رجب طیب اردوغان در خطر است!

مخاطب24:منطقه ساحلی "قاسم پاشا" در استانبول از زمانی که رجب طیب اردوغان نیم قرن پیش در آنجا سیمیت فروشی می‌کرد به سختی تغییر کرده است. واحد‌های مرتفع مسکونی یکی پس از دیگری ردیف شده اند و لباس‌های شسته شده برای خشک شدن از بالکن‌های آویزان شده اند. اکثر زنان در خیابان روسری بر سر دارند و مردان در چایخانه‌ها با بازی تخته نرد وقت می‌گذرانند.

به گزارش فرارو به نقل از اشپیگل، "مهمت توپراک" پشت پیشخوان خواربار فروشی خود در یک خیابان فرعی ایستاده است. او پیرمردی ۸۲ ساله کوتاه قد با مو‌های نازک خاکستری، ریش خاکستری و پشتی خمیده است. همانند اردوغان خانواده توپراک نیز اهل ناحیه دریای سیاه هستند. توپراک اردوغان را از کودکی می‌شناخت. او با افتخار پیشرفت همسایه خود را دنبال کرده، همسایه‌ای که ابتدا به مقام شهرداری استانبول رسید و سپس نخست وزیر و پس از آن رئیس جمهور شد. او می‌گوید سالیان متوالی هر جمعه در مسجد برای اردوغان دعا می‌کرد. با این وجود، توپراک این روز‌ها اشتیاق خود نسبت به اردوغان را از دست داده است. او می‌گوید: "اردوغان ما را ناامید کرده است. او فقط به فکر قدرت است نه به فکر کشور".

اردوغان امروز هم ریشه‌های کارگری خود را به رخ می‌کشد و خود را "مرد ملت" می‌خواند. برای افرادی مانند توپراک چنین ادعا‌هایی به طور فزاینده‌ای شبیه به تمسخر به نظر می‌رسند. زمانی که اردوغان در یک کاخ با هزار اتاق در آنکارا زندگی می‌کند، توپراک به سختی مغازه خواروبار فروشی اش را باز نگهداشته و می‌گوید حقوق بازنشستگی اش برای ادامه زندگی کافی نیست. او می‌گوید بهای مواد غذایی، آب و برق در چند سال اخیر به شدت افزایش یافته و پنج پسر بالغ او بدون کمک اش قادر به تامین مخارج زندگی شان نیستند.

او می‌گوید ترکیه در زمان اردوغان به کشوری تبدیل شده که شهروندان آن صرفا به دلیل انتقاد از دولت بازداشت می‌شوند. توپراک مردی مومن است. او در تمام عمرش به حزب اسلامگرای عدالت و توسعه تحت رهبری اردوغان رای داده است.

با این وجود، او می‌گوید دیگر به آن حزب رای نمی‌دهد و قصد داد در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در تاریخ ۱۴ مه رای ممتنع (سفید) دهد.

اردوغان بیش از ۲۰ سال است که ابتدا به عنوان نخست وزیر و سپس از سال ۲۰۱۴ میلادی به این سو به عنوان رئیس جمهور ترکیه در راس قدرت بوده است. او از زمان "مصطفی کمال آتاتورک" بنیانگذار ترکیه امروزی بیش از هر سیاستمدار دیگری آن کشور را شکل داده است. با این وجود، این نخستین باری است که انتخاب مجدد او قطعی نیست. اکثر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که او پس از "کمال قلیچداراوغلو" نامزد اپوزیسیون قرار دارد.

جمهوری ترکیه در صدمین سال حیات خود بر سر دوراهی قرار گرفته است. اگر اردوغان دوباره برای یک دوره دیگر انتخاب شود ناظران نگران هستند که او ترکیه را به یک دیکتاتوری کامل تبدیل کرده و خود را حاکم مادام العمر معرفی نموده و انتخابات را لغو کند.

با این وجود، پیروزی اپوزیسیون نیز لزوما ترکیه را در مسیر تازه‌ای قرار نمی‌دهد. قلیجدار اوغلو متعهد شده که دموکراسی و حاکمیت قانون را در کشور احیا کند. با این وجود، مشخص نیست که آیا اردوغان شکست را می‌پذیرد یا آن که با تقلید از واکنش ترامپ رئیس جمهور پیشین امریکا در سال ۲۰۲۱ میلادی هواداران اش را به شورشی اعتراضی دعوت خواهد کرد. وزیر کشور او پیش‌تر در این باره لفاظی کرده و هفته گذشته هشدار داد که غرب ممکن است انتخابات یکشنبه آینده را تغییر دهد و از آن تحت عنوان "کودتای سیاسی غرب" یاد کرده بود.

