بانک‌ها شریک جرم مشکلات اقتصادی کشور هستند
مخاطب ۲۴-سال ۱۳۹۲ بود که حسن روحانی، رئیس جمهوری وقت، در متن سخنرانی‌اش هنگام تقدیم لایحه بودجه ۱۳۹۳ کل کشور به مجلس، رشد بالای نقدینگی را عامل اصلی بروز تورم بالا در اقتصاد کشور خواند.
یکسال بعد یعنی در آذر ماه سال ۹۳، رئیس جمهور در جمع مدیران بانکی باز هم به نقش بانک‌ها در خلق پول و ایجاد تورم اشاره کرد و گفت: «خلق پول ابزار خطرناکی است. به همین دلیل تعداد بانک‌ها و شرایط تأسیس بانک‌ها اهمیت ویژه‌ای برای حرکت اقتصادی جامعه دارد. دولت با هر ابزاری که در اختیار دارد، در زمینه مهار تورم حرکت خواهد کرد و بانک مرکزی در انجام این رسالت وظیفه مهمی بر دوش دارد».
هر چند بعد‌ها خود حسن روحانی و دولتش به یکی از بزرگ‌ترین متهمان چاپ پول در کشور تبدیل شدند، اما حقیقت این است که اشاره روحانی به بحرانی بود که بانک‌ها در نظام بانکی ایجاد می‌کنند، بحرانی که «کمیل طیبی» کارشناس اقتصادی درباره آن می‌گوید که: «نظام بانکی ما نظام بانکی مستقلی نیست چه در تعیین نرخ سود، چه در تعیین منابع و مصارفش تابع بازار پول یا بازار بانکی نیست که بتواند روابط خودش را اصلاح کند و به عنوان یک واسطه مالی عمل کند.»
بیشتر بخوانید: طرح بانکداری اسلامی صحنه زورآزمایی مجلس و دولت/آیا قوانین بانکی بعد از 7 سال اصلاح می شود؟
«کمیل طیبی» کارشناس اقتصادی در گفتگو با مخاطب ۲۴، در پاسخ به این پرسش، خیلی‌ها براین باور هستند، یکی از علت‌های پویا نبودن اقتصادی وضعیت نابسامان بانک هاست؟ بیان کرد: «در این که نظام بانکی ما دارای مشکل‌ست و به اصلاح بانکی نیاز است، شکی نیست به این دلیل که ساختار بانک باید یک ساختار مناسبی باشد. سیستم بانکی در کشور‌هایی که استراتژی بازار پول و مالی را مشخص می‌کنند معمولا سیستم بانکی مستقلی دارند و تحت تاثیر سیاست‌های دولت قرار نمی‌گیرد.»
طیبی در ادامه نیز به «مخاطب ۲۴» گفت که: «یک مساله مهم دیگر، نظام بانکی ما نظام بانکی مستقلی نیست چه در تعیین نرخ سود، چه در تعیین منابع و مصارفش تابع بازار پول یا بازار بانکی نیست که بتواند روابط خودش را اصلاح کند و به عنوان یک واسطه مالی عمل کند. بنابراین، می‌بینیم که در سالهای اخیر مشکلات اقتصادی ما خیلی زیاد شده و بانک‌ها هم به گونه‌ای شریک جرم شدند و به معنی واقعی دارند بنگاه داری می‌کنند. برای اینکه بتوانند جوابگوی مصارف خودشان باشند متاسفانه به تجهیز منابع می‌پردازند.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «فرض کنید مستغلاتی که می‌خرید به صورت بنگاه داری عمل می‌کنند در صورتی که بانک باید به عنوان واسطه مالی در جهت تامین منابع مالی و بخش تولید عمل کند همچنین برای ایجاد رفاه شهروندان گام‌های خودش را بردارد. به این صورت نیست که بخواهیم همه مشکلات و مسائل را به گردن بانک بیاندازیم. متاسفانه ساختار بانک، ساختار مناسبی نیست و شرایط اقتصادی ما به نظام بانکی فشار آورده و دنبال راهکار‌هایی می‌گردد که بتواند خودش را حفظ کند.»
بیشتر بخوانید:نرخ سود تسهیلات بانکی به 18 درصد کاهش یافت
طیبی با اشاره به این که نبود استقلال بانکی باعث شد که وضعیت اقتصادی ما به این سمت سوق پیدا کند پاسخ داد: «متاسفانه نظام بانکی و حتی بانک مرکزی استقلال ندارد و نمی‌تواند مستقل در امور اقتصادی عمل کند. استقلالی که ما در ادبیات و مبانی علمی اقتصاد می‌دانیم و مطالعه می‌کنیم متاسفانه تا به امروز شاهد عملیاتی شدن ان در بانک مرکزی نبودیم. خیلی مواقع بانک‌های دولتی حمایت‌های دولت را گرفتند و در برهه‌هایی از زمان بانک‌ها خدمت رسان به سیستم دولتی شدند و از رانتی که ایجاد شده است استفاده کردند.»
وی در ادامه اظهار کرد: «در یک برهه‌ای بانک مرکزی برای کنترل تورم، سیاست‌های انقباضی پولی را دنبال می‌کرد در صورتی که بانک‌ها برعکسش را انجام می‌دادند یعنی دخالت نهاد‌های مختلف باعث می‌شود بانک را به این سمت ببرد. در مقابل بانک‌های خصوصی تابع شرایط اقتصادی قرار می‌گیرند. بانک باید از طریق تجهیز منابع که آن هم سپرده‌های مردم است بتواند ارتزاق پیدا کند. بانک خصوصی به آن معنا نداریم و هرکدام از اینها وابسته به یک نهادی هستند متاسفانه بانک‌ها از جمله بانک مرکزی نتوانسته نقش واقعی خود را ایفا کند.»
