به گزارش مخاطب ۲۴، گل محمدی یکی از گیاهان بومی ایران به شمار می‌رود که از حدود ۳۵۰ سال قبل تنها در ایران مشاهده می‌شده است، این گل با عطر و بوی خوش کاربرد‌های فراوانی در طب سنتی و صنعتی دارد.
در دوره‌ی صفوی، گل محمدی در کنار دستگاه‌های گلابگیری، از ایران به عثمانی صادر شد و در قرن نهم میلادی گلاب از طریق جاده‌ی ابریشم، به چین و هند به عنوان یکی از کالا‌های مهم تجاری صادر می‌شد.
صد‌ها سال است که ایرانی‌ها، گل سرخ کاشته و آیین گلابگیری را زنده نگه داشته‌اند و از عصاره این گل زیبا در مراسم مذهبی خود استفاده می‌کنند. گلاب که عصاره این گل زیبا است برای درمان بسیاری از بیماری‌های قلبی و گوارشی کاربرد دارد، در دوران کرونا از این ماده طبیعی به عنوان یک ضد عفونی کننده قوی استفاده می‌شد.
این گل زیبا ابتدا در منطقه کاشان که نخستین خاستگاه یکجانشینی است مشاهده و تولید شده است و در سال‌های بعد این گیاه به شهر‌های دیگر برده و کشت شد. از این‌رو گلاب و گلابگیری منحصرا به نام کاشان شناخته می‌شود و گلاب کاشان از مرغوبترین نوع گلاب بشمار می‌آید.
همه ساله جشنواره گلاب در منطقه کاشان با برنامه‌های متنوع از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد برگزار می‌شود.
چیدن گل محمدی قبل از طلوع آفتاب برای تولید گلاب مرغوب
جواد مصلح یکی از گلابگیران کاشان اظهار کرد: گلابگیری فرآیند ویژه‌ای دارد که از اوایل اردیبهشت آغاز می‌شود و نهایتا تا اواسط تیرماه در کاشان ادامه دارد.
وی افزود: پیش از رسیدن به اردیبهشت کار برداشت گل سرخ محمدی و آیین گلابگیری در شهر‌های کاشان، برزک، قمصر و نیاسر و روستا‌های این منطقه شروع می‌شود.
مصلح تصریح کرد: آیین گلابگیری معمولا در شهر‌های کوهستانی کاشان برگزار می‌شود، زیرا گل محمدی در این مناطق کیفیت مناسب‌تری دارد.
این گلابگیر کاشانی افزود: البته در مناطق کویری هم گل محمدی کاشته می‌شود، ولی به دلیل گرم‌تر بودن این مناطق، سریع‌تر پژمرده می‌شود.
وی گفت: برای گرفتن گلاب به روش سنتی، به وسایلی مثل دیگ، قرابه، پارچ و نی و شیشه نیاز است، گل‌ها در دیگ مسی ریخته می‌شود و کمی آب به آن اضافه می‌شود، پس از آن یک واشر پلاستیکی بین در دیگ و قابلمه جا می‌گیرد تا بخار داخل قابلمه محفوظ مانده و توسط سوراخی که در روی آن تعبیه شده و لوله‌های استیلی که از آن می‌گذرد به پارچی مسی می‌رسد و گلاب آماده را به داخل پارچ هدایت می‌کند.
مصلح تصریح کرد: این فرآیند حدود ۷ ساعت طول می‌کشد که با ظرافت و توانمندی گلابگیر گلاب مرغوبی به دست می‌آید.
به گفته وی گلچین‌ها باید صبح قبل از طلوع آفتاب گل‌ها را بچینند تا گلاب آن عطر بهتری داشته و گلاب مرغوب تری بدهد.
این گلابگیر کاشانی، گرانی تهیه مواد اولیه، عدم نظارت دقیق بر مرغوبیت گلاب و نبودن بازار مناسب برای فروش را از جمله مشکلات گلابگیران عنوان کرد و گفت: این صنعت سالیان زیادی است که متعلق به این منطقه است و سهم عمده‌ای از صادرات کشور را به خود اختصاص داده است، چنانچه نظارت دقیقی بر آن صورت نگیرد رونق تولید در آن کاهش می‌یابد.
وی با بیان به اینکه برخی از افراد بدون علم کافی وارد این شغل شده و بازار را خراب می‌کنند، گفت: متاسفانه در این سال‌ها تولید گلاب تقلبی رواج زیادی پیدا کرده و برخی افراد سودجو، چون با این روش می‌توانند در زمانی کوتاه و با هزینه‌ی کم، مقدار زیادی گلاب بی‌کیفیت و تقلبی تولید و روانه بازار کنند به این روش روی آورده اند که از مسؤولین می‌خواهیم نظارت دقیق اعمال کنند.
