آزمایش پهپادی روسیه و معمای دفاع پرهزینه ناتو
مخاطب ۲۴، به گزارش سی ان ان، چند روز پس از آن‌که زوزهٔ آژیر هشدار هوایی و غرش جنگنده‌های ناتو شب آرام اواخر تابستانی در شرق لهستان را شکافت، سؤال کلیدی در اروپا این نیست که آیا مسکو عمداً نزدیک به دو دوجین پهپاد را به حریم هوایی ناتو فرستاد یا نه، بلکه این است که واکنش نظامی چه چیزی دربارهٔ توان بلندمدتِ اتحاد برای مقابله با این تهدید رو به رشد نشان می‌دهد.
اگر این، چنان‌که لهستان می‌گوید، آزمایشی عمدی از دفاع‌های ناتو بوده، برای روسیه آزمایشی به‌طرز شگفت‌آوری ارزان بوده است.
مقامات لهستان تکه‌هایی از چیزی را که گفتند پهپاد‌های «گرِربِرا» بوده‌اند، بازیابی کردند — ساخته‌شده از تخته‌فیبر و فومِ استایروفوم و اغلب به‌عنوان طعمه مورد استفاده قرار می‌گیرند. اطلاعات دفاعی اوکراین معتقد است هزینهٔ تولید هرکدام حدود ۱۰ هزار دلار است.
در همین حال، جنگنده‌های ناتو که برای جلوگیری از آنها به پرواز درآمدند، هواپیما‌های میلیون‌ها دلاری اف-۱۶ و اف-۳۵ بودند. نمایشی مؤثر از قدرت، اما احتمالاً هزینه‌ای ده‌ها هزار دلاری فقط برای سوخت و نگهداری صرف برخاستن آنها شده است.
رابرت تولَست، پژوهشگر مؤسسهٔ سلطنتی خدمات متحد (RUSI) در لندن، به CNN گفت: «عدم تناسب هزینه‌ها کار نمی‌کند».
یک هواپیمای تهاجمی اف-۳۵ ارتش آمریکا در طول تمرینات نظامی لهستان و متحدان ناتو در اورژیژ، شمال‌غرب لهستان، در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۵ پرواز می‌کند.
یک هواپیمای تهاجمی اف-۳۵ ارتش آمریکا در طول تمرینات نظامی لهستان و متحدان ناتو در اورژیژ، شمال‌غرب لهستان، در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۵ پرواز می‌کند.
او گفت:مسأله این نیست که ناتو نتواند به حملات پهپادی گسترده پاسخ دهد. جنگنده‌های ناتو در مقابله با حملهٔ بزرگ موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل در آوریل گذشته بسیار مؤثر بودند. اما تولَست استدلال کرد که هزینهٔ چنین دفاعی — که اسرائیل در آن مورد تخمین زده بیش از یک میلیارد دلار بوده — این رویکرد را غیرقابل‌تحمل می‌کند.
او گفت: «مشکل بنیادی این است که، قبل از اوکراین، بسیاری از فناوری‌های دفاعی غربی اصلاً این تهدید نامتقارنِ پهپادی را در نظر نگرفته بودند»؛ و با این حال، اجماع در بخش فزایندهٔ فناوری نظامی این است که بسیاری پیشاپیش به آن اندیشیده‌اند، اما بسیاری از وزارتخانه‌های دفاعی ناتو برای سازگار شدن با آن بسیار کند عمل می‌کنند.
یوهانس پنل، مدیرعامل شرکت MARSS بریتانیا که در نرم‌افزار کشف تهدید تخصص دارد و اکنون پهپاد‌های رهگیر خود را تولید می‌کند، در گفت‌و‌گو با CNN در نمایشگاه دفاعی DSEI در لندن هفته گذشته گفت: «فناوری وجود دارد».
«احتمالاً بخش بزرگی از مرز لهستان همین الان می‌توانست با یک دیوار پهپادی مناسب پوشش داده شود»، او افزود. مفهوم «دیوار پهپادی» شبکهٔ چندلایه‌ای از کشف و رهگیری است، ایده‌ای که بین کشور‌های بالتیک ترویج شده و روز چهارشنبه از سوی مقام‌های اتحادیهٔ اروپا هم پشتیبانی شد.
