شایع‌ترین علایم سرطان روده و کبد چرب
مخاطب۲۴- دکتر محمدعلی ابیضی درباره شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی اظهار کرد: اگر شایع‌ترین بیماری‌ها را به دو دسته «بدخیم» و «غیربدخیم» دسته‌بندی کنیم، نتایج بررسی وضعیت این بیماری‌ها بیانگر این است که وضعیت ابتلا به این بیماری‌ها در کشور به میانگین جهانی نزدیک است. اغلب مراجعه برای مشکلات گوارشی برای مشکلات مربوط به «هضم» است. پس از مشکلات مربوط به هضم، «سندروم روده تحریک‌پذیر» و برخی مشکلات شایع روده‌ای مانند «یبوست» بیشترین میزان مراجعه را دارند.
شیوع بالای سرطان روده
ضرورت غربالگری سرطان روده
این فوق‌تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه سرطان روده شیوع بسیار بالایی دارد، گفت: متاسفانه، سرطان روده از شایع‌ترین سرطان‌ها برای بشر به حساب می‌آید. به نظر می‌رسد که میانگین ابتلا به سرطان روده در کشور از متوسط جهانی بیشتر است و متاسفانه شدت پیشرفت این بیماری در ایران نسبت به سایر کشور‌ها بیشتر است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه سرطان روده از سرطان‌های شایع جوامع بشری به حساب می‌آید، کشور‌هایی که سیستم درمانی قوی دارند به موضوع غربالگری سرطان روده ورود کرده‌اند. شناسایی زودهنگام بیماران مبتلا به سرطان روده، هدف غربالگری این بیماری است.
کاهش سن غربالگری سرطان روده در ایران
ابیضی درباره اجرای غربالگری سرطان روده در ایران خاطرنشان کرد: در گذشته، سن غربالگری سرطان روده ۵۰ سال در نظر گرفته شده بود، اما با تغییر رویکرد و سیاستگذاری‌ها، سن غربالگری سرطان روده در کشور کاهش یافته و سن غربالگری این بیماری ۴۵ سال در نظر گرفته شده است.
نقش وراثت در بروز سرطان روده
رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه بقیه‌الله با بیان اینکه وراثت در سرطان روده بسیار نقش دارد، گفت: اگر یک فرد به سرطان روده مبتلا شود، احتمال بروز بدخیمی روده‌ای در خانواده آنها به ویژه بستگان درجه یک وجود دارد. با توجه به اینکه وراثت در بروز بدخیمی روده‌ای در بستگان بیماران مبتلا به سرطان روده وجود دارد؛ غربالگری سرطان روده برای بستگان آنها ۱۰ سال زودتر انجام می‌شود. به عبارت دیگر، سن غربالگری سرطان روده برای بستگان بیماران مبتلا به این بیماری، «کولونوسکوپی» در ۳۵ تا ۴۰ سالگی انجام می‌شود.
علائم بالینی سرطان روده
او درباره علائم بالینی سرطان روده توضیح داد: این احتمال وجود داردکه علائم بالینی بیماری سرطان روده با توجه به قسمت‌های درگیر این بیماری (سمت راست یا چپ روده) متفاوت باشد؛ به طور کلی می‌توان گفت که بیماران مبتلا به سرطان روده با تغییر وضع مزاجی مانند اسهال یا یبوست به پزشک مراجعه کنند. هنگامی که قسمت‌های ابتدایی روده درگیر سرطان می‌شود، تغییر وضع روده چندان خود را نشان نمی‌دهد و بیمار با علائم کم‌خونی به پزشک مراجعه می‌کند.
شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی در کشور
رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه بقیه‌الله درباره شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی در کشور گفت: سرطان‌های «روده بزرگ»، «معده» و «لوزالمعده»، شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی در کشور محسوب می‌شوند. اگرچه این سرطان‌ها شایع‌ترین سرطان‌های گوارشی کشور هستند، اما این موضوع برای تمام استان‌ها صدق نمی‌کند؛ به طور مثال، سرطان‌های «معده» و «مری» در استان‌های شمالی کشور و اردبیل بیشتر است.
کبد چرب چیست؟
سهم کبد چرب در پیوند عضو
وی با بیان اینکه «کبد چرب» شایع‌ترین بیماری گوارشی مربوط به کبد است، توضیح داد: تغییر سبک زندگی در بروز بیماری کبد چرب نقش دارد؛ کاهش فعالیت بدنی و افزایش کالری دریافتی ناشی از مصرف موادغذایی، سبب کالری مازاد می‌شود. کالری مازاد به امید استفاده در کبد ذخیره می‌شود؛ هنگامی که چربی، بیش از پنج درصد بافت کبد را تشکیل دهد، به این وضعیت کبد چرب می‌گویند.
ابیضی با بیان اینکه کبد چرب می‌تواند پیامد‌ها و عوارض فراوانی برای فرد مبتلا به ارمغان آورد، تصریح کرد: بررسی‌ها بیانگر این است که یک نفر از هر سه بیمار نیازمند پیوند کبد به دلیل کبد چرب در شرایط نیاز به پیوند عضو قرار می‌گیرد. کبد چرب می‌تواند با بی‌علامتی آغاز شود یا تمام این عضو بدن را درگیر کند. خستگی‌مفرط و بی‌حالی جزو شایع‌ترین علائم کبد چرب هستند.
تغییر دیدگاه‌ها در ارتباط با کبد چرب
او با بیان اینکه کبد چرب جزو بیماری‌های «سندروم متابولیک» در نظر گرفته می‌شود، خاطرنشان کرد: در گذشته، کبد چرب به تنهایی یک بیماری ناشی از مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی یا علل دیگر در نظر گرفته می‌شد. در حال حاضر، دیدگاه‌ها نسبت به کبد چرب تغییر کرده و جزو مجموعه بیماری‌های «سندروم متابولیک» لحاظ می‌شود.
