عوامل موثر بر قیمت فولاد و آهن آلات
مهرداد صداقت - کارشناس خبره برنامه ریزی طرح‌ها و امور اقتصادی- با توجه به اهمیت پیش بینی قیمت میلگرد و آهن در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری استراتژیک در صنعت فولاد، انجام تحلیل‌های علمی و تخصصی در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است، امروزه آهن آلات به دلیل استفاده زیادی که در فرایند ساخت ساختمان‌ها و صنایع مختلف دارند، بسیار اهمیت پیدا کرده‌اند. به همین دلیل نوسانات قیمتی در این بازار، می‌تواند بر روی قیمت مسکن یا محصولات صنعتی دیگر تاثیر بگذارد. بر این اساس، پیش بینی قیمت آهن آلات در ادامه سال ۱۴۰۳ اهمیت زیادی دارد
عوامل موثر بر قیمت فولاد و آهن آلات
قیمت آهن آلات و مقاطع فولادی معمولا بر اساس میزان عرضه و تقاضا در بازار تعیین خواهد شد. به همین جهت معمولا با شروع فصل گرما و افزایش تقاضا برای خرید این محصولات فلزی، قیمت‌ها نیز به تدریج افزایش یافته که این امر کاملا از سوی کارشناسان این حوزه قابل پیش بینی است. از سوی دیگر، در طول فصل زمستان قیمت قطعات فولادی معمولا ثابت است یا به نوعی سیر نزولی را تجربه می‌کند. اما زمستان امسال برخلاف سال‌های گذشته، علاوه بر تاثیر پذیری از سرما و کاهش میزان تقاضا از سوی مردم، قیمت این محصولات به شدت تحت تاثیر نرخ ارز خصوصا دلار قرار گرفت.
۱. قیمت مواد اولیه
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت آهن آلات، قیمت تمام شده مواد اولیه است. قیمت قراضه و سنگ آهن تاثیر زیادی در این قیمت دارد. علاوه بر این دو آیتم قیمت مواد پایه مانند نیکل و کروم برای تهیه و ساخت میلگرد و دیگر قطعات فولادی تاثیرزیادی دارند بسیاری از تولیدکنندگان آهن در ایران، سنگ آهن را شخصا از معادن غنی کشور ایران استخراج می‌کنند، اما برخی دیگر، مواد اولیه آهن تولیدی خود را خریداری می‌کنند. در هر صورت قیمت سنگ آهن در بازار، تاثیر برجسته‌ای در قیمت نهایی آهن خواهد داشت.
۲. سیاست‌های دولت
دولت‌ها همواره از ابزار‌های مختلفی جهت تنظیم بازار‌های داخلی استفاده می‌کنند. یکی از بازار‌هایی که همیشه تحت نظارت دولت‌ها قرار دارد، بازار آهن‌آلات است. تأمین تقاضای بالقوه برای این محصولات فولادی، پیچیدگی‌هایی را برای تأمین تعادل در بازار ایجاد خواهد کرد که موجب می‌شود دولت‌ها در تعیین قیمت انواع آهن آلات و رقابت در بازار نقش تاثیرگذاری را ایفا کنند.
۳. تعرفه‌های صادراتی و وارداتی
افزایش تعرفه واردات آهن آلات توسط دولت در وهله اول موجب افزایش قیمت‌های داخلی بازار آهن آلات کشور و رونق صنایع داخلی آن می‌گردد. از طرفی، اقدام متقابل سایر کشور‌های طرف تجارت با ایران در افزایش تعرفه سایر کالا‌هایی که منشأ وارداتی از صنایع مرتبط دارند؛ در نهایت موجب افزایش قیمت کالایی در بازار‌های داخلی و صنایع پایین دستی آن‌ها خواهد شد.
