چالش‌ها و فرصت‌های بازار جهانی فولاد در ۲۰۲۵

مهرداد صداقت- بازار فولاد در مسیر تحولات چالش ها و راهکارها- بررسی تحلیل‌ها و مرور روند‌های بازار فلزات اساسی نشان می‌دهد قیمت فولاد در بازار جهانی به مواردی مانند تقاضای جهانی فولاد، نوسانات قیمت سنگ آهن، قراضه، بیلت و مقاطع فولادی، سیاست‌های اقتصادی و زیست محیطی چین (بزرگترین تولید کننده فولاد جهان)، و در داخل علاوه بر موارد فوق به تحولات داخلی ایران مانند قطعی گاز و برق، نوسانات نرخ ارز و شایعات مربوط به محدودیت فروش شمش در بورس بستگی دارد.

آغاز سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی برای بازار فولاد، به عنوان یکی از ارکان اساسی اقتصادی، به حساب می‌آید. تحلیل و پیش‌بینی وضعیت این بازار برای خریداران و تولیدکنندگان فولاد اهمیت زیادی دارد. عواملی همچون رکود اقتصادی، نرخ برابری ارز ها، تنش‌های ژئوپلیتیکی و قوانین زیست‌محیطی سخت‌گیرانه تأثیر زیادی بر قیمت و تقاضای فولاد دارند و نقش مهمی در بازار فولاد سال ۲۰۲۵ ایفا می‌کنند.

بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد در جهان

بررسی داده‌های انجمن جهانی فولاد در ۵۰‌سال اخیر نشان می‌دهد روند تولید فولاد خام به شکلی بوده است که رشد بی وقفه استحصال و عرضه این فلز، رشد و توسعه جهان را طی نیم‌قرن اخیر یادآور می‌شود. به‌طور دقیق تر، تولید جهانی فولاد طی ۵۰‌سال گذشته بیش از سه‌برابر شده است، در این مسیر، چین و هند به‌طور مداوم تولید خود را افزایش داده‌اند تا به دو کشور برتر تولیدکننده فولاد تبدیل شوند.

تاثیر تولید فولاد بر اقتصاد جهان:

از آنجایی که فولاد تاثیر مستقیم در زمینه‌های مختلف از جمله ساخت‌وساز، خودروسازی، تولید ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین است. تولید و مصرف فولاد به عنوان یک شاخص کلیدی برای اندازه‌گیری سلامت اقتصاد جهانی تلقی می‌شود. رشد تولید فولاد معمولاً نشان‌دهنده توسعه اقتصادی و افزایش فعالیت‌های صنعتی در سطح جهانی است. این رشد، به ویژه در کشور‌های در حال توسعه که نیاز به زیرساخت‌های جدید دارند، می‌تواند باعث ایجاد ارزش افزوده و اشتغال‌زایی شود. در سطح مالی و تجاری، صنعت فولاد یک منبع درآمد بزرگ برای کشور‌های تولیدکننده است. صادرات فولاد به بازار‌های بین‌المللی می‌تواند منجر به تقویت ارز‌های ملی و بهبود تراز تجاری کشور‌ها شود. اما تولید فولاد به دلیل نیاز به انرژی زیاد و استفاده از منابع طبیعی، تأثیرات زیست‌محیطی قابل توجهی نیز به همراه دارد. بنابراین، تلاش‌های زیادی برای کاهش این تأثیرات و ایجاد تولیدات پایدارتر در حال انجام است.

آمار تولید فولاد در سال ۲۰۲۴ به تفکیک منطقه

براساس گزارش‌های موجود، تولید جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴ حدودا به ۱.۸ میلیارد تن رسید که نشان‌دهنده بهبود صنعت پس از رکود ناشی از دوره کرونا می‌باشد. اما این عدد نسبت به سال ۲۰۲۳ حدود ۰.۹% کاهش داشته است.

۷۱ کشور موجود در این جدول تقریباً ۹۸ درصد از کل تولید فولاد خام جهان در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص داده‌اند.

