دوره نوجوانی و راهبردهای والدین دربرابر نوجوان + راه های پیشگیری از جرم و بزهکاری نوجوانان

مخاطب۲۴- به نقل از اندیشه معاصر؛ دکتر مهناز عسکریان روانشناس، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه در ارتباط دوره نوجوانی و راهبردهای والدین دربرابر نوجوان مطرح کرد: نوجوانی یکی از مهم ترین مراحل زندگی آدمی محسوب می شود و آخرین مرحله تحوّل شناختی و گذار از مرحله «پیرو دیگران بودن» به دوره «مستقل بودن» است؛ دوره ای که نوجوان به هویّت واقعی خویش دست می یابد. نوجوان با خود می گوید: «اکنون من دیگر کودک نیستم، یک بزرگسالم.» در این مرحله، دیگر والدین نمی توانند به او کمک چندانی بکنند؛ چه اینکه وی الگوهای خود را در جای دیگری جست وجو می کند. میل به اظهار وجود و اثبات خود یکی از طبیعی ترین حالات روانی دوره نوجوانی است.

چگونگی یافتن هویت خوشتن در نوجوانان

این روانشناس افزود: نوجوان که دوره کودکی را پشت سر گذارده، باید خود را برای زندگی مستقل اجتماعی آماده نماید. تحقق این موضوع، پیش از هر چیز، مستلزم یافتن هویّت خویشتن است. اگر بزرگسالان ویژگی های این دوره زندگی او را بشناسند و با آنان برخوردی مناسب داشته باشند، هم نوجوانان به هویّت خویش دست می یابند و هم بزرگسالان کمتر احساس نگرانی می کنند. از این رو، می توان گفت: بیشتر انحرافات نوجوانان و جوانان ریشه در ناکامی های اولیه زندگی دارد، نوجوانی دوره بسیار حساسی در زندگی محسوب میگردد و از جمله معضلاتی که در این دوره میتواند دامنگیر نوجوانان و جوانان باشد ، آسیبهای اجتماعی است که متوجه این قشر آسیب پذیر میگردد.

مهمترین مشکلات سنین ۱۳ تا ۱۹ سال

به طور روزانه این دسته از افراد  با نگرانی های حاصل از مشکلات در محیط بیرونی و اجتماعی، رو به رو هستند و این نگرانی ها در سنین ۱۳تا۱۹ سالگی بسیار بیشترو تاثیر گذار تر خواهد بود. مشکلاتی که آن ها دائما با آن ها مبارزه می کنند،  میتوانند  ناشی از تغیرات هورمونی، بلوغ، فشارهای اجتماعی، فشار مدرسه و.. باشد. این مشکلات میتواند عوارضی از جمله افسردگی ، اعتیاد ، بروز رفتارهای تکانشی ، کاهش عزت نفس ، اضطراب بالا و مصرف انواع و اقسام دخانیات و پناه به فضای مجازی را فراهم سازد.

عضو هیات علمی دانشکاه در ارتباط مشکلات خاص هر نوجوان به خبرنگار اندیشه معاصر گفت: مشکلات هر نوجوان  میتواند منحصر به فرد بوده و ممکن است مشکلات آنها در این دورن اصلا شبیه به هم نباشد و باتوجه به شرایط زندگی و محیطی که نوجوان در آن قرار دارد، به صورتی متفاوت در وی بروز کند و حتی در برخی از آن ها باعث کسب تجربه بیشتر و موفقیت شده و در برخی دیگر عامل شکست و تاثیرات منفی روی آن ها شود ، یعنی پیامدهای این مشکلات نیز میتواند متنوع باشدبلوغ و دوره نوجوانی بخش مهمی از تجربیات و دوران زندگی هر فرد است.

اطرافیان ، والدین و بزرگسالان نقش مهمی در حفظ اسرار، حریم شخصی، خشم، سردرگمی، حس حسادت، نگرش های متفاوت و..آن ها دارند، و درک نوجوانان واحساسات آن ها توسط اطرافیان و روانشناس بسیار مهم است. از اینرو،  تاکید بر صحبت کردن با فرزندان و طریقه آگاهی دادن آن ها نسبت به مشکلات و اتفاقات اجتماعی اطراف آن ها بسیار مهم است و می تواند بسیاری از حوادث درآینده و طریقه مقابله فرد با اجتماع را بهبود دهد.

نارضایتی جنسیتی در نوجوانان

دکتر مهنار عسکریان درباره افسردگی نوجوانی حاصل از عدم رضایت از جنسیت نوجوانان به خبرنگار اندیشه معاصر تصریح کردند: از جمله آسیبهایی که در این سن ممکن است گریبانگیر آنها شود،  میتوان به افسردگی اشاره داشت.

میزان افسردگی روز به روز در نوجوانان در حال افزایش است، اگرچه که اختلالات افسردگی قابل درمان است، اما برای دستبیابی به آن باید با یک روانشناس خوب برای نوجوانان، مشاوره کرد. همچنین بسیاری از نوجوان درگیر مصرف مواد مخدر هستند،  در حالی که ممکن است اطرافیان از آن بی اطلاع باشند. از جمله معضلات این دوران میتوان به احساس نارضایتی از  اندامهایشان اشاره کرد، زیرا این احساس نارضایتی ازاندام، وضعیت ظاهری در این دوران بسیار شایع است. ازسویی ، نوجوانان در این دوران مشکلاتی را در مدرسه و محل تحصیل خود با تحصیل  و یا اطرافیان پیدا می کنند.