۴. هزینه‌های حمل و نقل، مسئله‌ی مهمی هستند
یکی دیگر از عوامل کلیدی و تاثیرگذار بر قیمت نهایی تیرآهن، هزینه‌ی حمل و نقل است که با قیمت نفت و انرژی، ارتباط مستقیمی دارد. با توجه به حجم گسترده‌ی صادرات جهانی و جا‌به‌جایی میلیون‌ها تُن مواد اولیه، نمی‌توان هزینه‌ی حمل و نقل را در قیمت نهایی محصولات فولادی اعم از تیرآهن و میلگرد نادیده گرفت.
۵. شرایط اقتصادی
در همه کشور‌ها وضعیت اقتصادی می‌تواند سبب افزایش یا کاهش نرخ محصولات فولادی شود. در صورتی که دولت نقش حمایت‌کننده از بازار آهن‌آلات و مقاطع فولادی داشته باشد، قیمت این محصولات نیز با کاهش روبرو خواهد شد، اما در مواقعی که ارزش پول ملی کشور کمتر شود، به‌طور مستقیم قیمت فولاد هم روند افزایشی می‌گیرد. مثلا در مواقعی که دولت تصمیم به افزایش ساخت و ساز می‌گیرد، تقاضا از جانب خریداران هم بیشتر شده و قیمت‌ها هم متناسب با آن افزایش خواهند یافت.
۶. نرخ تورم
رشد متوالی و کلی قیمت‌ها که آن را به نام تورم می‌شناسند، یکی از مهم‌ترین معضلات اقتصادی بسیاری از کشور‌های درحال‌توسعه به حساب می‌آید.
۷. اثر بورس کالا
بورس کالا به‌عنوان یک عامل بسیار تاثیرگذار در رقم خوردن نوسانات قیمتی و یا ثبات قیمت‌ها مطرح است. حجم عظیمی از معاملات آهن آلات همه‌روزه در این بستر انجام شده که در آن، سطح طبیعی قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت آهن و فولاد تعیین می‌شود. عملکرد هریک از این صنایع وابسته به بازار آهن در بورس کالا به‌عنوان شاخصی منحصربه‌فرد قابل‌بررسی بوده که این عملکرد بر نوسان قیمت مقاطع فولادی بی‌تأثیر نخواهد بود.
۸. قیمت جهانی فولاد
علاوه بر تورم داخل کشور بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته به دلیل کاهش هزینه‌های تولیدی و برخورداری از نیروی کار ارزان، کارخانه‌های تولیدی خود را به کشور‌های درحال‌توسعه منتقل کرده‌اند که این امر موجب شده تا محصولات فولادی تحت تأثیر تورم حاکم بر آن کشور قرار گرفته و در نتیجه وقوع نوسانات در قیمت مقاطع فولادی را شاهد باشیم. از طرفی یکی دیگر از عوامل موثر در قیمت آهن آلات تورم و قیمت جهانی فولاد است. چراکه با افزایش قیمت این محصولات در سطح جهانی، در ایران هم آهن‌آلات گران خواهد شد و قیمت‌ها به صورت روزانه و در بیشتر مواقع به صورت لحظه‌ای افزایشی می‌شود.
۹. نرخ ارز
پس از افزایش شدید نرخ دلار در ابتدای سال ۱۴۰۳ که از حدود ۶۰ هزار تومان به حدود ۷۲ هزارتومن افزایش پیدا کرد، قیمت محصولات فولادی هم به تبع از آن روند افزایشی به خود گرفت. در حال حاضر، نرخ دلار بین ۷۰ تا ۷۲ هزار تومان در نوسان است. ثبات فعلی نرخ دلار را می‌توان یکی از دلایل اصلی اصلاح قیمت میلگرد و دیگر قطعات فولادی دانست. البته باید اشاره کنیم که فعالان بازار در سال جاری انتظار تغییر مسیر و افزایش قیمت محصولات فولادی را دارند.