مناطق و کشور‌های تحت پوشش جدول فوق:

آفریقا: الجزایر، مصر، لیبی، مراکش، آفریقای جنوبی، تونس

آسیا و اقیانوسیه: استرالیا، چین، هند، ژاپن، مغولستان، نیوزیلند، پاکستان، کره جنوبی، تایوان (چین)، تایلند، ویتنام

اتحادیه اروپا (۲۷): اتریش، بلژیک، بلغارستان، کرواسی، چک، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئد

اروپا، دیگر: مقدونیه، نروژ، صربستان، ترکیه، بریتانیا

خاورمیانه: بحرین، ایران، عراق، اردن، کویت، عمان، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، یمن

آمریکای شمالی: کانادا، کوبا، السالوادور، گواتمالا، مکزیک، ایالات متحده آمریکا

روسیه و سایر کشور‌های مستقل مشترک المنافع + اوکراین: بلاروس، قزاقستان، روسیه، اوکراین

آمریکای جنوبی: آرژانتین، برزیل، شیلی، کلمبیا، اکوادور، پاراگوئه، پرو، اروگوئه، ونزوئلا

آمار تولید فولاد در سال ۲۰۲۴ به تفکیک کشور‌ها

چین با تولید حدود ۱۰۰۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ تولید بیش از ۵۰% فولاد جهان را بر عهده داشته است، این در حالی است که این کشور بیشترین میزان کاهش از نظر حجم را هم با حدود ۱۷ میلیون تن نسبت به سال ۲۰۲۳ داشته است، بعد از چین، روسیه کاهش ۵.۳ میلیون تن و کره جنوبی کاهش ۳.۲ میلیون تن و ژاپن کاهش ۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ نسبت به ۲۰۲۳ داشته‌اند

این در حالی است که بیشترین میزان افزایش تولید نسبن به سال قبل را کشور هند با ۸.۸ میلیون تن و ترکیه با ۳.۲ میلیون تن و پس از آن ویتنام با ۲.۹ میلیون تن و آلمان با ۱.۸ میلیون تن به خود اختصاص داده‌اند.

نمودار مصرف ظاهری محصولات فولادی

مفهوم مصرف ظاهری:

مصرف ظاهری به معنای میزان فولادی است که در یک منطقه یا کشور تولید یا وارد شده و در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.

چین: با سهم ۵۰.۸ درصد، بزرگترین مصرف‌کننده فولاد در جهان است. این نشان می‌دهد که چین به عنوان یک قدرت صنعتی بزرگ، به مقدار زیادی فولاد برای صنایع مختلف خود نیاز دارد.

سایر آسیا: این بخش با ۹.۶ درصد سهم، دومین منطقه بزرگ مصرف‌کننده فولاد است. کشور‌های در حال توسعه آسیا به دلیل رشد اقتصادی سریع و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، مصرف فولاد بالایی دارند.

هند: با سهم ۷.۶ درصد، سومین مصرف‌کننده بزرگ فولاد در جهان است. هند نیز مانند سایر کشور‌های آسیایی، به دلیل رشد اقتصادی و صنعتی شدن، مصرف فولاد رو به افزایش دارد.

اتحادیه اروپا (EU ۲۷): با سهم ۷.۲ درصد، اتحادیه اروپا یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ فولاد است. صنایع مختلف در کشور‌های عضو اتحادیه اروپا به مقدار زیادی فولاد نیاز دارند.

آمریکای شمالی: با سهم ۷.۷ درصد، این منطقه نیز یکی از مصرف‌کنندگان مهم فولاد در جهان است. ایالات متحده به عنوان یک اقتصاد بزرگ و صنعتی، مصرف‌کننده قابل توجهی از فولاد است.

سایر مناطق: سایر مناطق جهان مانند روسیه، CIS، اوکراین، ژاپن، آفریقا، آمریکای جنوبی، خاورمیانه، استرالیا و نیوزلند نیز به ترتیب سهم‌های مشخصی در مصرف جهانی فولاد دارند.

نتیجه‌:

تسلط آسیا: قاره آسیا به ویژه چین و هند، بیشترین سهم را در مصرف جهانی فولاد دارند.

اهمیت صنایع: صنایع مختلف مانند ساخت و ساز، خودرو، ماشین‌آلات و تجهیزات، انرژی و ... به عنوان مصرف‌کنندگان اصلی فولاد شناخته می‌شوند.

