ترامپ ترکیه را ناامید کرد
دونالد ترامپ، مخاطب۲۴، مخالفت با اعزام سربازان ارتش ترکیه به غزه، خبری بود که موجب غافلگیری مقامات آنکارا شد. چرا که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، هاکان فیدان وزیر امور خارجه و ابراهیم کالین رئیس سرویس اطلاعاتی میت در نشستهای قاهره و حتی در دیدارهای واشنگتن، به طور مکرر از مقامات آمریکایی خواسته بودند که در ماموریت تثبیت صلح در غزه، سهمی هم برای نفرات ارتش ترکیه در نظر گرفته شود.
تیم اردوغان چنان از قبول این درخواست اطمینان خاطر یافته بود که روزنامههای آکشام، ینی شفق، حریت، ینی برلیک و ترکیه گازته (همگی از جراید نزدیک به اتاق فکر حزب عدالت و توسعه) با این تیتر مشترک، به استقبال این خبر رفته بودند: «غزه، امانتی در دست سربازان ترک».
ژنرال آک ترک سخنگوی وزارت دفاع ملی ترکیه، دو روز پیش به خبرنگاران گفته بود: «مرکز هماهنگی نظامی-غیرنظامی (CMCC) برای ایجاد گروه ضربت غزه تأسیس شده است. قرار است نیروی بینالمللی تثبیت (ISF) تحت این ساختار تأسیس شود و وظایف گشتهای امنیتی، حفاظت از زیرساختهای غیرنظامی، ارائه کمکهای بشردوستانه، امنیت مرزی، انجام فعالیتهای آموزشی برای نیروهای امنیتی محلی و نظارت بر آتشبس را بر عهده بگیرد. با توجه بر تجربه به دست آمده از مأموریتهای صلحبانی قبلی، نیروهای مسلح ترکیه آمادهاند تا هر وظیفهای را که در ایجاد و حفظ صلح در چارچوب قوانین بینالمللی به آنها محول شده، انجام دهند. در این زمینه، نیروهای مسلح ترکیه در هماهنگی با نهادهای مربوطه کشورمان به آمادهسازیهای خود ادامه میدهند. ترکیه به عنوان یکی از چهار کشور ضامن توافق آتشبس، با سایر کشورها همکاری میکند».
اما پس از کش و قوسی چند روزه، مشخص شد که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی، قاطعانه با این طرح مخالفت کرده و از ترامپ خواسته از این موضوع بگذرد. به این ترتیب، فرصت یک نمایش قدرت منطقهای برای اردوغان از دست رفت و پاسخ کوتاه مقامات واشنگتن به درخواست ترکیه چنین است: «باید نیروهایی در غزه حضور پیدا کنند که اسرائیل از کارکردن با آنها راضی و خشنود باشد».
مارکو روبیو وزیر امور خارجه آمریکا، در جریان سفر رسمی خود به سرزمینهای اشغالی، درباره نیروی حافظ صلح بینالمللی که قرار است به نوار غزه اعزام شوند، به این شکل اظهارنظر کرد: «هدف نیروی حافظ صلح حفظ آتشبس، ارائه کمکهای بشردوستانه و تضمین امنیت در منطقه است. این نیرو کشورهایی را که مایل به ارائه پرسنل و منابع هستند، گردهم میآورد و از نظر قانونی توسط سازمان ملل یا یک توافق بینالمللی پشتیبانی خواهد شد. اما در مجموع، هماهنگی با اسرائیل مهم است. باید سربازان کشورهایی در این نیرو حضور داشته باشند که اسرائیل با آنها احساس راحتی کند».
این اتفاقات در حالی روی داده که اردوغان، دو روز پیش با اطمینان اعلام کرده بود که بدون حضور ترکیه، هیچ توافق و ثباتی در پروندههای مهم منطقه برقرار نمیشود. اردوغان گفته بود که تلاش برای تثبیت صلح در غزه، از وظایف ذاتی ارتش ترکیه است. اما روزنامه هاآرتص در پاسخ به او نوشت: «انگیزه اصلی لفاظیهای اردوغان در مورد غزه، نمایش قدرت در سیاست داخلی و تلاشی برای به حاشیه راندن اسرائیل در سیاست خارجی است. ولی آمریکا با منافع استراتژیک اسرائیل همسو است و چنین فرصتی به ترکیه نخواهد داد».
