کهنه رانندگان سهم بیشتری در تصادفات دارند!

مخاطب۲۴- «۱۰۰ هزار تصادف رانندگی در عید نوروز»، «جان باختن نزدیک به هزار نفر در تعطیلات عید»، «بیش از ۲۱ هزارنفر دچار مصدومیت شدند»، «۸۳ هزار فقره خسارات مالی در اثر تصادف در اول سال»؛ این اخبار و آمار‌های تکان دهنده از تصادفات نوروزی حتما به گوشتان خورده است. امری که حتی به آن نه به چشم یک «مسئله»، بلکه امری رایج و طبیعی می‌نگریم. رئیس پلیس راهور فراجا سردار سید تیمور حسینی ۲۶ فروردین در برنامه زنده رسانه ملی اعلام کرد که «بر خلاف باور رایج غلط در نوروز ۱۴۰۳ سهم کسانی که کمتر از یک سال از گواهینامه آن‌ها می‌گذرد در وقوع تصادفات صفر درصد است» و تنها «چهار درصد» از تصادفات به خاطر رانندگانی است که بین یک تا دو سال از گواهینامه آن‌ها می‌گذرد. این یعنی ۹۶ درصد از تصادفات توسط کسانی است که بیش از ۲ سال از دریافت گواهینامه رانندگی‌شان گذشته است.

پیش از این در تیر ماه سال ۱۴۰۲، پلیس راهور تهران اعلام کرده بود که گروه سنی زیر ۲۰ سال یعنی نو راننده‌ها هفت درصد، رانندگان سنین بین ۲۰ تا ۳۰ سال ۲۴ درصد، سنین بین ۳۰ تا ۴۰ سال ۲۰ درصد و سنین ۴۰ تا ۵۰ سال ۱۰ درصد از تصادفات را به خود اختصاص می‌دهند. افراد با گروه سنی بیش از ۶۰ سال هم بیشترین میزان تصادفات در سطح شهر تهران را تشکیل می‌دهند.
البته آمار پایین تصادف در افرادی که تازه گواهینامه دریافت کرده‌اند، درحالی است که طبق قانون، راننده تازه وارد تا یکسال اجازه تردد در جاده‌های برون شهری را ندارد. مقایسه آماری سوانح رانندگی ایران با کشور‌های جهان نشان می‌دهد، ایران رتبه دوم سوانح رانندگی در خاورمیانه و رتبه هشتم مرگ ناشی از سوانح رانندگی در دنیا را به خود اختصاص داده است.
طبق تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، برخی از اختلالات روانی بر رفتار ترافیکی و بروز تصادفات نقش ویژه‌ای دارند؛ این اختلالات سلامت روانی رانندگان در هنگام اخذ گواهینامه تا اختلالات پس از وقوع حادثه، وجود فشار‌های روانی فرد در روزمره و خانواده و مشکلات ناشی از گرفتاری‌های اجتماعی و اقتصادی را شامل می‌شود.
حسین پورشهریار، عضو هیأت علمی روانشناسی کاربردی دانشگاه شهید بهشتی، می‌گوید که «عوامل متعددی در بروز تصادفات نقش دارد که خودرو، وضعیت جاده‌ای و عوامل انسانی از عمده علل مؤثر در بروز تصادفات به شمار می‌رود.» وضعیت جاده‌ای ما از وضعیت خوبی برخوردار نیست. اما زینب شاهمرادی، روانشناس، دلیل عمده تصادفات در کهنه رانندگان را ناهوشیاری و اعتماد به نفس کاذب در رانندگی می‌داند و می‌گوید که «بعد از مدتی که فرد پشت فرمان می‌نشیند، به صورت هوشیار رانندگی نمی‌کند.» بر خلاف کسانی که تازه رانندگی را یاد می‌گیرند، دقتشان بیشتر است مثلا بیشتر به سرعت‌سنج نگاه می‌کنند و می‌دانند که چه زمانی باید ترمز بگیرند و کجا باید راهنما بزنند. این‌ها همه در سطح هوشیار و در سطح آگاهی تمام صورت می‌گیرد.
سید حسن موسوی چلک، رییس انجمن علمی مددکاری می‌گوید که فرهنگ و سخت گیری‌های قانونی برای کنترل حوادث رانندگی لازم و ضروری هستند. اما در این میان، مقوله فرهنگ نقش مهمتری دارد. در چند سال اخیر «با وجود افزایش جریمه‌های رانندگی شاهد کاهش تصادف در جاده‌ها نیستیم؛ بنابراین آموزش و فرهنگ‌سازی برای درست رانندگی کردن یکی از ضروریاتی است که باید از دوران کودکی در فرد نهادینه شود» تا در آینده خود پلیس و ناظر بر اعمال خود باشد.