رجب طیب اردوغان ترکیه را به کشوری با شیوه حکمرانی تک نفره تبدیل کرد. اکنون او باید بترسد که ممکن است در انتخابات با شکست مواجه شود. آن چه در ترکیه رخ می‌دهد برای آلمان و اروپا نیز اهمیت دارد. ترکیه یکی از اعضای ائتلاف ناتو و نامزد عضویت در اتحادیه اروپا است. همچنین نزدیک به ۴ میلیون پناهجو از سوریه در شهر‌های ترکیه سکونت دارند. علاوه بر این، اردوغان یکی از تنها سران کشور‌هایی است که روابط نزدیکی با کی یف و مسکو دارد و در نهایت تقریبا ۳ میلیون نفر با خاستگاه ترک در آلمان زندگی می‌کنند و درگیری‌ها در ترکیه می‌تواند به سرعت به سیاست داخلی آلمان سرایت کند.

اردوغان در گذشته نشان داده که همواره استعدادی برای خارج شدن از مخصمه‌های سیاسی مخاطره آمیز داشته است. با این وجود، او اخیرا به وضوح نشان داده ممکن است عمر دولت اش به زودی به پایان برسد. بسیاری از قربانیان زلزله در آدیامان احساس می‌کنند که از سوی دولت رها شده اند. در کایسری افراد تازه وارد، نگران از دست دادن رفاه خود هستند. در استانبول یک نسل جوان‌تر در حال رویگردانی از اسلامگرایی و مذهب هستند. در این میان در آنکارا یک مرد در حال آماده شدن برای تغییر گارد ریاست جمهوری است.

بیش از ۵۰۰۰۰ نفر در ترکیه بر اثر زمین لرزه جان باختند و حدود ۸۰۰۰ نفر در سراسر مرز سوریه جان خود را از دست دادند. ۲ میلیون نفر خانه‌های خود را از دست دادند. آدیامان نزدیک مرکز زمین لرزه است و سه ماه پس از فاجعه کماکان شبیه شهر ارواح به نظر می‌رسد. بسیاری از ساختمان‌ها یا به طور کامل ویران شده یا به حدی آسیب دیده اند که ساکنان قادر به بازگشت نیستند.

اردوغان زمانی که پس از همه پرسی در سال ۲۰۱۷ سیستم ریاست جمهوری را معرفی کرد، قول داد که به طور کارآمد حکمرانی کند. با این وجود، زلزله اکنون نقاط ضعف حکومت تک نفره او را اشکار ساخته است. کارشناسان متقاعد شده‌اند که یکی از دلایل تعداد زیاد تلفات آن است که شرکت‌های ساختمانی از مقررات ساختمانی پیروی نکردند. شرکت‌های ساختمانی از بزرگترین کمک کنندگان به حزب عدالت و توسعه هستند. یکی از دلایل دیر رسیدن پرسنل اورژانس به منطقه زلزله زده این بود که مسئولان ادارات دولتی در انتظار دستورات رئیس جمهور به نوعی دچار فلج شدگی و ناتوانی از ارائه خدمات بودند.

دولت اعلام کرد که طی یک سال آینده آپارتمان‌های ویران شده را جایگزین خواهد کرد. در پوستر انتخاباتی اردوغان در آدیامان آمده است: "رهبر همان کاری را انجام می‌دهد که باید انجام شود". با این وجود، زلزله زدگان ترک می‌گویند تاکنون هیچ کمکی به آنان نرسیده است.

در انتحابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸ میلادی ۶۷ درصد از اهالی آدیامان به اردوغان رای دادند این بار، اما به نظر می‌رسد دیگر کسی از او در منطقه زلزله زده حمایت نمی‌کند.

در اواخر آوریل پس از وقوع زلزله اردوغان خود را به آدیامان رساند. او وعده داد که بزرگترین پروژه عمرانی در تاریخ جمهوری ترکیه را در آنجا عملیاتی خواهد کرد. با این وجود، به نظر می‌رسید مخاطبان او علاقه خاصی به صحبت هایش نداشتند. حدود نیمی از حاضران پیش از آن که اردوغان به پایان سخنرانی خود برسد آنجا را ترک کرده بودند.

