آبله مرغان چیست و چگونه منتقل می‌شود؟
مخاطب۲۴- یا می‌دانستید که همین بیماری می‌تواند برای برخی افراد بسیار خطرناک، حتی تهدیدکننده زندگی باشد؟ تصور عمومی درباره بی‌خطر بودن آبله مرغان باعث شده توجه کافی به ریسک‌هایی که برای گروه‌های خاص دارد، صورت نگیرد.
در این مطلب، به طور جامع و کاربردی بررسی می‌کنیم که چه افرادی در برابر آبله مرغان آسیب‌پذیرترند، چه خطراتی آنها را تهدید می‌کند و چطور می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان در یکی از گروه‌های پرخطر قرار دارید، دانستن این اطلاعات می‌تواند نقشی حیاتی در حفظ سلامتی‌تان ایفا کند. با ما همراه باشید تا این بیماری به‌ظاهر ساده را از زاویه‌ای دقیق‌تر ببینیم و برای مواجهه با آن، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم.
آبله مرغان چیست و چگونه منتقل می‌شود؟
آبله مرغان یک بیماری ویروسی واگیردار است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. این ویروس در ابتدا باعث بروز علائمی مانند تب، بی‌حالی، و بثورات پوستی خارش‌دار می‌شود. ضایعات پوستی اغلب ابتدا روی صورت و بدن ظاهر شده و سپس به سایر نقاط گسترش می‌یابد.
این بیماری عمدتاً از طریق تماس مستقیم با تاول‌های پوستی یا از راه قطرات تنفسی (سرفه یا عطسه فرد بیمار) منتقل می‌شود. دوره واگیری بیماری از دو روز پیش از بروز ضایعات پوستی تا حدود ۵-۷ روز بعد از شروع تاول‌ها ادامه دارد. در حالی که در بیشتر موارد، به‌ویژه در کودکان سالم، بیماری خفیف است و با استراحت و مراقبت خانگی بهبود می‌یابد، اما در برخی افراد می‌تواند با عوارض جدی همراه شود.
چه افرادی در معرض خطر شدیدتر آبله مرغان هستند؟
همه افراد به یک اندازه در برابر آبله مرغان آسیب‌پذیر نیستند. برخی گروه‌ها به دلیل شرایط بدنی یا ضعف سیستم ایمنی، در معرض خطر بالاتری از بروز عوارض جدی قرار دارند.
۱. زنان باردار
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن دچار تغییراتی می‌شود که ممکن است توان مقابله با برخی ویروس‌ها را کاهش دهد. ابتلا به آبله مرغان در این دوران می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد:
افزایش احتمال ابتلا به ذات‌الریه ویروسی (یک نوع التهاب خطرناک ریه‌ها)
احتمال سقط‌جنین یا تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی در سه‌ماهه اول و دوم
بروز «سندروم مادرزادی واریسلا» که می‌تواند موجب آسیب به چشم، پوست، مغز و اندام‌های حرکتی جنین شود
در مواردی نیز اگر مادر در اواخر بارداری (به‌خصوص ۵ روز قبل یا ۲ روز بعد از زایمان) به آبله مرغان مبتلا شود، خطر عفونت شدید در نوزاد افزایش می‌یابد.
۲. نوزادان و کودکان زیر یک سال
نوزادانی که هنوز واکسن آبله مرغان دریافت نکرده‌اند و ایمنی لازم را ندارند، در صورت مواجهه با ویروس ممکن است به شکل شدیدتری مبتلا شوند. در نوزادان، علائم ممکن است شدیدتر، طولانی‌تر و با عوارض بیشتری همراه باشد.
۳. افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی
افرادی که به هر دلیل دارای ضعف در سیستم ایمنی هستند، نمی‌توانند به‌طور مؤثر با ویروس واریسلا مقابله کنند. این افراد شامل موارد زیر می‌شوند:
بیماران مبتلا به سرطان، به‌ویژه تحت شیمی‌درمانی
بیماران مبتلا به HIV/AIDS
کسانی که دارو‌های سرکوب‌کننده ایمنی مانند کورتون یا دارو‌های پیوند عضو مصرف می‌کنند
در این بیماران، ویروس می‌تواند به اندام‌های داخلی مانند ریه، کبد و مغز حمله کند و موجب بروز التهاب، نارسایی یا حتی مرگ شود.
