چین با وجود تعرفه‌های آمریکا، بازارهای جهانی را گسترش داد
به گزارش مخاطب ۲۴، به نقل از سی ان ان، با افزایش پیاپی تعرفه‌های آمریکا بر واردات از چین در اوایل امسال، «دِرِک وانگ» خود را برای یک اختلال جدی آماده کرده بود.
با توقف سفارش‌های آمریکا، وانگ ۳۶ ساله، که در استان گوانگ‌دونگ چین ظروف هوشمند می‌فروشد، به‌دنبال پر کردن این خلأ در جا‌های دیگر رفت. او پس از یافتن خریدارانی در برزیل، ژاپن، مالزی و کامبوج، به گفته خودش به یک درس کلیدی رسید: «هیچ چیز مهم‌تر از بازارهای نزدیک به ما نیست.»
داستان‌هایی مانند داستان وانگ در سراسر اقتصاد گسترده چین تکرار شده است؛ جایی که کسب‌وکار‌های بزرگ و کوچک برای جبران خلأ ناشی از تعرفه‌های سه‌رقمی موقت — و تهدید بازگشت آنها — که صادرات چین به ثروتمندترین بازار جهان را مختل کرده بود، تلاش کردند.
نتیجه این تلاش‌ها یک پیروزی برای موتور تجاری چین بوده است.
به‌جای آنکه صادرات در اثر از دست دادن بازار آمریکا کاهش یابد، بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان آنها را به بازارهای دیگر روانه کرده است — و این امر به گسترش ردپای اقتصادی جهانی چین و تقویت حاشیه‌های اطمینان شرکت‌ها از زمان جنگ تجاری نخست ترامپ منجر شده است.
این تاب‌آوری، به پکن اعتماد‌به‌نفس بیشتری در مذاکرات چندماهه با آمریکا داد؛ مذاکراتی که در اکتبر و با دیدار ترامپ و شی جین‌پینگ به نقطه اوج رسید و با آتش‌بس و کاهش تعرفه‌های جدید به ۲۰٪ پایان یافت.
اما این فشار صادراتی چین را در مسیر پیشی‌گرفتن از مازاد تجاری عظیم نزدیک به یک تریلیون دلاری سال گذشته قرار می‌دهد — توازنی که موجب نارضایتی دولت‌ها در سراسر جهان شده و در ابتدا جرقه جنگ تجاری ترامپ را زد.
پرسش‌هایی درباره پایداری این جهش صادراتی چین وجود داشت، حتی پیش از انتشار داده‌های هفته گذشته که نشان داد صادرات در ماه اکتبر به‌طور غیرمنتظره‌ای ۱٪ نسبت به سال قبل کاهش یافته — نخستین افت از فوریه.
اینکه آیا چین می‌تواند سطح فعلی صادرات خود به جهان را حفظ کند — و پس از آتش‌بس اخیر دوباره به بازار آمریکا بازگردد — پرسشی مهم برای دومین اقتصاد بزرگ جهان است؛ به‌ویژه زمانی که چین همچنان با ضعف تقاضای داخلی دست‌وپنجه نرم می‌کند ولی بر تولید به‌عنوان ستون فقرات اقتصادش تأکید بیشتری دارد.
تاب‌آوری تجاری چین
در سال جاری، تغییر جریان‌های صادراتی چین چشمگیر بوده و پیام روشنی ارسال کرده است: برای چین، آمریکا جایگزین‌ناپذیر نیست.
در حالی که صادرات به آمریکا در ۱۰ ماه نخست سال نسبت به مدت مشابه ۲۰۲۴ نزدیک به ۱۸٪ کاهش یافت، صادرات به اتحادیه اروپا بیش از ۷٪، به کشور‌های آسه‌آن ۱۴٪ و به آفریقا ۲۶٪ افزایش یافت. در مجموع، صادرات ۵.۳٪ رشد داشت.
در آسیای جنوب‌شرقی، این تجارت با جهش صادرات ابزارآلات صنعتی، قطعات خودرو و قطعات رایانه تقویت شد. در آفریقا، ماشین‌آلات ساخت‌وساز و فناوری‌های سبز نقش اصلی داشتند؛ و در بخش‌هایی از آمریکای لاتین صادرات خودرو‌های برقی، کود‌های شیمیایی و محصولات الکترونیکی رشد چشمگیری داشت.
این موتور تجاری پیش از آغاز جنگ تجاری نیز فعال بود.
چین، که پیش از این هم ابرقدرت تولیدی جهان بود، با تسلط بر فناوری‌های سبز مانند خودرو‌های برقی، باتری‌های لیتیوم‌یون و پنل‌های خورشیدی، تقاضای کشور‌هایی را جذب کرد که به‌دنبال گذار ارزان به انرژی‌های تجدیدپذیر بودند — در حالی که برخی کشور‌ها چین را به رقابت ناسالم و یارانه‌ای متهم می‌کردند.