برای سالیان متمادی به نظر می‌رسید در ترکیه میان اردوغان و شهروندان آن کشور توافقی نانوشته صورت گرفته بود: "شما از سیاست دوری کنید و من رفاه شما را تضمین خواهم کرد". با این وجود، به نظر می‌رسد اکنون این توافق در حال فرسایش است.

اردوغان در سالیان اخیر بسیاری از آن چیز‌هایی که خود در سالیان ابتدایی زمامداری اش ساخته بود را ویران کرده است. این امر به طور خاص در مورد اقتصاد ترکیه صدق می‌کند. برخورد شدید با منتقدان دولت ترکیه سرمایه گذاران را ترسانده و آن کشور برای اجرای پروژه‌های زیرساختی جدید فاقد سرمایه است.

اردوغان سعی کرد با کاهش نرخ بهره سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری کند، اما این کار تنها مشکلات را بدتر کرد. نرخ تورم در ترکیه اکنون ۵۰ درصد است که بالاتر از هر کشور دیگر عضو گروه جی -۲۰ به جز آرژانتین است. لیر ترکیه از سال ۲۰۲۱ میلادی به این سو نیمی از ارزش خود را در برابر یورو از دست داده است. این وضعیتی است که زندگی را برای تاجرانی مانند "محمد ییلماز" دشوار ساخته است. پدر این جوان ۲۷ ساله نجاری از شهر کایسری در مرکز آناتولی بود. محمد نقشه‌های بزرگی در سر داشت و می‌خواست شرکت اش را مدرن کرده و مبلمان ساخته شده آن را به اروپا صادر کند. اکنون دستگاه‌های کارگاه او خاموش شده اند و شرکت به شکل قطره‌ای سفارش دریافت می‌کند. او می‌گوید: "نمی دانم تا جه زمانی می‌توانم با این وضعیت ادامه دهم".

ییلماز در میانه معجزه اقتصادی ترکیه در اوایل دهه ۲۰۰۰ بزرگ شد. اردوغان با به قدرت رسیدن در سال ۲۰۰۳ میلادی اقتصاد کشور را به طور اساسی اصلاح کرد و همچنین در زیرساخت‌ها و سیستم بهداشت و درمان ترکیه سرمایه گذاری کرد. در اولین دهه ریاست او توانست شکاف بین رفاه کشورش و میانگین کشور‌های سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی را به نصف کاهش دهد. در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ میلادی سرمایه گذاران ۴۰۰ میلیارد دلار به ترکیه تزریق کردند که بیش از ۱۰ برابر بیش‌تر از ۲۰ سال پیش از آن بود. رشد اقتصادی ترکیه تا ۱۰ درصد در سال افزایش یافت.

اردوغان در ابتدای دوره ریاست جمهوری خود به ترکیه کمک کرد. اکنون، اما آن کشور در یک بحران شدید اقتصادی فرو رفته است.

تنها ده سال پیش اردوغان قول داد که ترکیه را تا سال ۲۰۲۳ به یکی از ده اقتصاد بزرگ جهان تبدیل کند. با این وجود، از آن زمان تاکنون آن کشور از رتبه هفدهم به نوزدهم سقوط کرده است. درآمد سرانه شهروندان ترکیه از ۱۱۳۰۰ دلار به ۹۶۰۰ دلار کاهش یافته است. این در حالیست که اردوغان پیش بینی کرده بود که درآمد سرانه به ۲۵۰۰۰ دلار افزایش یابد.

تورم شدیدی که در حال حاضر کشور را فرا گرفته است و برای صاحبان مشاغلی مانند ییلماز که به مواد خام خارج از کشور وابسته هستند فاجعه بار است. ییلماز برای مبلمان خود فلز را از روسیه و چوب را از بلغارستان می‌خرد. او می‌گوید پنج سال پیش بیش از نیمی از فروش اش سود بود، اما امروز حاشیه سود محصولات اش به زیر یک دهم قیمت فروش کاهش یافته است. او به زودی پدر خواهد شد و می‌گوید نمی‌داند چگونه می‌خواهد مخارج خانواده اش را تامین کند. او می‌گوید درآمدش به سختی کفاف اجاره خانه را می‌دهد.

