بین تولید گرما و از دست دادن حرارت بدن، موارد گرمازدگی را به دو دسته کلاسیک یا غیرفعالیتی و موارد فعالیتی تقسیم بندی کرد و گفت: موارد کلاسیک در حالتی رخ می‌دهد که فرد در محیط گرم قرار گرفته و مستعد بروز گرمازدگی می‌شود؛ به عنوان مثال کودکی که در ماشین در بسته و فضای گرم قرار گرفته و یا قرار گرفتن در معرض آفتاب؛ اما موارد فعالیتی شامل موقعیت‌هایی نظیر حضور حجاج در کشور عربستان و یا حضور ورزشکاران در محیط‌های گرم می‌شود که فرد را مستعد بی آبی بدن و گرمازدگی می‌کند.
به گفته این پزشک متخصص طب اورژانس در موارد گرمازدگی، متابولیسم بدن در اثر مواردی نظیر حضور در مکان گرم و یا در معرض آفتاب، مصرف برخی داروها، فعالیت بدنی و مواردی از این قبیل، تحت تاثیر قرار گرفته و تعادل خود را از دست می‌دهد.
رشد ناکافی مکانیسم دفع حرارت در کودکان و افزایش خطر بروز گرمازدگی
دکتر جمالی با توصیه به خانواده‌ها برای مراقبت از فرزندان خود در برابر گرمای هوا و قرار گرفتن در محیط‌های گرم، خطر بروز گرمازدگی در کودکان را سه تا پنج برابر اعلام کرد و افزود: در کودکان مکانیسم دفع حرارت به خوبی رشد نکرده و همین موضوع، موجب افزایش خطر بروز گرمازدگی و حتی در مواردی مرگ کودک در اثر تداوم این حالت می‌شود؛ به ویژه در شرایطی نظیر حضور کودکان در ماشین و در معرض گرما، شاهد این موضوع هستیم.
نشانه‌های اولیه و ثانویه گرمازدگی را بشناسیم
عضو هیات علمی گروه طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین آگاهی از نشانه‌های بروز گرمازدگی را ضروری خواند و در این زمینه توضیح داد: گرمازدگی ابتدا با نشانه‌هایی مانند بی قراری، تپش قلب، تعریق زیاد، پوست گرم و مرطوب بروز می‌یابد و با شدت یافتن، نشانه‌های عصبی مانند کما، افت هوشیاری و تشنج و دمای شدید مرکزی را به همراه دارد.
این پزشک متخصص طب اورژانس ادامه داد: بر خلاف مراحل ابتدایی که بدن دچار نشانه‌هایی مانند تعریق، افزایش ضربان قلب و خیس شدن است؛ در مراحل پیشرفت اختلال، پوست بدن به حالت خشک و بسیار گرم درآمده و پزشک به کمک معاینه بالینی، بررسی تاریخچه سلامت بیمار و توضیحات همراهان، قادر به تشخیص گرمازدگی است.
فرآیند سازگاری، راهی برای پیشگیری از گرمازدگی
او با اشاره به این نکته که در مواردی مانند حضور حجاج در کشور عربستان که فرد به شرایط محیطی عادت ندارد، شاهد بروز گرمازدگی هستیم، یکی از راهکار‌های پیشنهادی در چنین مواردی را ایجاد سازگاری پیش از قرار گرفتن در شرایط برشمرد و افزود: در این موارد توصیه می‌شود فرد از روز‌های پیش از قرار گرفتن در موقعیت، به نحوی موقعیت مشابهی را ایجاد کرده و به صورت تدریجی، بدن را در برابر این چالش سازگار سازد.
کدام گروه‌ها بیشتر در معرض گرمازدگی هستند؟
پزشک متخصص طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی شیراز ساعت ۱۰ صبح تا ۱۶ عصر را ساعت‌های اوج گرما عنوان کرد که اغلب با افزایش موارد بروز گرمازدگی همراه است و از افرادی نظیر سالمندان و کودکان خواست تا حضور خود در معرض گرما و مکان‌های عمومی در این ساعات را به کمترین میزان ممکن برسانند.