عوامل موثر: عواملی مانند رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، صنعتی شدن و توسعه فناوری بر میزان مصرف فولاد در کشور‌های مختلف تأثیرگذار هستند.

میزان مصرف فولاد به تفکیک بخش‌های مختلف صنعت

این نمودار نشان می‌دهد که بیشترین مصرف فولاد در سال ۲۰۲۳ در بخش ساختمان و زیرساخت‌ها بوده است (۵۲%). این بدین معنی است که فولاد به طور گسترده‌ای در ساخت ساختمان‌ها، پل‌ها، جاده‌ها و سایر سازه‌ها استفاده می‌شود.

صنایع دیگر که از فولاد استفاده زیادی می‌کنند عبارتند از:

خودرو: ۱۶% از فولاد مصرفی در ساخت خودرو استفاده می‌شود.

تجهیزات مکانیکی: ۱۲% از فولاد در ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات استفاده می‌شود.

محصولات فلزی: ۱۰% از فولاد در تولید محصولات فلزی مانند لوله و ورق استفاده می‌شود.

وسایل خانگی: ۲% از فولاد در تولید وسایل خانگی مانند یخچال و ماشین لباسشویی استفاده می‌شود.

تجهیزات الکتریکی: ۳% از فولاد در تولید تجهیزات الکتریکی مانند موتور و ترانسفورماتور استفاده می‌شود.

سایر حمل و نقل: ۵% از فولاد در صنایع حمل و نقل مانند کشتی‌سازی استفاده می‌شود.

چشم انداز عرضه تقاضای فولاد

پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی فولاد خام در سال ۲۰۲۵ نسبت به سال ۲۰۲۴ به میزان کمی افزایش یابد که اولین افزایش سالانه از زمان افزایش تقریباً ۴ درصدی سالانه در سال ۲۰۲۱ و پس از رکود در سال ۲۰۲۰ است. پیش بینی می‌شود افزایش تولید در آمریکای شمالی، اروپا، خاورمیانه و هند یکی دیگر از سال‌های ضعیف مورد انتظار در چین را جبران خواهد کرد.

انجمن جهانی فولاد (worldsteel) معتقد است که تقاضای جهانی فولاد در سال ۲۰۲۵ به میزان حدود ۱.۲ درصد نسبت به سطوح سال ۲۰۲۴ رشد خواهد کرد.

پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی فولاد خام در سال ۲۰۲۵ نسبت به سال ۲۰۲۴ به میزان کمی افزایش یابد که اولین افزایش سالانه از زمان افزایش تقریباً ۴ درصدی سالانه در سال ۲۰۲۱ و پس از رکود در سال ۲۰۲۰ است

وضعیت عرضه و تقاضای فولاد در چین و هند:

تولید فولاد خام چین درسال ۲۰۲۴ به حدود یک میلیارد تن رسیده است. با توجه به اینکه مصرف ظاهری فولاد در چین به نقطه اوج خود رسیده است این موضوع بر فولادسازان فشار می‌آورد تا صادرات را افزایش بدهند و سطح تولید را حفظ کنند و در نتیجه بر قیمت‌ها و حاشیه‌های سود فولادسازان تأثیر بگذارند.

در سال ۲۰۲۵ و همچنین در سال‌های آتی، رشد تولید سالانه هند در فولاد خام، به دلیل رشد ساختاری، تقاضای مصرف‌کننده نهایی و همچنین گسترش تهاجمی ظرفیت داخلی افزایشی خواهد بود. بیشتر این ظرفیت جدید و برنامه ریزی شده مبتنی بر زغال سنگ است که خروجی آن می‌تواند تحت تأثیر کنترل‌های انتشار مانند CBAM اروپا قرار گیرد. با این حال، هدف اصلی ظرفیت جدید، بازار داخلی است.

رشد متوسط در تولید فولاد خام اروپا:

پیش‌بینی می‌شود پس از سال ناامیدکننده ۲۰۲۴ از نظر تقاضا و تولید فولاد، تولید فولاد خام اروپا در سال ۲۰۲۵ رشد ملایمی را نشان دهد، زیرا تقاضای مصرف‌کننده نهایی اندکی افزایش خواهد یافت. از طرفی محدودیت‌های تجاری جدید و تجدید شده، از تامین‌کنندگان منطقه‌ای حمایت می‌کند.