برخی از این کالا‌ها — مانند خودرو‌های برقی و پنل‌های خورشیدی — پیش‌تر با تعرفه‌های بالا عملاً از بازار آمریکا حذف شده بودند، و صادرکنندگان چینی پیشاپیش بازارهای در حال توسعه را هدف قرار داده بودند.
به‌گفته یاکوب گونتر از اندیشکده MERICS:
«چین برای این وضعیت به‌خوبی آماده شده بود… روند گسترش بازار حتی پیش از شروع جنگ تجاری آغاز شده بود، و از زمان شروع، سرعت گرفته است.»
چین همچنین سال‌ها روی توسعه زنجیره‌های تأمین و خطوط تولید در خارج از کشور، از آسیای جنوب‌شرقی تا مکزیک، سرمایه‌گذاری کرده است؛ جایی که کالا‌های چینی برای تکمیل یا پردازش نهایی ارسال می‌شوند.
یاو یانگ از دانشگاه مالی و اقتصاد شانگهای می‌گوید:
«بدون این سرمایه‌گذاری‌های برون‌مرزی، چین نمی‌توانست از این شوک عبور کند.»
یک خیابان دوطرفه؟
اما تاب‌آوری تجاری چین نگرانی‌هایی نیز ایجاد کرده است؛ اینکه هجوم کالا‌های ارزان‌قیمت چینی می‌تواند صنایع داخلی سایر کشور‌ها را نابود کند.
در نیمه اول سال جاری، آمریکا، هند، مکزیک و برزیل در مجموع ۷۹ پرونده ضددامپینگ و یارانه علیه کالا‌های چینی باز کردند — افزایشی قابل‌توجه نسبت به سال‌های پیش از ۲۰۲۴.
در برخی کشور‌ها نیز فشار برای ایجاد مراکز تولید همراه با انتقال فناوری و ایجاد توازن تجاری بیشتر افزایش یافته است.
در آمریکای لاتین، به‌گفته یک تحلیلگر، سرمایه‌گذاری چینی‌ها گاه تنها به «مونتاژ» محدود می‌شود و انتقال دانش رخ نمی‌دهد، موضوعی که کشور‌های بزرگی مانند برزیل را نگران کرده است.
در آسیای جنوب‌شرقی، به‌گفته ربکا استا ماریا:
«ما احساس می‌کنیم زیر سیل کالا‌های چینی هستیم… برخی می‌گویند یک "سونامی کالا‌های چینی" وارد آسه‌آن شده است.»
با این حال، او اشاره می‌کند که کسب‌وکار‌های کوچک در این کشور‌ها از قطعات پیشرفته چینی برای رقابتی‌تر شدن محصولات خود استفاده می‌کنند.
فشار‌ها بر تولیدکنندگان چینی
با وجود رشد کلی صادرات، بسیاری از کارخانه‌های چینی همچنان از افت صادرات به آمریکا آسیب دیده‌اند.
کارگران از لغو شیفت‌ها، مرخصی‌های اجباری و از دست رفتن شغل‌ها خبر داده‌اند. برخی شرکت‌ها نیز کارخانه‌ها را به کشور‌های ارزان‌تر منتقل کرده‌اند.
یک تولیدکننده پوشاک در جیانگشی که ۲۰ سال سابقه دارد، می‌گوید وابستگی به جریان‌های کوچک‌تر درآمدی خارج از آمریکا باعث بقا شده، اما سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی آمریکا «اثری جدی و غیرقابل برگشت» داشته است.
تحلیل داده‌های تجاری نشان می‌دهد بخشی از صادرات چین که از آمریکا منحرف شده، در نهایت از طریق کشور ثالث دوباره وارد آمریکا می‌شود، اما بخش عمده آن به بازارهای جدید می‌رسد.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که حاشیه سود صادرکنندگان چینی تحت فشار است و حفظ حجم صادرات تنها با کاهش قیمت‌ها ممکن شده است.
آینده نامطمئن
آتش‌بس اخیر میان شی و ترامپ متوسط تعرفه‌ها را در حدود ۴۷٪ حفظ می‌کند، اما ممکن است بخشی از تجارت آمریکا بازگردد.
با تداوم نااطمینانی در اقتصاد جهانی، تمرکز چین — چه در سطح دولت و چه در کارخانه‌ها — بیش از پیش به توسعه بازار داخلی معطوف شده است.
این همان کاری است که وانگ، فروشنده ظروف هوشمند، انجام می‌دهد: با وجود یافتن مشتریان جدید در خارج، او اکنون بیش از گذشته به بازار داخلی چین روی آورده است.
منبع: سی ان ان
