اروپا در آستانه بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران
مخاطب ۲۴، به گزارش گاردین، انتظار می‌رود بریتانیا، فرانسه و آلمان روز پنجشنبه اعلام کنند که به دلیل خودداری ایران از پذیرش مجدد بازرسان سازمان ملل در همه سایت‌های هسته‌ای خود، تحریم‌های گسترده‌ای را دوباره علیه این کشور اعمال خواهند کرد.
این تصمیم که ماه‌ها در حال بررسی بوده، احتمالاً بدترین بحران در روابط ایران و غرب از زمان حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن گذشته را ایجاد خواهد کرد. ایران نیز در حال آماده‌سازی اقدامات متقابل است.
قرار است بازگشت این تحریم‌ها که در شش قطعنامه تعلیق‌شده سازمان ملل پیش‌بینی شده، از ۱۸ اکتبر آغاز شود؛ زمانی که توافق هسته‌ای اصلی امضا شده در سال ۲۰۱۵ منقضی می‌شود.
حرکت سه قدرت اروپایی، معروف به E۳، توسط اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل مانند روسیه و چین قابل وتو نیست.
E۳ از ایران می‌خواهد که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را به‌طور کامل پذیرش کند. اروپا همچنین خواستار جزئیات درباره سرنوشت حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا ایران پس از حملات اسرائیل در ژوئن شده است.
تأیید بازگشت جزئی بازرسان آژانس در روز چهارشنبه با اعتراض مقامات تهران روبه‌رو شد، که مدعی بودند شروط سختگیرانه تعیین شده توسط خودشان نقض شده است.
کشور‌های اروپایی همچنان امیدوارند که اطلاع رسمی سازمان ملل مبنی بر فعال‌سازی تحریم‌ها بتواند ایران را به امتیازدهی و ادامه مذاکرات ترغیب کند.
پس از آغاز روند توسط دیپلمات‌های E۳ در پنجشنبه، آنها کمی بیش از ۳۰ روز فرصت دارند تا روند بازگشت تحریم‌ها را ادامه دهند یا آن را به احتمال زیاد تا شش ماه به تعویق بیندازند. مذاکراتی نیز ممکن است در سازمان ملل درباره شرایط آینده لغو تحریم‌ها پس از بازگشت آنها انجام شود.
وزارت خارجه ایران هشدار داده که در صورت اقدام اروپا به بازگرداندن تحریم‌ها، پاسخ خواهد داد. روسیه در سازمان ملل پیشنهاد داده که این روند تا ۱۸ آوریل به تعویق بیفتد تا فرصت بیشتری برای دیپلماسی فراهم شود، اما حمایت لازم در شورای امنیت را ندارد.
بازرسان آژانس در آغاز کمپین بمباران مشترک اسرائیل و آمریکا در ژوئن کشور را ترک کردند. بازگشت بازرسان با مخالفت شدید بخش‌هایی از ایران روبه‌روست که آژانس را در حملات اسرائیل شریک و صرفاً شبکه‌ای جاسوسی می‌دانند که اطلاعات را مستقیم در اختیار تل‌آویو قرار می‌دهد. ایران همچنین شکایت دارد که آژانس هیچ‌گاه حملات اسرائیل را محکوم نکرده است.
در پی این حملات که بیش از ۱۰۰۰ کشته بر جای گذاشت، از جمله مقامات ارشد نظامی و علمی، پارلمان ایران قانونی تصویب کرد که شرایط سختگیرانه‌ای برای بازگشت آژانس تعیین می‌کند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، گفت که ایران این هفته به بازرسان اجازه ورود داده، اما هنوز اجازه بازدید از سایت‌های اصلی بمباران‌شده در فردو، نطنز و اصفهان را نمی‌دهد.
در عوض، بازرسان اجازه دارند روند سوخت‌گذاری در نیروگاه بوشهر را نظارت کنند، امری که طبق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) برای ایران الزامی است. مقامات ایرانی همچنین گفته‌اند که فقط بازرسان روسی آژانس اجازه بازدید از بوشهر را دارند.
گروسی گفت: «کار ما آغاز شده، اما هنوز به نقطه‌ای که مدنظر دارم نرسیده‌ایم. مذاکرات باید ادامه یابد تا به نتایج بهتری برسیم. این موضوع باید هر چه سریع‌تر حل شود، زیرا بازرسی‌ها نمی‌توانند محدود به تأسیسات غیرهدف باشند. بازرسی انتخابی وجود ندارد.»
معاون وزیر خارجه ایران، کاظم غریب‌آبادی، بازرسی بوشهر را مورد خاصی دانست تا از تعطیلی آن جلوگیری شود، امری که ایران می‌خواهد از آن اجتناب کند.
کشاکش بر سر ماهیت برنامه هسته‌ای ایران بیش از دو دهه ادامه داشته است. مذاکرات غیرمستقیم میان دولت ترامپ و ایران در سال جاری شکست خورد، زیرا آمریکا اجازه ادامه غنی‌سازی اورانیوم در داخل ایران را نداد.
ایران همچنین با افکار عمومی داخلی که هنوز از حملات اسرائیل در ژوئن خشمگین است، سر و کار دارد. اختلافات دیرینه میان گروه‌هایی که خواهان بی‌اعتمادی به غرب هستند و گروه‌هایی که اقتصاد ایران را وابسته به همکاری با غرب می‌دانند، دوباره زنده شده است.
با توجه به این اختلافات همیشگی و خشم عمومی، وزیران خارجه ایران دیر اقدام کردند تا کشور‌های اروپایی را از فعال‌سازی کارت قوی بازگشت تحریم‌ها منصرف کنند.
تحریم‌هایی که اروپا بازمی‌گرداند، در زمان امضای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تعلیق شده بودند. این اقدام پیامد‌های اقتصادی و سیاسی دارد. اقتصاد ایران که با بحران آب و انرژی دست و پنجه نرم می‌کند، با تحریم‌های جدید تحت اختیار سازمان ملل، بیش از پیش منزوی خواهد شد.
احتمالاً بیشترین تأثیر این تحریم‌ها بر فروش تسلیحات خواهد بود، اما محدودیت‌هایی در کشتیرانی ایران نیز اعمال خواهد شد. پس از بازگشت، تحریم‌ها تنها با موافقت پنج عضو دائم شورای امنیت قابل لغو خواهند بود.
قدرت‌های اروپایی به‌طور خصوصی اذعان دارند که بازگشت سریع ایران به دیپلماسی پس از حملات مشترک اسرائیل و آمریکا دشوار است، اما انقضای توافق هسته‌ای در اکتبر به معنای کاهش باقی‌مانده اهرم فشار اروپا بر ایران در چند هفته آینده است.
برای آرام کردن تردید‌های پارلمان ایران درباره بازگشت بازرسان، وزارت خارجه تأکید کرد که هنوز هیچ توافقی درباره چارچوب بازرسی‌های گسترده حاصل نشده و متون فاش شده که روز چهارشنبه در پارلمان مورد اعتراض قرار گرفتند، صرفاً پیش‌نویس‌هایی هستند که توسط دو طرف تبادل شده‌اند.
ایران ممکن است در واکنش از NPT خارج شود، اما گروه بحران بین‌المللی هشدار داده که تهران احتمالاً به جای آن، توافق سال ۱۹۷۴ خود با آژانس را که چارچوب دسترسی و نظارت آژانس بر مواد هسته‌ای را مشخص می‌کند، لغو خواهد کرد.
منبع:روزنامه گاردین