وضعیت عرضه و تقاضای فولاد در خاورمیانه:

تولید فولاد خام خاورمیانه در کوتاه مدت، با شروع ظرفیت‌های جدید در منطقه شروع خواهد شد. رشد ساخت و ساز در خاورمیانه، به حمایت از تقاضای فولاد منطقه ادامه خواهد داد. علاوه بر این، این منطقه در حال تبدیل شدن به یک هاب مرکزی برای سرمایه گذاری در فولاد سبز و مواد خام است.

تغییرات سیاسی در سوریه و بحث صلح و بازسازی در غزه خبر افزایش تقاضا در نیمه دوم سال را در این منطقه می‌دهد.

وضعیت عرضه و تقاضای فولاد در آمریکای شمالی

در سال ۲۰۲۵، پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای فولاد در آمریکای شمالی به طور متوسط افزایش یابد. در حالی که افزایش ملایمی در ایالات متحده و رشد حدود ۴ درصدی در مکزیک مشاهده خواهد شد. نرخ بهره بالای وام خودرو و قیمت بالای خودرو‌های جدید، تقاضای مصرف‌کنندگان آمریکایی را ضعیف نگه می‌دارد. بخش خودرو حدود ۲۰-۲۵ ٪ از تقاضای فولاد این منطقه را تشکیل می‌دهد. تولید خودرو در ایالات متحده همچنان بر بازار فولاد تاثیرگذار است، در حالی که تولید در کانادا ثابت و در مکزیک رشد خواهد داشت. تهدید تعرفه‌های ۲۵ درصدی ترامپ بر واردات مکزیک می‌تواند بر توسعه تولید خودرو و فولاد در مکزیک تأثیر بگذارد. قیمت‌های اخیر فولاد نشان‌دهنده کاهش جزئی در کویل‌های نورد سرد و گالوانیزه و ثابت ماندن قیمت فولاد SBQ است. در نهایت، مسیر حل و فصل اختلافات تجاری بین ایالات متحده، مکزیک و کانادا ممکن است پرچالش باشد.

تحلیل بازار فولاد در ایران:

در ایران کمبود گاز و برق تأثیر قابل توجهی بر روی صنعت فولاد گذاشته است، در حال حاضر، نگرانی‌هایی در مورد تأمین انرژی صنایع فولادی وجود دارد. در بازار داخلی با وجود چالش‌های همیشگی ممکن است به صورت مقطعی و موقتی قیمت‌ها تا حدودی کاهش پیدا کند، اما نمی‌توان انتظار کاهش قیمت از سمت تولید کننده را داشت. هرچه به آخر سال نزدیک می‌شویم افزایش قیمت بیشتر خواهد شد، زیرا بازار پشت دست دلار بازی می‌کند.

چشم انداز صادرات فولاد ایران و راه‌های افزایش صادرات فولاد:

پیش‌بینی می‌شود که صادرات فولاد ایران در سال ۱۴۰۳و ۱۴۰۴ با چالش‌هایی نظیر تحریم‌ها و رقابت با تولیدکنندگان بزرگ جهانی مواجه باشد، با این وجود، ایران همواره به دنبال توسعه بازار‌های جدید در آسیای میانه و عراق بوده است.

با توجه به رشد تولید و مصرف فولاد در منطقه خاورمیانه، فولادسازان ایرانی می‌توانند با افزایش کیفیت، تنوع محصولات و تمرکز بر تولید و صادرات محصولاتی که ارزش افزوده بیشتری ایجاد میکنند جایگاه خود را در بازار‌های جهانی تقویت کنند. توسعه بازار‌های جدید و کاوش فرصت‌های صادراتی در کشور‌هایی که تحت تأثیر تحریم‌ها نیستند، می‌تواند به افزایش صادرات کمک کند. استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی اقتصادی برای توسعه صادرات و ایجاد توافقات تجاری و گمرکی با کشور‌های مختلف از جمله فرصت‌های صادرات فولاد است.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل نیزمی‌تواند به کاهش هزینه‌های لجستیکی و افزایش رقابت‌پذیری کمک کند.

