سفر پوتین به هند زیر فشارهای ترامپ؛ تداوم شراکت راهبردی
به گزارش مخاطب۲۴، به نقل از راشا تودی، در ۱۷ نوامبر، سرگئی لاوروف، وزیر خارجهٔ روسیه، در مسکو با همتای هندی خود، سوبراهمانیام جایشانکار، دیدار کرد. جایشانکار برای شرکت در نشست شورای نخست‌وزیران کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) به مسکو رفته بود. این دیدار، آخرین نشست سطح‌بالا پیش از برگزاری نشست سران هند و روسیه در اوایل دسامبر در دهلی‌نو محسوب می‌شود.
سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به هند اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این نخستین سفر او به هند از زمان آغاز جنگ اوکراین است؛ به‌ویژه با توجه به تلاش‌های رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای وادار کردن هند به فاصله گرفتن از نفت روسیه. با وجود فشارهای خارجی که این نشست را بسیار چالش‌برانگیز می‌کند، مسکو و دهلی‌نو نشان می‌دهند که دخالت آمریکا نمی‌تواند شراکت راهبردی آنها را تضعیف کند.
پیش از گفت‌و‌گو با لاوروف در حاشیه نشست SCO، جایشانکار در ۷ نوامبر در دهلی‌نو با آندری رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه، دیدار کرده بود. وزارت خارجه روسیه پس از آن نشست اعلام کرد که دو طرف «در مورد مسائل فوری، مسیر‌های آینده همکاری چندجانبه دوجانبه، و برنامه نشست‌های سطح‌بالای آتی تبادل نظر کردند.»
افزایش فعالیت‌های دیپلماتیک در ماه نوامبر با آماده‌سازی‌های نهایی برای نشست هند–روسیه مرتبط است. پیش‌تر پوتین اعلام کرده بود که قصد دارد اوایل دسامبر به هند سفر کند و به دولت خود دستور داده بود تا راه‌هایی برای تقویت روابط تجاری و اقتصادی با هند—including لجستیک، سیستم‌های پرداخت و عدم تعادل تجاری—بررسی کند.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در ۱۰ نوامبر گفت:
«ما به‌طور فعال برای سفر پوتین به هند که برای پایان امسال برنامه‌ریزی شده، آماده می‌شویم. انتظار داریم این سفر معنی‌دار باشد. اما درباره محتوا، اجازه دهید جلوتر از زمان حرکت نکنیم. تمام توافقاتی که قرار است انجام شود، در زمان مناسب اعلام خواهد شد.»
کرملین هنوز تاریخ دقیق سفر پوتین را به‌طور رسمی اعلام نکرده است، اما انتظار می‌رود که بیست‌وسومین نشست سران هند و روسیه اوایل دسامبر برگزار شود. این زمان‌بندی با برنامه برگزاری «جایگاه اقتصادی روسیه–هند» (Forum Russia-India) که توسط روس‌کنگرس برگزار می‌شود، هم‌زمان است.
روسیه‌کنگرس اعلام کرد:
«فروم روسیه–هند در تاریخ ۵–۴ دسامبر ۲۰۲۵ در دهلی‌نو برگزار خواهد شد. مقامات عالی‌رتبه و رهبران تجاری دو کشور در این رویداد شرکت خواهند کرد.»
موضوعات کلیدی مورد بحث در این فروم شامل گسترش همکاری صنعتی، افزایش دسترسی ماشین‌آلات و کالا‌های فنی هند به بازار روسیه، و تقویت خرید محصولات غذایی هندی توسط روسیه است. همچنین، دو طرف فرصت‌های رشد مشترک در خدمات دیجیتال، افزایش واردات دارو‌های هندی و نیروی کار، و تقویت همکاری‌های گردشگری را بررسی خواهند کرد.
هفته گذشته آلکسی گروزدِف، معاون وزیر صنعت و تجارت روسیه، ریاست هیئت روسی را در اجلاس «شراکت بین‌المللی» در ویساکاپاتنام، آندرا پرادش، برعهده داشت. او در مصاحبه‌ای با خبرنگاران روسی گفت که فروم آینده—که هم‌زمان با نشست سطح‌بالا برگزار می‌شود—روی شناسایی حوزه‌های جدید، به‌ویژه افزایش واردات از هند، متمرکز خواهد بود.
در همین حال، روزنامهٔ هندی اکونومیک تایمز گزارش داد که انتظار می‌رود در نشست پیش‌رو توافقی درباره تحرک نیروی کار حاصل شود که هدف آن افزایش شمار شهروندان هندی شاغل در روسیه در سال‌های آینده است.
