شکست اجلاس آلاسکا: آیا دیپلماسی ترامپ-پوتین به بن‌بست رسید؟

مخاطب ۲۴، در تاریخ ۱۵ اوت ۲۰۲۵، شهر انکوریج آلاسکا میزبان یکی از مهم‌ترین دیدار‌های دیپلماتیک سال بود: اجلاس بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه. این دیدار، که با هدف دستیابی به آتش‌بس در جنگ اوکراین برگزار شد، نه تنها بدون توافق پایان یافت، بلکه نشانه‌ای از عمق شکاف‌های موجود در روابط دو کشور بود. ترامپ، که با وعده پایان سریع جنگ به قدرت بازگشته بود، امیدوار بود تا از این اجلاس به عنوان سکویی برای پیشرفت دیپلماتیک استفاده کند. با این حال، عدم توافق بر سر مسائل کلیدی مانند عقب‌نشینی نیرو‌های روسی و تضمین‌های امنیتی برای اوکراین، این اجلاس را به نمادی از شکست تبدیل کرد.

این تحولات، که بلافاصله پس از دیپلماسی ترامپ-پوتین با کنفرانس خبری مشترک اعلام شد، جهان را شوکه کرد. ترامپ اعلام کرد که پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما توافق کلیدی محقق نشده است. پوتین نیز بر پتانسیل‌های همکاری در حوزه‌های تجارت، انرژی و فناوری تأکید کرد، اما از تعهد به آتش‌بس خودداری ورزید. این یادداشت تحلیلی به بررسی این رویداد می‌پردازد، از جمله علل شکست، واکنش‌های داخلی و بین‌المللی، پیامد‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی، و چشم‌انداز آینده روابط آمریکا-روسیه.

تاریخچه روابط آمریکا-روسیه: از جنگ سرد تا جنگ اوکراین

برای درک شکست آلاسکا، باید به عقب بازگشت. روابط آمریکا-روسیه از زمان پایان جنگ سرد پر از نوسان بوده است. پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ایالات متحده رهبری تحریم‌های گسترده علیه مسکو را بر عهده گرفت، که شامل ممنوعیت واردات انرژی روسی و حمایت نظامی از کی‌یف بود. دولت بایدن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار کمک به اوکراین ارسال کرد، اما ترامپ در کمپین انتخاباتی ۲۰۲۴ وعده داد که جنگ را "در ۲۴ ساعت" پایان دهد.

با بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، رویکرد آمریکا تغییر کرد. ترامپ بر دیپلماسی مستقیم تأکید کرد و اجلاس آلاسکا را به عنوان اولین گام پیشنهاد داد. این دیدار، که در خاک آمریکا برگزار شد، نمادی از تلاش برای بازسازی روابط بود. با این حال، پیش از اجلاس، نشانه‌هایی از تنش وجود داشت: روسیه در هفته‌های اخیر ۷۶ کیلومتر مربع از خاک اوکراین را تصرف کرده بود، که نشان‌دهنده افزایش ۱۴۵ درصدی پیشروی‌ها نسبت به ماه‌های قبل بود. ترامپ امیدوار بود تا با پیشنهاد‌هایی مانند کاهش تحریم‌ها در ازای عقب‌نشینی روسی، پیشرفتی حاصل کند، اما پوتین بر "ضمانت‌های امنیتی" برای روسیه اصرار ورزید، که شامل عدم گسترش ناتو به شرق بود.

دلایل شکست اجلاس آلاسکا: اختلافات کلیدی و تاکتیک‌های مذاکراتی

شکست اجلاس آلاسکا ریشه در اختلافات عمیق دارد. ترامپ و پوتین بر سر تعریف "آتش‌بس" توافق نکردند. ترامپ پیشنهاد یک توقف موقت جنگ را داد تا مذاکرات ادامه یابد، اما پوتین حتی بر سر یک "مکث" توافق نکرد. دلایل اصلی عبارتند از:

• مسائل امنیتی اوکراین: روسیه اصرار دارد که اوکراین باید غیرنظامی شود و از عضویت در ناتو صرف‌نظر کند. ترامپ، اگرچه تمایل به کاهش حمایت از کی‌یف دارد، نمی‌تواند این خواسته‌ها را بدون مشورت با زلنسکی بپذیرد. پوتین اجلاس را فرصتی برای تحمیل شرایط دید، در حالی که ترامپ آن را آغاز مذاکرات می‌دانست.

• تحریم‌ها و اقتصاد: آمریکا تحریم‌های گسترده‌ای اعمال کرده که اقتصاد روسیه را تحت فشار قرار داده، اما روسیه با فروش انرژی به چین و هند، این فشار را کاهش داده. پوتین پیشنهاد همکاری در انرژی و فناوری داد، اما ترامپ کاهش تحریم‌ها را مشروط به عقب‌نشینی کرد.

• تاکتیک‌های داخلی: ترامپ تحت فشار جمهوری‌خواهان برای نشان دادن قدرت است، در حالی که پوتین با چالش‌های داخلی مانند اعتراضات ضدجنگ مواجه است. اجلاس بدون توافق، برای پوتین پیروزی تاکتیکی بود، زیرا جنگ را بدون هزینه اضافی ادامه می‌دهد.

کارشناسان شورای آتلانتیک این شکست را به عدم آمادگی نسبت می‌دهند: ترامپ به آلاسکا رفت تا آتش‌بس را آغاز کند، اما پوتین بدون توافق واقعی فرار کرد.