عوامل مؤثر بر آینده بازار فولاد جهان:

رشد اقتصادی جهانی: رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، به ویژه در کشور‌های در حال توسعه، تقاضا برای فولاد را افزایش می‌دهد.

سیاست‌های دولتی: سیاست‌های صنعتی، تجاری و زیست‌محیطی دولت‌ها بر تولید و مصرف فولاد تأثیرگذار است. حمایت از صنایع داخلی، تعرفه‌های وارداتی و قوانین سختگیرانه زیست‌محیطی می‌توانند به طور قابل توجهی بر بازار فولاد تأثیر بگذارند.

تغییرات تکنولوژیکی: توسعه فناوری‌های جدید در فرآیند تولید فولاد و همچنین استفاده از فولاد در صنایع مختلف، می‌تواند به تغییر الگو‌های مصرف و تولید فولاد منجر شود.

نوسانات قیمت مواد اولیه: تغییرات قیمت مواد اولیه مانند سنگ آهن و زغال سنگ، که در تولید فولاد استفاده می‌شوند، بر هزینه‌های تولید و در نتیجه بر قیمت فولاد تأثیرگذار است.

رویداد‌های ژئوپلیتیکی: تنش‌های سیاسی، جنگ‌ها و تحریم‌ها می‌توانند زنجیره تأمین فولاد را مختل کرده و بر قیمت‌ها تأثیر بگذارند.

عوامل کلیدی برای موفقیت در بازار فولاد:

نوآوری: شرکت‌های فولادی باید به دنبال توسعه فناوری‌های جدید برای کاهش هزینه‌های تولید، بهبود کیفیت محصولات و کاهش اثرات زیست‌محیطی باشند.

پایداری: توجه به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی و تولید فولاد با روش‌های پایدار، از اهمیت بالایی برخوردار است.

انعطاف‌پذیری: شرکت‌ها باید بتوانند خود را با تغییرات بازار و شرایط اقتصادی تطبیق دهند.

روابط قوی با مشتریان: ایجاد روابط قوی با مشتریان و درک نیاز‌های آنها، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در بازار رقابتی موفق باشند.

نتیجه گیری:

با توجه به اینکه بازار فولاد نقش مهمی در اقتصاد جهانی دارد، تحلیل و پیش‌بینی آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

آینده بازار فولاد تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد و پیش‌بینی دقیق آن چالش برانگیز است. با این حال، بر اساس روند‌های فعلی و تحلیل‌ها، می‌توان چندین سناریو را برای آینده این بازار در نظر گرفت:

سناریو‌های احتمالی برای آینده بازار فولاد:

رشد پایدار: با توجه به رشد اقتصادی جهانی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، انتظار می‌رود تقاضا برای فولاد در بلندمدت رشد کند. با این حال، این رشد ممکن است با نوسانات کوتاه‌مدت همراه باشد.

تغییر الگو‌های مصرف: با توجه به افزایش آگاهی نسبت به مسائل زیست‌محیطی، تقاضا برای فولاد با کیفیت بالا و تولید شده با روش‌های پایدار افزایش خواهد یافت. همچنین، استفاده از فولاد در صنایع جدید مانند انرژی‌های تجدیدپذیر و خودرو‌های برقی نیز می‌تواند به تغییر الگو‌های مصرف فولاد منجر شود.

رقابت شدید: با افزایش ظرفیت تولید فولاد در کشور‌های مختلف، رقابت بین تولیدکنندگان تشدید خواهد شد. این رقابت می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و افزایش نوآوری در صنعت فولاد منجر شود.

تغییرات در زنجیره تأمین: با توجه به تغییرات در سیاست‌های تجاری و تنش‌های ژئوپلیتیکی، ممکن است تغییراتی در زنجیره تأمین فولاد رخ دهد. این تغییرات می‌توانند بر قیمت‌ها و دسترسی به مواد اولیه تأثیر بگذارند.

در نهایت، آینده بازار فولاد به عوامل متعددی بستگی دارد و پیش‌بینی دقیق آن دشوار است. با این حال، شرکت‌هایی که بتوانند به خوبی با تغییرات بازار سازگار شوند و به نوآوری و پایداری توجه کنند، شانس بیشتری برای موفقیت در این بازار خواهند داشت.