ایجاد افسردگی در نوجوان

وی افزود: در کنار این موارد ،با وجود فوایدی که رسانه های اجتماعی دارند، نمی توان اثرات مخرب آن ها را درنظر نگرفت. مشاهده برخی از تصاویر نامناسب اخلاقی و یا خشونت دراین نوع فضاها و یا برقراری ارتباط با افراد نامناسب می تواند خطرات جبران ناپذیری را به نوجوان وارد کند. همانندسازی شدید با همسن و سالان واحساس وابستگی به آنان می‏تواند عامل مهم بعدی در انحراف نوجوانان پسر و دختر باشد. دختران و پسرانی که از سمت والدین یا خانواده طرد می‏شوند یا مورد بی ‏محبتی قرار می‏گیرند، برای جبران و کسب حمایت به سوی همسالان خود کشیده می‏شوند. احتمال دارد آنان دست به اعمال ضد اجتماعی زده و همدیگر را برای ارتکاب جرایم و خلاف تشویق کنند. در این سنین و چنین خانواده‏ هایی، دوستان و همسالان می‏توانند بهترین و بالاترین منبع جهت یادگیری و رفتار و عملکرد انحرافی باشد.

عضو هیئت علمی تصریح کرد: در این میان بزرگترین مسئولیتی که برای فرزندان بر گردن والدین است، ایجاد احساس مسئولیت در آنها میباشد،  والدین  باید در کنار آموزش مهارت های دوست یابی به فرزندان، مسوولیت پذیری در قبال انتخاب دوست را نیز در او تقویت کنند .همواره شنیده می شود که شخص همه مشکلات و اعتیاد خود را به علت داشتن دوست ناباب می داند در حالیکه این اصلا درست نیست و آن دوست انتخاب او بوده است. باید به بچه ها یاد بدهیم که در انتخاب دوست توجه کنند و چنانچه کاری از آنان سرمی زند که با ارزش ها و استانداردهای اخلاقی خانواده همخوانی ندارد، آن را مدیریت کنند

خانواده ها نیز وظایفی در مقابل پیش گیری از جرم و بزهکاری فرزندان دارند که به برخی از آن ها اشاره می گردد:

دکتر عسکریان در ارتباط راه های پیشگیری از جرم و بزهکاری نوجوانان به خبرنگار اندیشه معاصر گفتند: دوستی با فرزند و حذف فاصله والدین با فرزندان، به گونه ای که آنان به راحتی مشکلات و نیازهای خود را به والدین بگویند؛

ایجاد سازگاری در محیط خانه؛

ایجاد بستر مناسب برای احساس امنیت، آرامش، صفا و صمیمیت و درک متقابل والدین و فرزندان؛

تلاش در جهت تأمین نیازهای مادی و معنوی فرزندان توسط والدین؛

توجه به نیازهای روحی و عاطفی اطفال و نوجوانان و ایجاد فضای مطلوب و آرام در خانواده؛

مراقبت والدین نسبت به اعمال و رفتار فرزندان خود؛

برنامه ریزی مناسب برای تنظیم اوقات فراغت نوجوانان و جوانان؛

نظارت جدّی والدین نسبت به دوست یابی فرزندان

والدین میزان استفاده کودک و نوجوان را از شبکه‌های اجتماعی بررسی کنند و به دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت در زمینه استفاده از فضای مجازی دقت کنند.

دکتر مهناز عسکریان در پایان اذعان داشتند: در آخر باید اذعان داشت که هویت یک فرد از سه بعد شخصی، اجتماعی و فرهنگی تشکیل شده است. هویت شخصی، ویژگی های منحصر به فرد یک شخص است.

هویت اجتماعی در اثر ارتباط با گروه های مختلف شکل گرفته و متأثر از آن هاست و هویت فرهنگی، باورها و اعتقادات فرد است که از بدو تولد و در اثر تعاملات محیطی در او شکل گرفته است. قرار گرفتن در محیط مناسب خانوادگی، اجتماعی و همسالان منجر به شکل گیری هویتی سالم در یک فرد خواهد شد.

سنین نوجوانی، سنینی است که در آن هویت اصلی فرد شکل می گیرد و متأسفانه اکنون اکثر نوجوانان بیشتر وقت خود را در فضای مجازی و در ارتباط با افراد ناشناس در این فضا می گذرانند.

این فضا صحنه ای فرهنگی و اجتماعی است که فرد در آن می تواند خود را در نقش های متفاوت قرار دهد و این امر منجر به چند شخصیتی شدن او خواهد گردید. فضای مجازی فضایی است که هویت شخصی و مشخصات فردی قابل پنهان کردن است و قرار گرفتن در نقش های گوناگون به ویژه در سنین نوجوانی منجر به شکل گیری هویت ناسالم و اختلالات شخصیتی آنان می گردد.

لذا خانواده ها میبایست نقش موثر خود را در شکل گیری هویت نوجوان در نظر داشته باشد و بزرگترین سرمایه ای را که میتواند در تمامی مراحل زندگی تاثیرات زرفی را برجای گذارد که همان ویژگی مسئولیت پذیری در نوجوان میباشد را به هر قیمتی در نوجوان پایه ریزی نماید . زمانیکه فرزندان را از همان دوران نوجوانی به سمت مسئولیت پذیری سوق دادیم ،  دیگر او را تا آخر عمر مجهز به سلاحی کردیم که به او قدرت فائق آمدن بر تمامی مشکلات را خواهد داد.

منبع: اندیشه معاصر