مخاطب۲۴، ارتش اسرائیل روز شنبه اعلام کرد که همزمان با تشدید حملات علیه شهر غزه بیش از ۲۵۰ هزار نفر از ساکنان این مرکز شهری به نواحی دیگر نوار غزه منتقل شدهاند. سخنگوی عربزبان ارتش، کلنل آویخای ادرعی، این برآورد را در پیامهایی در شبکه اجتماعی منتشر کرد و هشدارهای تخلیه را نیز بهصورت تراکت بر فراز برخی محلات رها کردهاند.
با این حال سازمان ملل جمعیت ساکن در شهر غزه و حوالی آن را حدود یک میلیون نفر برآورد میکند و رسانهها و نهادهای حقوق بشری درباره پیامدهای انسانی این جابجایی گسترده هشدار دادهاند. بهدلیل محدودیتهای گسترده رسانهای و موانع دسترسی به بسیاری از محلات، راستیآزمایی مستقل ارقام اعلامشده و شمار دقیق جابجاییها دشوار است.
سازمانهای امدادی و نهادهای بینالمللی از شدت گرفتن خطر فاجعه انسانی و قحطی در شهر غزه خبر دادهاند. پیش از این نیز گزارشهایی درباره تشدید بمباران ساختمانهای بلندمرتبه، قطع دسترسی به آب و غذا و افزایش شمار قربانیان سوءتغذیه منتشر شده است که نشان میدهد انتقال جمعیت به مناطق دیگر نوار غزه احتمالاً بر بسترهای آسیبپذیرتری فرود خواهد آمد.
ارتش اسرائیل دلیل فراخوان و تخلیه را «عملیات علیه مواضع و شبکههای حماس در داخل شهر غزه» عنوان کرده و میگوید هدف از این اقدامات حفاظت از غیرنظامیان و خنثیسازی تهدیدات امنیتی است؛ اما گروههای حقوق بشری و مقامات بینالمللی هشدار دادهاند که تخلیه اجباری، جابجایی مکرر و محاصره مستمر میتواند مصداق نقض قواعد حفاظت از غیرنظامیان باشد و پیامدهای طولانیمدتی در عرصه سلامت و امنیت غذایی ایجاد کند.
از منظر میدانی، چند نکته برجسته است: نخست، محدودیت امکان حرکت و جایگزینهای امن برای خانوادههایی که بارها آواره شدهاند؛ دوم، فشار بر زیرساختهای مناطق پذیرنده در نوار غزه که از قبل تحت فشارند؛ و سوم، پیچیدگیهای حقوقی و اطلاعرسانی—زیرا اعلامهای نظامی و تراکتهای تخلیه در غیاب تضمینهای ایمنی و مسیرهای انسانی میتواند مسئولیتهای بینالمللی را برانگیزد.
در حالی که ارتش از خروج بیش از ۲۵۰ هزار نفر خبر میدهد، گزارشهای میدانی و نهادهای امدادی حاکی است که شمار قابلتوجهی از ساکنان توان یا تمایل به ترک شهر را ندارند—چرا که گزینههای جنوبی و «مناطق امن» نیز از امنیت و منابع کافی برخوردار نیستند. این واقعیت باعث میشود بسیاری در خانههای نیمهویران یا پناهگاههای موقتی بمانند و در معرض خطرات روزافزون حملات هوایی و کمبود مواد غذایی قرار گیرند.
پیامدهای بلندمدت و سیاستی: موج جدید جابجایی گسترده، فشار دیپلماتیک بر دولت اسرائیل را افزایش میدهد و روی پروژههای کمکرسانی سازمان ملل و نهادهای غیردولتی تأثیر میگذارد. همزمان، اگر انتقال جمعیت بهصورت پایدار صورت نگیرد، بازسازی پس از درگیری و بازگشت ساکنان به محلهای اصلیشان بهشدت پیچیده و پرهزینه خواهد شد. از منظر نظامی نیز، هرگونه «پاکسازی» شهری و تخلیه اجباری نگرانیهای بینالمللی درباره تناسب و تفکیک اهداف نظامی و غیرنظامی را تشدید میکند.