نوجوانانی که سیگار را با آبنبات اشتباه گرفته‌اند!
مخاطب ۲۴- «۱۲ سالم بود که یکی از همکلاسی‌هام به من سیگار تعارف کرد، یه کام از سیگارش گرفتم، حالا سه سال از اون روز میگذره و من هر روز قایمکی از مادر و پدرم سیگار میکشم.» این را آرمین ۱۵ساله می‌گوید.
طبق آخرین دوره مطالعات که در اسفند ماه سال ۹۵ انجام شد، بین نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال، پسران ۴.۸ درصد و دختران ۲.۱ درصد سیگار می‌کشند. این درحالیست که طبق آمار ۲۰ درصد جمعیت ایران سیگاری هستند؛ یعنی از هر ۵ نفر یک نفر سیگار می‌کشند.
با این‌حال رئیس دبیرخانه ستاد کشوری دخانیات وزارت بهداشت بهروز، ولی زاده ۲۲ خرداد با تاکید بر اینکه جرائم دخانیات بازدارندگی لازم را ندارند گفت که «فروشندگان دخانیات باید بدانند عرضه و فروش محصولات دخانی به افراد زیر هجده سال ممنوع است و مرجع قضایی باید اجازه و پروانه فروش را از افراد متخلف بگیرد.»
اواخر اردیبهشت ماه امسال، دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران محمدرضا مسجدی اعلام کرده بود که «استعمال دخانیات در ایران به سن ۹ سالگی رسیده است.»
طبق آمار در دهه ۴۰، سن شروع مصرف سیگار در کشور ۳۰ سالگی، در دهه ۵۰ حدود ۲۵ سالگی و در دهه ۷۰ زیر ۱۸ سال بود.
در ۱۰ سال اخیر تعداد کارخانه‌های دخانیات ۸ مورد بوده است، اما اکنون حدود ۲۸ تا ۳۰ کارخانه در کشور فعال است و حتی برخی شرکت‌های خارجی تولید سیگار در کشور فعالیت می‌کنند. این‌ها درحالیست که برخی فوق تخصص‌های بیماری‌های ریوی اعلام می‌کنند که ۲۰ تا ۳۰ درصد مراجعین‌شان نوجوانانی هستند که درگیر اعتیاد به سیگار هستند.
طبق اعلام ستاد دخانیات، قانون جامع مبارزه با دخانیات در سال ۱۳۹۸ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. به طوریکه در سال ۱۳۹۸، جریمه فروش دخانیات به افراد پایین‌تر از ۱۸ سال، ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسیده بود، اما این جرائم باید «هر سه سال یک‌بار به‌روزرسانی شوند، چراکه اکنون اثرگذاری لازم را ندارد.»
در روانشناسی رشد آمده است که با فرا رسیدن دوران نوجوانی، اغلب نوجوانان برای اثبات شخصیت و برتری خود، رویه مخالفت و نافرمانی و لجاجت را در پیش گرفته، هر امری را با بدبینی نگریسته، حالت منفی و مخالفت به خود می‌گیرند. از سوی دیگر نوجوانان احتمالاً به دنبال تجربیات جدید از جمله تجربیات پرخطر هستند. این مسئله طبیعی است، زیرا آنها «محدودیت‌ها و توانایی‌های خود و مرز‌هایی را که برایشان تعیین می‌کنید، جستجو می‌کنند».
نسیم نجفی، روانشناس، می‌گوید که «باید توجه نوجوانان را به آسیب‌هایی که در حین سیگار کشیدن برایشان رخ می‌دهد، جلب کنیم و درباره آثار مخرب سیگار بر تحصیل، ظاهر و چهره آنها صحبت کنیم.» یا اگر فردی در خانواده و اطرافیان سیگار می‌کشد را برایشان مثال بزنیم تا درس عبرت بگیرد و حتی اگر لازم شد نوجوان را با آن فرد سیگاری رو در رو کنیم تا از تجربیاتش برایش بگوید.
اما در مقابل عظیم عظیمی، روانشناس، می‌گوید که عمده نوجوانان به دور از چشم والدین سیگار می‌کشند، پس برای این نوجوان هر قدر از مضرات سیگار صحبت کنید، قانع نمی‌شوند. «والدین با فهم سیگار کشیدن نوجوان نباید مستقیم با او برخورد کنند، چراکه یا محافظه کار‌تر می‌شود یا گستاخ شده و مقابل پدرو مادر می‌ایستد». در این شرایط باید پنهانی عواملی که موجب سیگاری شدن نوجوان شده را پیدا کرد. «بطور مثال اگر یک دوست او را به این راه کشانده باید این دوستی را قطع کرد، یا اگر نوجوان از این طریق به دنبال جلب توجه است، باید به او شخصیت و هویت داد تا کم کم از این رفتار غلط فاصله بگیرد.»
کارشناسان این حوزه تاکید می‌کنند که دوره نوجوانی، دوره‌ای حساس است، بنابراین آموزش قبل از سن ۱۵ سالگی، تلاش برای کاستن فشار‌های روانی، تشویق و تقویت به موقع موفقیت‌ها، فراهم کردن تفریحات سالم و سازنده و درونی کردن ارزش‌ها در پیشگیری از روی آوردن نوجوان به سیگار تأثیر زیادی دارد.
احتمال ترک سیگار در نوجوانان بسیار پایین است، چراکه آگاه‌سازی و قانع کردن آنها سخت است. به همین دلیل والدین باید هوشیار باشند و ارتباطات نوجوان را تحت نظر بگیرند و اگر احساس کردند بلای مهلک سیگار، گریبان فرزندانشان را گرفته با سعه صدر برخورد کنند و با کمک یک روانشناس و مشاور مشکل را حل کنند.