مشکل، پنل به CNN گفت: «این است که سیستم‌های خرید ناتو هنوز در دههٔ ۸۰ مانده‌اند.» او نمونه‌ای از رهگیر میان‌برد مجهز به هوش مصنوعی MARSS را مثال زد، که برای بازیابی‌پذیری طراحی شده و با یک قاب تیتانیومی که او آن را «اساساً چاقویی است که با سرعت از میان پهپاد ورودی عبور می‌کند» توصیف کرد. این محصول در حال حاضر در انتظار ارزیابی توسط یک کشور ناتو است که انتظار می‌رود طی چند ماه آینده انجام شود.
«آنها همین حالا دارند مشخصات می‌نویسند. ما در حال استفادهٔ از آن هستیم، سال‌هاست که عملیاتی است. اما هنوز در اروپا مشخصات آن را نداریم»، پنل به CNN گفت و به روند سنتی تأمین اشاره کرد که وزارتخانه‌های دفاع مشخصات فنی مفصلی برای محصولات جدید صادر می‌کنند و سپس شرکت‌ها برای قرارداد‌ها مناقصه می‌دهند.
سیته هامینگا، مدیرعامل شرکت Robin Radar Systems هلند می‌گوید: جنگ در اوکراین عملاً یک فرایند خرید دو سرعته در اروپا ایجاد کرده. فناوری Robin Radar هم‌اکنون در اوکراین به‌طور گسترده مورد استفاده است و اخیراً به‌روزرسانی شده تا شَهِدها را تا برد ۱۲ کیلومتری (۷.۵ مایل) شناسایی کند.
او به CNN گفت: «اگر یک کشور بخواهد تجهیزاتی برای اوکراین بخرد، مسیر بزرگراهی برای انجام آن وجود دارد»، «آنها مجوز دارند به یک شرکت بگویند، ‘ما فوراً به ایکس وای زد نیاز داریم. ’ اگر بخواهند همان را برای خودشان بخرند، باید از یک رویهٔ کامل عبور کنند. این کمکی نمی‌کند.»
و با این وجود، با فراهم شدن میدان آزمایشِ زمان واقعی برای فناوری جدید توسط جنگ اوکراین، نشانه‌هایی از تغییر دیده می‌شود.
مثال شرکت نوپای پرتغالی-تأسیسِ Tekever را در نظر بگیرید. از سال ۲۰۲۲، دولت بریتانیا بیش از ۳۵۰ میلیون دلار از پهپاد‌های نظارتی AR۳ این شرکت خریده است تا به اوکراین بفرستد. اوایل امسال، نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) اعلام کرد AR۳ را برای سامانهٔ جدید جنگ الکترونیک خود، StormShroud، به‌کار خواهد گرفت؛ و برنامه‌های فوری برای افزایش تولید وجود دارد.
جان هیلی، وزیر دفاع بریتانیا و کارل برو، مدیر واحد دفاعی Tekever از یک کارخانهٔ جدید تولید پهپاد نظامی Tekever در سوایندون، جنوب انگلستان، در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۵ بازدید می‌کنند.
این هفته Tekever اعلام کرد دارد یک کارخانهٔ جدید پهپاد با ۱۰۰۰ شغل حدود ۸۰ مایل غرب لندن باز می‌کند؛ این چهارمین سایت این شرکت در بریتانیا است. کارل برو، رئیس واحد دفاع Tekever، به CNN گفت رویکرد شرکت تقسیم ریسک برای توسعهٔ فناوری جدید بین دولت و صنعت است.
او گفت: «وقتی RAF پهپاد AR۳ ما را به خدمت گرفت، در واقع برای مدتی قبلاً در برنامهٔ R&D ما کار می‌کرد. کاری که کردند این بود که گفتند، ‘خُب، حالا ما همهٔ تجربه‌ها را از اوکراین می‌گیریم، این سس ویژهٔ فناوری غربی را در زمینهٔ جنگ الکترونیک اینجا می‌افزاییم. ’ و آن را ظرف شش ماه وارد کردند».
رئیس جدید ستاد دفاعی بریتانیا، ریچارد نایتون، نیاز به رویکردی جدید را برجسته کرده است. «دستیابی به سرعت مورد نیاز ایجاب می‌کند که رابطهٔ ما با صنعت را تغییر دهیم تا با سرعت مقیاس جنگی نوآوری کنیم»، او در نخستین اظهارات عمومی‌اش هفته گذشته گفت.