دکتر جمالی مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای را دیگر گروه در معرض خطر بروز گرمازدگی برشمرد که به ویژه به دلیل مصرف دارو‌هایی با مکانیسم‌هایی نظیر کاهش فشارخون و یا تغییر در ضربان قلب، در معرض خطر بروز گرمازدگی قرار دارند.
گام‌های عملیاتی برای مواجهه با موارد گرمازدگی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز خارج کردن فرد از محیط گرم، قرار دادن در سایه و شرایط خنک، استفاده از حوله خنک در قسمت‌هایی از بدن مانند کشاله ران و زیر بغل را راهکار‌های عملیاتی در در مواقع مواجهه با فرد دچار گرمازدگی عنوان کرد و گفت: همچنین برای کودکان از پاشویه با آب ولرم و همزمان استفاده از باد پنکه یا کولر را نیز می‌توان برای کاهش علایم استفاده کرد؛ اما در صورت بروز نشانه‌های عصبی مانند کاهش هوشیاری، تشنج، کما و یا هذیان گویی، مهم‌ترین توصیه تماس با اورژانس ۱۱۵ و انتقال سریع بیمار به بیمارستان مجهز است.
او با بیان اینکه در مراکز درمانی از روش‌های «خنک سازی فعال» برای بیمار استفاده می‌شود، اضافه کرد: همچنین در افرادی نظیر سالمندان و مبتلایان به بیماری‌هایی مانند آلزایمر، در صورت قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب، خواب طولانی مدت و فراموشی نسبت به استفاده از وسایل سرمایشی، خطر بروز گرمازدگی افزایش می‌یابد که نیاز به هوشیاری اطرافیان نسبت به پایش مستمر وضعیت افراد، ضرورت دارد.
توصیه‌های کارآمد برای پیشگیری از بروز گرمازدگی
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ادامه به توصیه‌های کارآمد برای پیشگیری از بروز این اختلال پرداخت و گفت: در گذشته به دلیل طبیعت گرم و خشک ایران در بسیاری مناطق، بومیان هر منطقه با ایجاد شرایط محیطی متناسب با جغرافیای منطقه، سازگاری مناسب را در برابر گرما ایجاد می‌کردند، اما امروزه با استفاده از وسایل برقی در زندگی مردم، بیشترین موارد گرمازدگی در حالت حضور در مکان‌های گرم اتفاق می‌افتد که توصیه می‌شود در صورت ضرورت حضور در مکان‌های گرم، به طور منظم بکوشیم در سایه قرار گرفته، مایعات خنک بنوشیم و در معرض وسایل سرمایشی قرار بگیریم، همچنین در طول ساعات کار، نوشیدن مایعات فراوان به صورت خنک را برای پیشگیری از خستگی و یا کم آبی بدن، به یاد داشته باشیم.
مصرف میوه‌ها و عرقیات را در فصل گرما فراموش نکنیم
او پوشیدن لباس‌های خنک که گرما را جذب نکند، دیگر توصیه کاربردی در این زمینه دانست و ادامه داد: استفاده از عرقیاتی مانند کاسنی، شاطره و بیدمشک، دیگر اقدام موثر برای حفظ رطوبت بدن در فصل گرما محسوب می‌شود.
استفاده از میوه‌هایی مانند هندوانه، خیار و خربزه که به حفظ مایعات بدن کمک می‌کند، همچنین دانه‌هایی مانند خاکشیر و تخم شربتی و یا سکنجبین، دیگر توصیه‌های این پزشک متخصص طب اورژانس برای پیشگیری از بروز موارد گرمازدگی در فصل گرما بود.
دکتر جمالی استفاده از الکل و مواد مخدر را خطرات زمینه ساز افزایش بروز گرمازدگی برشمرد که لازم است جدی گرفته شود.