سفر پوتین به هند نخستین سفر او از زمان آغاز جنگ اوکراین است و وزن نمادین زیادی دارد. شایان ذکر است که دقیقاً ۲۵ سال پیش، در اکتبر ۲۰۰۰، پوتین و آتال بیهاری واجپایی، نخست‌وزیر وقت هند، «اعلامیه شراکت راهبردی» را امضا کردند که شامل تعهد به برگزاری نشست سالانه رهبران دو کشور به‌صورت متناوب در روسیه و هند بود.
با این حال، در پنج سال گذشته این سنت دیرینه مختل شده است. آخرین سفر پوتین به هند در سال ۲۰۲۱ و پیش از آغاز جنگ اوکراین، تحریم‌های گسترده و تلاش‌های غرب برای منزوی کردن روسیه صورت گرفته بود. فشار فزاینده بر مسکو و تلاش‌های غرب برای کشاندن دهلی‌نو به ائتلاف ضدروسی، روابط روسیه–هند را پیچیده کرده است.
هند امیدوار بود پوتین در سال ۲۰۲۳ و هم‌زمان با ریاست دوره‌ای هند بر گروه G۲۰ به دهلی‌نو سفر کند، اما نمایندگی روسیه در آن نشست برعهده لاوروف بود.
پس از روی کار آمدن رئیس‌جمهور ترامپ در ژانویه سال جاری، وضعیت پیچیده‌تر شده است. ترامپ اقدامات بی‌سابقه‌ای در برابر همکاری مسکو–دهلی‌نو انجام داده و گفته است که هند را تحت فشار خواهد گذاشت تا خرید نفت روسیه را متوقف کند. او از تهدید فراتر رفت:
در ۶ اوت، به دلیل خرید نفت روسیه، تعرفه ۲۵ درصدی اضافی بر هند وضع کرد.
در ۲۲ اکتبر، وزارت خزانه‌داری آمریکا شرکت‌های روس‌نفت، لوک‌اویل و ۳۴ زیرمجموعه آنها را در بسته تحریمی جدید قرار داد.
در نتیجه، شرکت‌های بزرگ پالایش نفت هند که نگران نقض تحریم‌ها هستند، مجبور شده‌اند سفارش‌های جدید نفت روسیه را تعلیق کنند و به دنبال جایگزین در بازار‌های نقدی باشند. علاوه بر این، شرکت دولتی «اویل ایندیا» نیز نتوانسته به حدود ۳۰۰ میلیون دلار سود خود از پروژه‌های نفتی روسیه دست یابد، زیرا این پول‌ها در بانک‌های روسیه مسدود شده‌اند و انتقال آنها به هند ممکن نیست.
«اویل ایندیا» همراه با «ایندین اویل» و «بهارات پترو ریسورسز» در پروژه‌های نفتی روسیه سهام دارند. طبق گزارش منابع هندی، این شرکت‌ها در حال بررسی راه‌حل‌های قانونی هستند و امیدوارند در نشست آینده رهبران دو کشور، راهکاری پیدا شود.
پوتین در باشگاه مباحثاتی والدای اعلام کرد که ضرر‌های هند از تحریم‌ها مشابه ضرر‌های ناشی از کنار گذاشتن نفت روسیه خواهد بود:
«اگر هند از خرید انرژی ما صرف نظر کند، زیان‌هایی متحمل می‌شود که برآورد شده بین ۹ تا ۱۰ میلیارد دلار باشد. در مقابل، اگر نپذیرد، تحریم‌ها و تعرفه‌های بالاتر به‌طور مشابه باعث زیان خواهد شد. پس چرا باید از آنها پیروی کند؟»
در همین حال، ترامپ اعلام کرده که قصد دارد فشار را تشدید کند. او در مصاحبه‌ای با GB News در ۱۵ نوامبر گفت:
«می‌دانید، در مورد هند و نفت، هند حالا دارد کنار می‌کشد و دیگران هم دارند کنار می‌کشند.»
در آستانه دیدار وزیران خارجه روسیه و هند، ترامپ اعلام کرد که آماده حمایت از طرحی در کنگره آمریکا برای تحریم هر کشوری است که با روسیه تجارت می‌کند. این طرح، تحریم‌های ثانویه علیه شرکای تجاری روسیه را شامل می‌شود و پیشنهاد اعمال تعرفه وارداتی حیرت‌انگیز ۵۰۰ درصدی بر کالا‌های کشور‌هایی را مطرح می‌کند که نفت، گاز، اورانیوم و دیگر محصولات روسیه را خریداری می‌کنند.
منبع: راشا تودی