رضا یکی از کشاورزان منطقه کاشان بیان کرد: با توجه به کم آبی منطقه، کشت گل محمدی و دیگر گیاهان دارویی می‌تواند تا حدود زیادی دغدغه کشاورزان را کم کند، ولی مشکلاتی از جمله تهیه گیاه و کشت مناسب، کمبود آموزش کشاورزان و نبود بازار مناسب پس از تولید سبب می‌شود تا کمتر به این نوع تولید پرداخته شود.
چگونه گلاب اصل را بشناسیم
زینب نراقی، کارشناس حوزه معاونت غذا و دارو در خصوص شناسایی گلاب اصل اظهار کرد: گلاب اصل کاشان، عطر گل محمدی دارد، ولی این عطر ملایم بوده و طعم ترشی نمی‌دهد.
وی گفت: اگر گلابی که می‌خرید عطر تندی داشت به کیفیت آن شک کنید و بدانید، الزاماً عطر زیاد و تند، نشان دهنده‌ی کیفیت گلاب نیست؛ چراکه این عطر تند، می‌تواند ناشی از اسانس‌های تقلبی اضافه‌شده به گلاب باشد که برای تشخیص بهتر می‌توانید مقدار کمی از گلاب را درون ظرفی ریخته و آن را بو کنید اگه گلاب اصل باشد همین مقدار کم از گلاب، بوی فوق‌العاده‌ای داشته و عطر آن توی فضای اطراف ظرف می‌پیچد.
نراقی تصریح کرد: بررسی طعم گلاب را می‌توان از مزه‌ی آن هم تشخیص داد گلاب اصل، تلخ و گس است، اما این تلخی اذیت‌کننده نیست و سریع از بین می‌رود.
کارشناس حوزه غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کاشان گفت: گذر زمان می‌تواند گلاب اصل را از تقلبی متمایز کند گلابی که اصل و خالص باشد، ماندگاری بالایی داره و یک سال بعد هم که در آن را باز کنید همچنان همان عطر و بوی قبل را دارد، اما گلاب‌های تقلبی که از اسانس‌ها بدست آمدند بعد از مدتی عطر خودشان را از دست داده و مثل آب می‌شوند.
وی گلاب را به نوع‌های مختلف بیان کرد و افزود: گلاب سنگین از مخلوط ۸۰ لیتر آب و ۳۰ کیلوگرم گل سرخ به دست می‌آید که به عنوان گلاب درجه یک شناخته می‌شود، گلاب سبک از مخلوط ۸۰ لیتر آب و ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم گل سرخ حاصل می‌شود که عطر کم‌تری دارد و برای مصارف خانگی مناسب‌تر است، گلاب دو آتیشه در تهیه آن به جای آب، گلاب داخل دیگ مسی می‌ریزند و در نتیجه گلاب حاصل از ۲ بار تقطیر غلظت بالا، طعم گس و تلخی خواهد داشت.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از انواع گلاب‌ها گلاب سه آتیشه است در این روش هم با ترکیب گلاب دو آتیشه و گل محمدی، فرآیند گلابگیری انجام می‌شود.
ثبت روز گل محمدی و گلاب نقطه عطفی در صنعت گلابگیری کاشان
محمد شریف زارعی، فرماندار ویژه کاشان با اشاره به تصویب «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم ملی کشور نقطه عطفی در صنعت گلابگیری کاشان است، اظهارداشت: از سال آینده، روز ۲۰ اردیبهشت به عنوان «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم ملی ثبت خواهد شد.
محمد شریف زارعی بیان کرد: به منظور ثبت این رویداد در تقویم کشور، با پیشنهاد رسمی دبیر شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان در اسفندماه ۱۴۰۱ به شورای فرهنگ عمومی استان اصفهان، ثبت «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تصویب رسید.
وی، تصریح کرد: در تاریخ ۱۰ دی ماه ۱۴۰۲ به صورت رسمی این مصوبه اعلام شد از این‌رو تلاش می‌کنیم سال آینده برنامه‌های ویژه‌تر آیین گلابگیری را برگزار کنیم.
زارعی خاطر نشان کرد: این نامگذاری می‌تواند نقطه عطفی بر صنعت گلابگیری کاشان باشد و دغدغه تولیدکنندگان را کاهش دهد.
وی افزود: کاشان دارای ۲۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی، ۹ هزار هکتار باغ و چهار هزار هکتار زمین زراعی است و بیش از ۴۰ هزار خانوار در بخش کشاورزی این شهرستان فعالیت می‌کنند.
شهرستان کاشان دارای رتبه نخست سطح زیر کشت و تولید گل محمدی در استان اصفهان و رتبه چهارم در کشور از نظر سطح زیر کشت این محصول است، یک هزار و ۶۸۰ واحد گلابگیری سنتی در کاشان وجود دارد و متوسط عملکرد گل محمدی در هر هکتار در کاشان ۴.۲ تن است.
منبع : فارس