حتی در کایسری که به طور سنتی پایگاه حزب عدالت و توسعه است اردوغان دیگر نمی‌تواند از حمایت گسترده مطمئن باشد. دست کم ییلماز در حال برنامه ریزی برای رای دادن به به نامزد اپوزیسیون است. اکثر جوانان باورشان به دولت فعلی ترکیه را از دست داده اند. بر اساس نظرسنجی‌ای صورت گرفته در سال ۲۰۲۱ میلادی تقریبا سه چهارم ترک‌های بین ۱۸ تا ۲۵ سال در صورت داشتن فرصت کشور را ترک می‌کنند.

"ادا اردمیر" می‌گوید پدر و مادرش اردوغان را یک قهرمان، مدافع مسلمانان و پدری برای ملت می‌دانند او را در حد پرستش خدا دوست دارند. در مقابل، او شخص رئیس جمهور را به مثابه یک مشکل می‌بیند. او می‌گوید: "اردوغان کشور را غارت کرده و آزادی ما را گرفته است". اردمیر در ماه رمضان روزه نمی‌گیرد و در حال خوردن اسموتی وانیلی - توت فرنگی در یک مرکز خرید در استانبول است. موهایش بلوند است. شلوار جین پوشیده رژ لب زده و گوشواره به گوش دارد. این دختر ۲۲ ساله اصالتا اهل چوروم شهری در دریای سیاه است که تقریبا دو سوم ساکنان آن در سال ۲۰۱۸ به اردوغان رای دادند. پدرش امام مسجد و مادرش خانه دار است. آنان دختر خود را به صورت مذهبی بزرگ کردند و او را به مدرسه امام خطیب فرستادند. اردمیر می‌گوید که تماس با پسر‌ها طبق قوانین خانواده برایش یک تابو بود. هنگامی که اردمیر در ۱۴ سالگی گوشی تلفن همراه خود را داشت و توانست هر طور که می‌خواست در اینترنت گشت و گذار کند قواعد و مقررات خانواده اش را زیر سوال برد. او در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و فیس بوک با دنیایی تازه آشنا شد که متفاوت از دنیای خودش بود.

او می‌گوید: "دختران با پسران معاشرت می‌کردند و با فرهنگ‌های دیگر آشنا می‌شدند. من هم می‌خواستم چنین زندگی‌ای داشته باشم". او از والدین اش فاصله گرفت و در سن ۱۶ سالگی حجاب از سر برداشت و با خانواده اش وارد مشاجره و چالش شد. او در ۱۸ سلگی برای تحصیل به استانبول رفت. او امروز به عنوان مترجم در کلینیکی کاشت مو کار می‌کند. او با والدین اش تماس تلفنی اندکی دارد.

بسیاری از افراد هم سن و سال او تجربیاتی شبیه به اردمیر را داشته اند. ترکیه در میانه تحولی فرهنگی قرار دارد. علیرغم آن که برای بیش از دو دهه توسط حزب اسلامگرا و محافظه کار عدالت و توسعه اداره می‌شود نتیجه مطالعه‌ای انجام شده توسط مرکز نظرسنجی KONDA در سال ۲۰۱۳ میلادی نشان داد که تمایلات مذهبی در آن کشور رو به افول است. در حالی که ۵۵ درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی در سال ۲۰۰۸ خود را مذهبی توصیف کرده بودند این تعداد ۱۰ سال بعد به ۵۱ درصد کاهش یافت. شکاف نسلی می‌تواند در انتخابات پیش رو تعیین کننده باشد. افراد ۱۸ تا ۲۵ ساله حدود ۱۲ درصد از رای دهندگان را تشکیل می‌دهند و یک نظرسنجی نشان می‌دهد که تنها ۱۸ درصد از آنان قصد دارند به حزب عدالت و توسعه رای دهند.

اردوغان توانست به حکومت کمالیست‌ها پایان دهد. او اطمینان داد که مسلمانان متدین حقوق بیشتری دارند و بیش‌تر دیده می‌خواهند شد. ممنوعیت حجاب در دانشگاه‌های ترکیه برداشته شد و طبقه متوسط محافظه کار جدیدی در قلب آناتولی شکل گرفت.