با در نظر گرفتن عواملی همچون کسری بودجه دولت، احتمال افزایش نرخ بنزین، کاهش درآمد‌های نفتی و تداوم تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، اینگونه به نظر می‌رسد که تمامی فعالان بازار آهن آلات، افزایش نرخ ارز در آینده نزدیک را قابل پیش بینی ارزیابی می‌کنند. می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که در سال آینده نرخ تورم و قیمت کالاها روند افزایشی را تجربه خواهد کرد؛ لذا به دلیل تاثیرپذیری بازار‌های مختلف از یکدیگر، تغییرات در هر یک بازار‌ها سبب تغییرات بازار‌های دیگر نیز خواهد شد.
۱۰. وضعیت نقدینگی
از دیگر مشخصه‌هایی که می‌تواند بر قیمت محصولات فولادی در ۱۴۰۳ تاثیر بگذارد کمبود نقدینگی خواهد بود. به گونه‌ای که کاهش تقاضای آهن و فولاد در حوزه مسکن را رقم می‌زند. در نتیجه انتظار برای کاهش بیشتر قیمت‌ها وجود داشته و متقاضیان آهن آلات را در فاز انتظار فرو می‌برد و مانع از خرید آهن‌آلات خواهد شد.
۱۱. میزان تولید داخلی
تاثیر نرخ تولید بر قیمت آهن آلات به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. به‌عنوان مثال اگر نرخ تولید آهن آلات افزایش یابد، عرضه این محصولات نیز افزایش می‌یابد. این یعنی با افزایش عرضه این محصولات، تقاضا نسبت به مقدار عرضه کمتر خواهد بود که خود می‌تواند منجر به کاهش قیمت آهن آلات شود. از طرفی، با افزایش نرخ تولید ممکن است هزینه‌های تولید مقاطع فولادی کاهش یابد. به عنوان مثال، افزایش نرخ تولید می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های تولید این فلزات به دلیل بهره‌وری بیشتر، مشارکت کارگران بیشتر یا حتی استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تر گردد.
۱۲. ریسک‌های اقتصادی و سیاسی
نقش سیاست‌های دولت بر قیمت آهن آلات را نمی‌توان دست کم گرفت. سیاست‌های دولتی در یک کشور تأثیر مهمی بر قیمت آهن آلات دارند، زیرا دولت‌ها از طریق اعمال سیاست‌های مالی، تجاری و صنعتی می‌توانند در صنعت آهن آلات موثر باشند.
به عنوان مثال زمانی که دولت چین به دلیل سیاست‌های محیط زیستی قصد داشت تا تولید فولاد چین را کاهش دهد، نگرانی‌هایی در جهان صورت گرفت که با کم شدن تولیدات فولاد چین عرضه آن در بازار‌های جهانی کاهش یافته و درنتیجه قیمت آهن در دنیا افزایشی شود.
از طرف دیگر، زمانی که رکود در بخش ساخت‌وساز و بازار مسکن چین زیاد شد، این انتظار در دنیا شکل گرفت که تقاضای فولاد چین به عنوان پرمصرف‌ترین کشور جهان کاهش یافته و درنتیجه تقاضای کل جهان کم خواهد شد و در نتیجه قیمت فولاد روند کاهشی را تجربه کند.
تکنیک‌های پیش بینی قیمت آهن و میلگرد
برای اینکه پیش‌بینی درست و منطقی از قیمت آهن‌آلات داشته باشیم، باید از دو روش تحلیل تکنیکال و بنیادی به صورت همزمان استفاده کنیم. در تحلیل بنیادی، طبق اخبار و عوامل تاثیرگذار بر قیمت‌ها، روند بازار را در درازمدت پیش‌بینی می‌کنند؛ در حالی که در تحلیل فنی یا تحلیل تکنیکال، بر مبنای الگو‌های قیمتی، روند بازار را در کوتاه‌مدت و میان‌مدت و بلندمدت پیش‌بینی می‌کنیم.
البته باید توجه داشت که استفاده از روش تکنیکال برای پیش بینی قیمت آهن و میلگرد، به دلیل تاثیرپذیری قیمت‌ها از فضای خبری در ایران کاربرد کمتری دارد.
مهرداد صداقت