آگریس کیپورس، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار استارتاپ پهپادی لتونیایی Origin Robotics، به CNN گفت:کشورش «در حال توسعهٔ سازوکار‌های جدیدی برای چگونگی همکاری با صنعت نوپا» است و نزدیکی‌اش به روسیه فوریت بیشتری را ایجاد می‌کند.
پهپاد دیده‌بان و تهاجمی Origin به نام BEAK، که ابتدا به اوکراین تحویل شد، هم‌اکنون توسط نیروی مسلح لتونی و بریتانیا استفاده می‌شود و اکنون یک پهپاد رهگیر جدید به نام BLAZE دارد که با یک کمک‌هزینهٔ تحقیق و توسعه از دولت لتونی تأمین مالی شده است.
کیپورس به CNN گفت: «ما کشوری کوچکیم… هرگز قادر نخواهیم بود اگر محدود به گزینه‌های موجود در بازار باشیم، به توان کافی دفاع هوایی دست یابیم».
و حتی وزارت جنگِ تازه‌نام‌گرفتهٔ ایالات متحده نیز اکنون در تلاش است تا از این مسابقهٔ تسلیحاتی پهپادی و ضدپهپادی جلو بزند.
در یک یادداشتٔ جولای، وزیر جنگ، پیت هِگستِت، هشدار داد که «واحد‌های ایالات متحده با پهپاد‌های کشندهٔ کوچکِ مورد نیاز میدان جنگ مدرن مجهز نیستند.» او اقداماتی را برای حذف پیچ‌وخم‌های اداری و ترس از ریسک در زمینهٔ تملک پهپاد‌ها پیشنهاد کرد، از جمله «واگذاری اختیارات برای خرید و به‌کارگیری پهپاد‌ها از بوروکراسی به نیرو‌های خط مقدم.»
تولست گفت: «یکی از درس‌های کلیدی که مردم از اوکراین می‌گیرند این است: فقط آزمایش کن». او معتقد است کلید دفاع مؤثر پهپادی ترکیبی «بالا-پایین» از قابلیت‌های بسیار گران‌قیمت مانند اف-۳۵ و باتری‌های پاتریوت که هفتهٔ گذشته در لهستان به نمایش گذاشته شدند، و «چیز‌هایی که ممکن است کمی کمتر قابل‌اعتماد باشند، مانند رهگیر‌های پهپادی اوکراین» است.
حتی اگر اروپا بتواند پذیرش فناوری‌های آزمایشی‌ترِ سطح پایین‌تر را تسریع کند، هنوز مشکل حجم باقی می‌ماند.
روسیه، به‌گفتهٔ یک برآورد ژوئیه از اطلاعات دفاعی اوکراین، اکنون ماهانه ۵۵۰۰ واحد از نوع به‌روز شدهٔ شَهِد معادل خود، «گران»، و همچنین گونهٔ ارزان‌تر «گرربِرا» را در کارخانهٔ رو به رشد خود در تاتارستان تولید می‌کند. این ماه برای نخستین بار، روسیه بیش از ۸۰۰ پهپاد را در یک شب به اوکراین شلیک کرد.
مورتن برانتزِیگ، مدیرعامل شرکت نروژی تولید مهمات و موشک Nammo، صبح پس از نفوذ پهپادی روسیه به لهستان به CNN گفت شرکتش روی «حجم‌های بالاتر از موشک‌های کم‌هزینه» کار می‌کند تا «قیمت موشک را با هدفی که می‌خواهیم سرنگون کنیم تطبیق دهیم.»
Nammo، که اکنون یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مهمات در اروپا است، توسط بازسازی سریع قاره تغییر یافته است. این شرکت تولید مهمات توپخانه را از چند هزار گلوله در سال قبل از تهاجم تمام‌عیار به حدود ۸۰،۰۰۰ در سال گذشته افزایش داده است. همچنین موتور‌های جامد را تولید می‌کند که برای شلیک موشک‌های هوا به هوا استفاده می‌شوند — اجزای حیاتی برای سامانه‌های دفاع هوایی سطح بالا.
پیام او برای سیاست‌گذاران صریح است: «ما فقط در ابتدای افزایش ظرفیت هستیم. باور نکنید که کار کافی انجام شده است.»
منبع: سی ان ان