بسیاری از افراد از نسل پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ اردمیر هنوز به خاطر این دستاورد‌ها از اردوغان سپاسگزار هستند. از نظر آنان او حیثیت این اقشار را بازگرداند. "اوزر سنجار" رئیس موسسه افکار عمومی متروپول ترکیه می‌گوید که اردوغان هم چنان می‌تواند تقریبا کورکورانه به حمایت تقریبا یک سوم رای دهندگان ترکیه تکیه کند. میلیون‌ها نفر اردوغان را مردی می‌دانند که ترکیه را قوی کرد رهبری که با حاکمانی مانند "ولادیمیر پوتین" رئیس‌جمهور روسیه صحبت می‌کند، پهپاد‌های ساخت ترکیه را در سراسر جهان می‌فروشد و در مناطق درگیری مانند سوریه و سومالی حرفی برای گفتن دارد. شعار حزب عدالت و توسعه برای این انتخابات "قرن ترکیه" است. بسیاری از حامیان حزب عدالت و توسعه نیز شاهد کاهش سطح زندگی خود در سالیان اخیر بوده اند، اما اردوغان را مقصر نمی‌دانند. در عوض، آنان انگشت خود را به سمت دشمنان ادعایی ترکیه می‌گیرند: غرب، حزب کارگران کردستان (پ ک ک) و جنبش گولن درست همان طور که پروپاگاندای دولتی در چند سال گذشته مدعی شده است.

اردوغان نه تنها به رهبری سیاسی ترکیه علاقه دارد بلکه می‌خواهد کشور را مطابق با دیدگاه‌های خود شکل دهد. او یک بار به پیروانش قول داد که "نسلی مومن" را تربیت خواهد کرد. با این وجود، پس از بیش از دو دهه حکمرانی حزب عدالت و توسعه مشخص شده است که شهرنشینی، دیجیتالی شدن و جهانی شدن جامعه ترکیه را تا حدی بیش‌تر از اردوغانیزه شدن تغییر داده است. ممکن است اردوغان کماکان بر وجهه ترکیه در جهان تسلط داشته باشد، اما نسلی زیر نظر او بزرگ شده است که شهرنشین است، در سطح جهانی شبکه‌ای شده و نمی‌خواهد به او گفته شود که چه کار کند و چگونه فکر کند. این نسل و اردوغان زبان یکدیگر را نمی‌فهمند.

به دیدار "کمال قلیجدار اوغلو" نامزد اپوزیسیون می‌رویم که در دفتر کارش عکس آتاترک دیده می‌شود. جای تعجبی ندارد. در سمت راست میز او تابلویی است که یک هنرمند معلول ذهنی سه سال پیش به او داده بود. دنیایی رنگارنگ شاد و پر هرج و مرج، پر از گل، سوسک و آدم‌هایی که گویی خودشان را خیلی جدی نمی‌گیرند به نظر می‌رسد دقیقاً برعکس ترکیه منظم و منظمی که آتاتورک تصور می‌کرد. قلیجداراوغلو می‌گوید: "ما دیگر نمی‌خواهیم یک دموکراسی درجه سه باشیم". او می‌گوید: "بالاخره بهار فرا می‌رسد". برادرش "یوسف ضیاء" می‌گوید: "کمال نیازی به تجمل ندارد".

قلیجدار اوغلو برای بسیاری از افرادی که دوست دارند ترکیه وارد عصر جدیدی شود به مثابه چراغ امید تلقی می‌شود. او خود را به عنوان یک شهروند عادی معرفی می‌کند و بسیاری از ویدئو‌های تبلیغاتی اش در آشپزخانه خودش فیلمبرداری می‌شود و تضاد آشکاری با کاخ نشینی اردوغان دارد. او صدای خود را بلند نمی‌کند یا به کسی توهین نمی‌کند بنابراین، نشان دهنده نوع متفاوتی از مردانگی است. او مردی مودب است. کسی که ممکن است کمی شبیه به موجودی همه چیز دان به نظر برسد، اما چیزی جز شیطان است.

اردوغان هنوز بهترین مبارز سیاسی در ترکیه است، اما خسته و تنبل به نظر می‌رسد. اردوغان به سادگی چیزی برای گفتن ندارد. قلیجدار اوغلو از برنامه هایش برای پس از پیروزی در انتخابات می‌گوید: "اردوغان ۱۶ فروند هواپیما دارد و ما فورا هر ۱۶ فروند آن را می‌فروشیم. زندانیان سیاسی مانند دمیرتاش و افرادی، چون عثمان کاوالا احتمالا آزاد خواهند شد". با این وجود، بزرگترین چالشی که قلیچدار اوغلو در صورت انتخاب شدن با آن روبرو خواهد شد بازگرداندن صلح به جامعه ترکیه است. کمتر کسی در ترکیه وجود دارد که از قطبی شدن عمیقی که در آن کشور وجود دارد گلایه نداشته باشد.

منبع:فرارو