واکنش‌های داخلی در آمریکا و روسیه به اجلاس آلاسکا

در آمریکا، واکنش‌ها دوقطبی بود. ترامپ اجلاس را "پیشرفت بزرگ" توصیف کرد و اعلام کرد که با ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در کاخ سفید دیدار خواهد کرد تا راه‌حل‌ها را بررسی کند. دموکرات‌ها ترامپ را به ضعف متهم کردند، در حالی که حامیانش آن را گامی رو به جلو می‌دانند. رسانه‌هایی مانند CNN گزارش دادند که ترامپ و پوتین پیشرفت‌هایی داشتند، اما بدون توافق کلیدی.

در روسیه، پوتین اجلاس را مثبت ارزیابی کرد و بر پتانسیل‌های همکاری تأکید ورزید. رسانه‌های دولتی روسیه آن را پیروزی دیپلماتیک نشان دادند، زیرا بدون امتیازدهی به آمریکا پایان یافت. با این حال، منتقدان داخلی آن را نشانه‌ای از انزوای روسیه می‌دانند.

واکنش‌های بین‌المللی: از اروپا تا آسیا

جامعه بین‌المللی با نگرانی به این شکست واکنش نشان داد. اتحادیه اروپا، که بیشترین آسیب را از جنگ دیده، ترامپ را به عدم فشار کافی متهم کرد. آلمان و فرانسه بر ادامه تحریم‌ها تأکید کردند. زلنسکی اجلاس را "ناامیدکننده" خواند و دیدار با ترامپ را فرصتی برای تقویت حمایت آمریکا دانست.

چین، به عنوان متحد روسیه، سکوت کرد، اما از ادامه تجارت با مسکو سود می‌برد. هند و برزیل، به عنوان اعضای بریکس، بر دیپلماسی چندجانبه تأکید کردند. الجزیره گزارش داد که اجلاس بدون آتش‌بس پایان یافت، که جنگ را طولانی‌تر می‌کند.

اوکراین بیشترین نگرانی را دارد: پیشروی‌های اخیر روسیه (۷۶ کیلومتر مربع در هفته گذشته) نشان‌دهنده تشدید جنگ است. سازمان ملل هشدار داد که عدم توافق می‌تواند به افزایش تلفات منجر شود.

پیامد‌های اقتصادی اجلاس آلاسکا: تأثیر بر بازار‌های جهانی

شکست اجلاس تأثیرات اقتصادی گسترده‌ای دارد. قیمت نفت، که پیش از اجلاس کاهش یافته بود، ممکن است افزایش یابد، زیرا تحریم‌ها ادامه می‌یابند. روسیه، که وابسته به صادرات انرژی است، با چالش‌های بیشتری مواجه می‌شود، اما همکاری با چین (بیش از ۵۰ درصد صادرات نفت روسیه) آن را جبران می‌کند.

برای آمریکا، ادامه جنگ می‌تواند تورم را افزایش دهد، به ویژه اگر حمایت از اوکراین ادامه یابد. ترامپ ممکن است تحریم‌های جدیدی اعمال کند، که تجارت جهانی را مختل می‌کند. نیوزنیشن گزارش داد که ترامپ و پوتین بر پیشرفت توافق برای پایان جنگ تأکید کردند، اما بدون نتیجه.

در سطح جهانی، اقتصاد‌های نوظهور مانند هند ممکن است از افزایش قیمت انرژی آسیب ببینند، در حالی که اروپا با بحران انرژی زمستانی رو‌به‌رو است.

جنبه‌های ژئوپلیتیکی: تغییر تعادل قدرت

این شکست بر تعادل قدرت جهانی تأثیر می‌گذارد. روسیه موقعیت خود را تقویت کرده، زیرا بدون توافق جنگ را ادامه می‌دهد. آمریکا، که هژمونی‌اش چالش می‌شود، ممکن است به سمت انزوا حرکت کند. ترامپ ممکن است حمایت از ناتو را کاهش دهد، که اروپا را نگران می‌کند.

در آسیا، چین از این تنش سود می‌برد و روابط با روسیه را عمیق‌تر می‌کند. این امر می‌تواند به تشکیل بلوک‌های جدید منجر شود، مانند تقویت بریکس در برابر غرب.

همچنین، این تحولات بر خاورمیانه تأثیر می‌گذارد: روسیه ممکن است حمایت از ایران را افزایش دهد، که تنش با اسرائیل را تشدید می‌کند.

چشم‌انداز آینده: سناریو‌ها و راه‌حل‌ها

آینده بستگی به دیدار ترامپ-زلنسکی دارد. سناریوی خوش‌بینانه: توافق سه‌جانبه برای آتش‌بس. بدبینانه: تشدید جنگ و تحریم‌های جدید.

راه‌حل‌ها شامل میانجی‌گری چین یا ترکیه، یا تمرکز بر مذاکرات منطقه‌ای است. ترامپ ممکن است از اهرم اقتصادی استفاده کند، اما پوتین بر مقاومت اصرار دارد.

DW گزارش داد که ترامپ اعتراف کرد توافق کلیدی حاصل نشده، که چشم‌انداز را تاریک می‌کند.

نتیجه‌گیری: درس‌هایی از اجلاس آلاسکا برای دیپلماسی جهانی

شکست اجلاس آلاسکا نشان‌دهنده چالش‌های دیپلماسی در جهان چندقطبی است. جایی که منافع ملی بر همکاری غلبه می‌کند. آمریکا باید رویکرد واقع‌بینانه‌تری اتخاذ کند، در حالی که روسیه باید انعطاف‌پذیرتر باشد. این رویداد نه تنها جنگ اوکراین را طولانی‌تر می‌کند، بلکه روابط جهانی را بازسازی می‌نماید. در نهایت، صلح نیازمند تعهد واقعی است، نه نمایش دیپلماتیک.