یدیعوت آحارانوت دیگر روزنامه اسرائیلی نیز قبل از سخنان مقامات آمریکایی چنین نوشته بود: «اعزام نیروهای ترکیه به غزه از نظر استراتژی امنیتی اسرائیل غیرقابل قبول است. دولت نتانیاهو برای ممانعت از حضور سربازان ترکیه در غزه، با مقامات واشنگتن، گفتوگو کرده است».
قدرت نمایی لودرها
روزنامه آکشام در گزارشی مفصل، حرکت چند لودر در غزه را به عنوان قدرت نمایی تاریخی ترکیه قلمداد کرده و با توصیفی اغراقآمیز اعلام کرد که این حضور تاریخی، اسرائیلیها را نگران و وحشت زده کرده است. این روزنامه نوشت: «حضور پرچمهای ترکیه بر روی بولدوزرهایی که پس از آتشبس غزه بین حماس و اسرائیل جنایتکار، آوارها را جمعآوری میکردند، مطبوعات تلآویو را نگران کرد. مطبوعات اسرائیل با اشاره به لحظاتی که پرچم ترکیه در اهتزاز بود، اعلام کردند: دیدن پرچمهای ترکیه در غزه یک شکست استراتژیک کاملاً فاجعهبار است».
آکشام همچنین از قول روزنامه تایمز اسرائیل نوشت: «اسرائیل نباید با پذیرش طرح صلحی که به اردوغان قدرت مانور میدهد، مرتکب اشتباه استراتژیک شود. هر نوع حضور ترکیه در غزه، یک دام خطرناک است و نباید به آن اجازه داده شود».
برخی از آمریکاییها نیز مخالفند
مقامات واشنگتن، رسماً به دولت اردوغان اطلاع دادهاند که اسرائیل با حضور سربازان ترکیه در غزه مخالف است. اما واقعیت این است که در بین نظامیان و سیاستمداران آمریکایی نیز، کم نیستند افرادی که نگرشی مانند نتانیاهو دارند. سرهنگ داگلاس مکگرگور تحلیلگر نظامی آمریکا درباره این موضوع میگوید: «حضور نظامی ترکیه در منطقه، تهدیدی استراتژیک برای اسرائیل است. ممکن است ترکها باعث نابودی اسرائیل شوند».
همچنین اندیشکده استراتفور آمریکا در گزارشی اعلام کرده «ادعای ترکیه مبنی بر اینکه یک قدرت منطقهای است، فضای عملیاتی اسرائیل را محدود میکند. به ویژه با توجه به پیشرفت ترکیه در صنایع دفاعی و افزایش نفوذ در سوریه، رقابت با اسرائیل بیشتر شده است».
در همین حال پایگاه تحلیلی میدل ایست آی مستقر در لندن میگوید: «لفاظیهای ترکیه در مورد غزه و ادعای رهبری منطقهای، نگرانکننده است. به همین خاطر آمریکا و اسرائیل در حال اعمال فشار دیپلماتیک برای محدود کردن این لفاظیها هستند». اگر چه دی. جی ونس معاون رئیس جمهور، مارکو روبیو وزیر امور خارجه و حتی خود دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، قبلاً با حضور نظامیان ترکیه در غزه موافقت کرده بودند، اما آنها نشان دادند که در سیاست خارجی آمریکا، حرف اول و آخر، بر اساس شیوه حفظ امنیت رژیم صهیونیستی بر کرسی مینشیند.
در نتیجه باید گفت: وقایع اخیر، یک بار دیگر به وضوح نشان داد که ذوق زدگی رسانهها و جراید تحت امر حزب حاکم ترکیه در مورد ایفای نقش اردوغان در مذاکرات قاهره و برجسته نمایی نقش او به عنوان میانجی فعال و همچنین طرح ادعاهای بسیار درباره روابط راهبردی بین ترکیه و آمریکا، با واقعیت عینی صحنه، همخوان و منطبق نیست.
حتی برخی از اندیشکدههای آمریکایی، معتقدند که آمریکا برای نشان دادن حمایت کامل خود از اسرائیل و نمایش اولویتهای امنیتی در منطقه، در صورت لزوم باید پیامهای تند و شفافی به ترکیه بدهد. بنیاد دفاع از دموکراسیها FDD در گزارشی به این اشاره کرده که آمریکا باید ترکیه را به خاطر برخی سیاستها مجازات کند. چرا که حالا، آمریکا با کشورهای عربی نیز در مورد اسرائیل دیدگاههای مشترک فراوانی دارد و «این نشان دهنده موقعیت فرعی ترکیه در محاسبات سیاست خارجی واشنگتن در خاورمیانه است».
