ابهام در دیدار احتمالی پوتین و زلنسکی به میانجیگری ترامپ
مخاطب ۲۴، به گزارش سی ان ان، در کاخ سفید در روز دوشنبه، بر سر گام بعدی – یک نشست دوجانبه میان ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین – به‌طور کلی توافق وجود داشت. سپس واکنش روسیه مطرح شد.
«ایده‌ای مطرح شد مبنی بر اینکه مناسب خواهد بود امکان ارتقای سطح نمایندگان طرف‌های روسی و اوکراینی بررسی شود»، یوری اوشاکوف، دستیار کرملین، در توضیح تماس تلفنی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با پوتین به خبرنگاران گفت. هیچ اشاره‌ای به نام رهبران دو کشور نشد، و نشانه‌ای هم وجود نداشت که منظور از «ارتقا» رساندن گفت‌و‌گو به سطح سران باشد.
وزیر امور خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، سه‌شنبه شب در یک مصاحبه تلویزیونی دولتی لحنی آشتی‌جویانه‌تر به خود گرفت. او تأکید کرد: «ما هیچ شکلی از همکاری را رد نمی‌کنیم – نه دوجانبه و نه سه‌جانبه.»، اما افزود: «هرگونه تماس در سطح مقامات عالی باید با نهایت دقت آماده شود.»
به زبان کرملین، این یعنی آنها هنوز به هیچ وجه آماده پذیرش چنین دیداری نیستند؛ و این نباید باعث شگفتی شود.
این جنگی است که پوتین با به رسمیت شناختن یک‌جانبه بخشی از سرزمین اوکراین (جمهوری‌های خودخوانده دونتسک و لوهانسک) به‌عنوان کشور‌های مستقل آغاز کرد. او استدلال کرده است که اوکراین «بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ، فرهنگ و فضای معنوی (روسیه)» است و جدایی آن از روسیه یک اشتباه تاریخی محسوب می‌شود.
پس اگر چنین دیداری رخ دهد – همان‌طور که اوریسیا لوتسویچ، مدیر برنامه روسیه و اوراسیا در اندیشکده چتم هاوس می‌گوید – پوتین «ناچار خواهد شد شکست خود را در نشستن پای میز مذاکره با رئیس‌جمهوری بپذیرد که او را یک شوخی از کشوری می‌داند که وجود ندارد.»
او همچنین استدلال می‌کند که این امر یک چرخش بزرگ در لحن کرملین خواهد بود که توضیحش برای مردم روسیه دشوار است. «(پوتین) تا این حد ذهن روس‌ها را در تلویزیون دولتی شست‌وشو داده که زلنسکی یک نازی است، که (اوکراین) یک دولت دست‌نشانده غرب است … که زلنسکی نامشروع است؛ پس چرا ناگهان باید با او گفت‌و‌گو کند؟»
کرملین نه تنها مشروعیت رهبر اوکراین را به‌طور مستمر زیر سؤال می‌برد و بر تعویق انتخابات در اوکراین – که تحت قانون حکومت نظامی غیرقانونی است – تمرکز می‌کند، بلکه در تازه‌ترین «یادداشت صلح» خود شرط کرده که اوکراین باید پیش از هرگونه معاهده صلح نهایی، انتخابات برگزار کند. پوتین و دیگر مقامات روسی به‌ندرت نام زلنسکی را به زبان می‌آورند و ترجیح می‌دهند از لقب تحقیرآمیز «رژیم کی‌یف» استفاده کنند؛ و فراموش نکنیم که این زلنسکی بود که برای نخستین گفت‌وگوی مستقیم میان دو طرف در اواسط ماه مه به ترکیه سفر کرد، اما پوتین تنها هیئتی به ریاست یک نویسنده کتاب‌های تاریخی فرستاد.
تاتیانا استانُوایا، پژوهشگر ارشد در مرکز روسیه و اوراسیاِ کارنگی و بنیان‌گذار مؤسسه R.Politik که به ارائه خبر و تحلیل درباره روسیه می‌پردازد، استدلال می‌کند که هرچند پوتین دیدار با زلنسکی را حیاتی نمی‌داند – چراکه این جنگ برای روسیه بیش از آنکه مربوط به اوکراین باشد، نبردی با غرب است –، اما اگر احساس کند این دیدار موفق خواهد بود، ممکن است همچنان آن را بپذیرد.
او روز سه‌شنبه در گفت‌و‌گو با شبکه CNN گفت: «مطالبات اصلی باید روی میز باشد و زلنسکی باید حاضر به گفت‌و‌گو درباره آنها باشد.» در حال حاضر، زلنسکی این مطالبات اصلی – از جمله واگذاری سرزمین‌هایی که همچنان در کنترل اوکراین است – را رد کرده است. با این حال، او استدلال می‌کند که پوتین ترامپ را کلید تغییر این موضع می‌بیند.
استانوایا می‌گوید: «ترامپ به‌عنوان تسهیل‌کننده چشم‌انداز روسیه از توافق دیده می‌شود و به همین دلیل قرار است ایالات متحده با کی‌یف همکاری کند تا آنها را وادار کند انعطاف‌پذیرتر باشند و بیشتر به مطالبات روسیه پاسخ دهند.»
استانوایا پیشنهاد می‌کند که روسیه ممکن است برای حفظ همراهی آمریکا همان کاری را انجام دهد که اوشاکوف مطرح کرد؛ یعنی پیشنهاد دور تازه‌ای از مذاکرات استانبول، اما این بار با هیئتی در سطح بالاتر – شاید با حضور خود اوشاکوف و همچنین وزیر خارجه، سرگئی لاوروف. اما پوتین خطر یک «کمین» را نمی‌پذیرد؛ اینکه پای میز مذاکره با زلنسکی بنشیند و ببیند همه خواسته‌هایش رد شده‌اند.
ترامپ روز دوشنبه با انتشار پیامی در شبکه Truth Social نوشت که او «ترتیبات دیداری میان رئیس‌جمهور پوتین و رئیس‌جمهور زلنسکی را آغاز کرده است.»، اما تا زمانی که سه‌شنبه صبح بیدار شد و در برنامه صبحگاهی شبکه فاکس نیوز حاضر شد، به نظر می‌رسید متوجه شده که این موضوع قطعی نیست. او گفت: «من تا حدی آن را با پوتین و زلنسکی تنظیم کردم، و می‌دانید، تصمیم نهایی با خودشان است. ما ۷۰۰۰ مایل دورتر هستیم.»
در این مقطع، پوتین دلیلی برای پذیرش ندارد. بدون دادن هیچ امتیازی، او به یک اجلاس بزرگ در آلاسکا دست یافته، شاهد کنار گذاشته شدن شرط ترامپ برای امضای آتش‌بس پیش از مذاکرات صلح بوده و تاکنون با فروپاشی همه ضرب‌الاجل‌های تحریمی مواجه شده است. روسیه که در اوایل ماه اوت اندکی از شدت حملات شبانه پهپادی به شهر‌های اوکراین کاسته بود، دوشنبه شب دوباره آن را تشدید کرد و ۲۷۰ پهپاد و ۱۰ موشک شلیک کرد. اگر فشار ترامپ بر زلنسکی هنوز نتیجه مطلوب مسکو را به بار نیاورده باشد، همواره می‌توان به نیروی نظامی بازگشت.
تنها عامل غیرقابل پیش‌بینی برای روسیه در این مقطع این است که ترامپ شکست این تلاش تازه برای صلح را به گردن چه کسی خواهد انداخت.
منبع: سی ان ان
