تنش در روابط ترامپ و نتانیاهو پس از حمله اسرائیل به قطر
مخاطب۲۴، به گزارش وال‌استریت ژورنال، حمله اخیر اسرائیل به نشست مقامات ارشد حماس در دوحه قطر، که بدون اطلاع واشنگتن انجام شد، شکاف تازه‌ای در روابط کاخ سفید و تل‌آویو ایجاد کرده است. منابع آمریکایی فاش کردند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، پس از اطلاع از این عملیات از طریق ارتش ایالات متحده ـ نه از کانال رسمی اسرائیل ـ با خشم و نگرانی به بنیامین نتانیاهو تلفن زده و این اقدام را «غیرعاقلانه» توصیف کرده است.
این تماس به گفته مقامات مطلع «پر از تنش و استیصال» بوده است. ترامپ به‌ویژه از این که حمله در خاک قطر ـ متحد استراتژیک واشنگتن و میانجی فعال در بحران غزه ـ رخ داده، ابراز خشم کرده است. نخست‌وزیر اسرائیل در پاسخ مدعی شد که یک «پنجره زمانی کوتاه» برای اجرای این عملیات وجود داشته و او ناچار به استفاده از این فرصت بوده است.
با وجود این، تماس دوم دو رهبر لحنی آرام‌تر داشت. ترامپ از میزان موفقیت عملیات پرسید و نتانیاهو اعلام کرد که هنوز مطمئن نیست. در حالی که اسرائیل از کشته شدن چند عضو حماس خبر داد، این گروه اعلام کرد رهبرانش از حمله جان سالم به در برده‌اند.
فشار فزاینده بر ترامپ
این رخداد بار دیگر ترامپ را در موقعیت دشواری قرار داده است. از یک سو، او حامی سرسخت اسرائیل معرفی میشود و تلاش دارد صلح خاورمیانه را به‌عنوان دستاوردی تاریخی و حتی سکوی دریافت جایزه نوبل جلوه دهد. از سوی دیگر، اقدامات ناگهانی و یکجانبه نتانیاهو به طور مکرر طرح‌های کاخ سفید را به چالش می‌کشد.
مونا یعقوبیان، تحلیلگر مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی، تأکید کرده است که این حمله «برنامه صلح ترامپ را تضعیف می‌کند» و بخشی از مسئولیت نیز متوجه خود ترامپ است که با اتخاذ رویکردی «نامنظم» در منطقه، فضایی باز کرده تا بازیگران محلی ابتکار عمل را در دست بگیرند.
واکنش قطر و پیامدهای منطقه‌ای
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، حمله اسرائیل را «ضربه‌ای جدی به امید آزادی گروگان‌ها» دانست و گفت دوحه نقش میانجی‌گرانه خود در مذاکرات آینده آتش‌بس را بازنگری خواهد کرد. این اظهارات می‌تواند روند مذاکرات غزه را بیش از پیش پیچیده کند.
با این حال، برخی تحلیلگران مانند دیوید سترفیلد، دیپلمات سابق آمریکایی، معتقدند که قطر همچنان به ایفای نقش میانجی ادامه خواهد داد؛ زیرا این نقش بخشی از منافع راهبردی دوحه است و حماس نیز ناگزیر به حفظ کانال‌های عربی، به‌ویژه با قطر، خواهد بود.
بحران‌های تکرارشونده میان واشنگتن و تل‌آویو
منابع آمریکایی یادآور شدند که این نخستین بار نیست که نتانیاهو واشنگتن را در عمل انجام‌شده قرار می‌دهد. او پیش‌تر در ماه ژوئن، تنها چند ساعت پیش از حمله به اهدافی در ایران، ترامپ را مطلع کرده بود که در ابتدا باعث خشم کاخ سفید شد. با این حال، الگوی روابط دو طرف نشان می‌دهد که نتانیاهو اغلب تنش را تا مرز بحران می‌برد و سپس برای جلوگیری از گسست کامل، عقب‌نشینی تاکتیکی می‌کند.
در همین حال، نتانیاهو روز چهارشنبه طی ویدئویی حملات اسرائیل به دوحه را با عملیات آمریکا علیه اسامه بن‌لادن مقایسه کرد و خطاب به قطر و سایر کشور‌های حامی گروه‌های مقاومت هشدار داد که «یا تروریست‌ها را اخراج کنید یا ما این کار را خواهیم کرد.»
با این حال تماس پرتنش ترامپ و نتانیاهو نشان‌دهنده عمق شکاف در روابط واشنگتن و تل‌آویو است؛ شکافی که نه‌تنها بر مذاکرات آتش‌بس غزه سایه می‌اندازد، بلکه می‌تواند معادلات بزرگ‌تر صلح خاورمیانه و جایگاه آمریکا در منطقه را نیز تضعیف کند. در حالی که ترامپ برای نمایش دستاورد‌های دیپلماتیک خود به آرامش در خاورمیانه نیاز دارد، نتانیاهو همچنان با اقدامات نظامی پرخطر ابتکار عمل را به دست می‌گیرد و این مسئله روابط دو متحد سنتی را در مسیر پرتنشی قرار داده است.