۴. سالمندان
در سنین بالا، واکنش‌های ایمنی بدن ضعیف‌تر می‌شود. اگرچه اغلب سالمندان در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده‌اند و ایمنی دارند، اما اگر به هر دلیلی در معرض ویروس قرار بگیرند (مانند افراد واکسینه نشده یا دارای سابقه ایمنی ضعیف)، ممکن است عوارض شدیدتری را تجربه کنند.
۵. افرادی که قبلاً واکسن نزده‌اند یا سابقه ابتلا ندارند
در بزرگسالی، اگر فردی در کودکی واکسن نزده یا به بیماری مبتلا نشده باشد، ابتلا در سنین بالاتر می‌تواند شدیدتر باشد. برخلاف کودکان، بزرگسالان معمولاً علائم بیشتری مانند تب شدید، درد عضلانی و احتمال عوارضی مثل التهاب ریه یا عفونت‌های پوستی را تجربه می‌کنند.
عوارض احتمالی آبله مرغان در گروه‌های پرخطر
در افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند، آبله مرغان ممکن است به مشکلات پیچیده‌تری منجر شود. این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
ذات الریه ویروسی یا باکتریایی
التهاب مغز (آنسفالیت) که می‌تواند با تشنج و گیجی همراه باشد
عفونت‌های پوستی شدید
التهاب کبد
کم‌آبی بدن به دلیل تب بالا و بی‌اشت‌هایی
در نوزادان؛ مرگ نوزادی یا آسیب‌های مادرزادی شدید
چگونه می‌توان از خطرات جدی آبله مرغان پیشگیری کرد؟
پیشگیری موثرترین راه برای محافظت از گروه‌های پرخطر در برابر آبله مرغان است. راهکار‌های زیر نقش مهمی در کاهش ریسک ابتلا دارند:
واکسیناسیون: بهترین راه پیشگیری، دریافت واکسن آبله مرغان است. این واکسن معمولاً در دو نوبت در کودکی تزریق می‌شود، اما بزرگسالانی که ایمنی ندارند نیز می‌توانند آن را دریافت کنند.
پرهیز از تماس با افراد بیمار: زنان باردار، نوزادان و بیماران دارای نقص ایمنی باید از تماس با فرد مبتلا به آبله مرغان خودداری کنند.
استفاده از ایمونوگلوبولین و دارو‌های ضد ویروس: در صورت مواجهه، مصرف ایمونوگلوبولین اختصاصی (VZIG) یا دارو‌هایی مثل آسیکلوویر می‌تواند از شدت بیماری بکاهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درصورتی‌که علائم شدیدتر از حالت معمول باشند یا فرد در یکی از گروه‌های پرخطر قرار داشته باشد، مراجعه سریع به پزشک ضروری است. برخی از نشانه‌های هشداردهنده عبارت‌اند از:
تنگی نفس یا سرفه‌های شدید
سردرد شدید همراه با تهوع یا گیجی
تب بالا که بیش از چند روز ادامه داشته باشد
درد در قفسه سینه
بروز عفونت در تاول‌های پوستی (قرمزی شدید، چرک، درد)
سخن پایانی
اگرچه آبله مرغان اغلب بیماری خفیفی است، اما نباید خطر آن را برای گروه‌های خاص نادیده گرفت. زنان باردار، نوزادان، سالمندان، بیماران دارای نقص ایمنی و افرادی که واکسن نزده‌اند یا قبلاً مبتلا نشده‌اند، در برابر این بیماری آسیب‌پذیرترند. در این افراد، آبله مرغان می‌تواند به عوارضی، چون التهاب ریه، مغز یا عفونت‌های شدید پوستی منجر شود. خوشبختانه راهکار‌های پیشگیری مانند واکسیناسیون و مراقبت از تماس با فرد بیمار می‌توانند نقش مؤثری در جلوگیری از خطرات ایفا کنند.
شناختن عوامل خطر و مراقبت به‌موقع می‌تواند در نجات جان افراد و پیشگیری از عوارض ناگوار این بیماری ساده ولی گاه کشنده، تفاوتی اساسی ایجاد کند. پس به هشدار‌ها توجه داشته باشیم و آگاهانه‌تر از سلامت خود و اطرافیانمان مراقبت کنیم.