ابیضی درباره بیماری‌های سندروم متابولیک اظهار کرد: افراد مبتلا به بیماری‌های سندروم متابولیک ممکن است به چاقی به ویژه چاقی شکمی، دیابت، پرفشاری خون یا اختلال در چربی خون (پایین‌بودن چربی خوب و بالا بودن چربی بد) مبتلا باشند. این روزها، کبد چرب به عنوان اختلال ناشی از عملکرد متابولیک در نظر گرفته می‌شود.
«سبک زندگی نشسته» و بروز بیماری‌های مختلف
رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه بقیه‌الله با بیان اینکه «سبک زندگی نشسته» در بروز بسیاری از بیماری‌ها نقش دارد، خاطرنشان کرد: مجموعه‌های متولی سلامت، سالانه یک نقشه راه برای بیماری‌ها منتشر می‌کنند. آخرین نقشه راه منتشر شده در خصوص بیماری‌های گوارشی بیانگر این است که بسیاری از انسان‌ها دارای «سبک زندگی نشسته» هستند. بررسی‌ها بیانگر این است که بخش عمده‌ای از مردم ایران نیز از الگوی سبک زندگی نشسته پیروی می‌کنند. سبک زندگی نشسته از منظر بیماری‌های گوارشی بسیار بد است و در بروز بیماری‌هایی از این دست به ویژه بیماری‌های کبدی بسیار نقش دارد. سبک زندگی نشسته علاوه بر بیماری‌های کبدی در بروز مشکات دفعی مانند یبوست و بیماری‌های قلبی_عروقی نیز بسیار نقش دارد.
ابیضی با بیان اینکه فعالیت بدنی روزانه بسیار اهمیت دارد، افزود: در گذشته، فعالیت‌های هوازی در کانون توجه بودند و بر این فعالیت‌ها تاکید می‌شد. این روزها دیدگاه‌ها تغییر کرده است و علاوه بر فعالیت‌های هوازی، بر فعالیت‌های غیرهوازی نیز تاکید می‌شود. دستورالعمل‌هایی درباره «فعالیت‌های ورزشی درجا» در دسترس است؛ به نحوی که افراد می‌توانند فعالیت‌های ورزشی ۳ تا ۵ دقیقه‌ای با شدت‌های مختلف داشته باشند و این فعالیت‌ها برای کارمندان مناسب است.
نقش فرهنگ غالب در بروز بیماری‌های گوارشی
رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه بقیه‌الله با بیان اینکه مطالعه‌ای در زمینه سرطان روده انجام داده‌ایم، گفت: متاسفانه، بیماران مبتلا به سرطان روده در مراحل پیشرفته‌شدن بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند. مراجعه دیرهنگام ایرانی‌ها به پزشک در زمان پیشرفته‌شدن بیماری نسبت به کشور‌های دیگر به دلایل مختلف مانند «فرهنگ غالب جامعه» است.
وی درباره فرهنگ غالب جامعه توضیح داد: اطرافیان افراد مبتلا به مشکلات گوارشی توصیه‌های مختلفی مانند مصرف سیب‌زمینی آب‌پز یا «شیرین‌بیان» و ... را مطرح می‌کنند؛ این در حالی است که این توصیه‌ها سبب تاخیر در مراجعه به پزشک می‌شود. اگر افراد به مشکلات گوارشی که به روش‌های مرسوم پاسخگو نیست، مبتلا هستند، می‌بایست به پزشک مراجعه کنند. مراجعه زودهنگام به پزشک برای درمان بیماری بسیار اثرگذار است. اگرچه مردم با مشکلات اقتصادی مواجه هستند، اما مراجعه به پزشک و پیشگیری چندان هزینه‌بر نیست.
ریسک‌فکتور‌های بیماری‌های گوارشی
او درباره علائم و ریسک‌فاکتور‌های بیماری‌های گوارشی نیز توضیح داد: کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از فقر آهن از ریسک‌فاکتور‌های بیماری‌های گوارشی است. این احتمال وجود دارد که زنان در دوران بارداری خود به کمبود آهن مبتلا شوند و کمبود آهن در این زمان توجیه‌پذیر است. زنان غیرباردار و مردان می‌بایست کمبود آهن را بسیار جدی در نظر بگیرند؛ چرا که کمبود آهن می‌تواند از علامت‌های مشکلات دستگاه گوارشی باشد که سردسته این مشکلات، «بدخیمی‌ها» است.
ابیضی درباره دیگر ریسک‌فاکتور‌های مشکلات دستگاه گوارشی توضیح داد: تغییر وضع مزاجی می‌بایست جدی در نظر گرفته شود؛ گاهی‌اوقات بیماران با تغیر وضع مزاجی به پزشک مراجعه می‌کنند. این احتمال وجود دارد که فرد مبتلا برای سال‌ها دارای وضع مزاجی بد و اسهال طولانی‌مدت باشد که بدون هیچ‌گونه مداخله درمانی دارای وضع مزاجی خوب می‌شود. هرگونه تغییر وضعیت مزاجی «از وضعیت نرمال به وضعیت غیرنرمال» یا «از وضعیت غیرنرمال به نرمال بدون مداخله پزشکی» نیز یک زنگ خطر برای بیماری‌های دستگاه گوارشی است.
این پزشک گفت: کاهش وزن و همچنین کاهش اشتهای بدون علت از دیگر ریسک‌فاکتور‌های مشکلات دستگاه گوارشی هستند که می‌بایست در کانون توجه قرار گیرند.
