شیوه ارتباطی موثر با بیماران مبتلا به آلزایمر
به گزارش مخاطب ۲۴: طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، تعداد افراد مبتلا به زوال عقل در سراسر جهان در سال ۲۰۲۱ به ۵۷ میلیون نفر رسید و تقریباً ۱۰ میلیون مورد جدید هر ساله ثبت می‌شود.
زوال عقل یک اصطلاح عمومی است و مجموعه‌ای از علائم را توصیف می‌کند که بر حافظه، تفکر و توانایی‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارند. این بیماری ناشی از بیماری‌های مختلفی مانند سکته مغزی، آسیب‌های سر یا بیماری پارکینسون است که بر مغز تأثیر می‌گذارند. بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است که تقریباً ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد. آلزایمر یک بیماری پیشرونده مغزی است که منجر به کاهش مداوم عملکرد‌های ذهنی، به ویژه حافظه، می‌شود و معمولاً پس از سن ۶۵ سالگی ظاهر می‌شود.
اگرچه علائم از یک مورد به مورد دیگر و روش درمان از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است، متخصصان تأکید می‌کنند که یک بیمار مبتلا به زوال عقل می‌تواند از طریق ارتباط مؤثر با او و اتخاذ برخی تکنیک‌های ساده، زندگی رضایت‌بخشی داشته باشد و مهم‌تراز همه صحبت کردن واضح و با صدای گرم با او و صبور بودن و درک کردنش، به هنگام طغیان‌های خشم او است.
۹ استراتژی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند:
- حواس‌پرتی‌ها را به حداقل برسانید: مکالمه برای یک فرد عادی در حضور حواس‌پرتی‌هایی مانند صدای تلویزیون، رادیو یا دویدن کودکان می‌تواند دشوارتر باشد، چه رسد به کسی که مشکلات شناختی دارد.
براساس اعلام انجمن آلزایمر کانادا، اگر با کسی که مبتلا به آلزایمر یا نوع دیگری از زوال عقل است صحبت می‌کنید، مکانی آرام و راحت برای صحبت پیدا کنید و تلویزیون یا هر موسیقی بلند دیگری را در خانه‌تان خاموش کنید. اگر در یک کافی شاپ یا فروشگاه هستید، به دنبال یک صندلی یا گوشه‌ای آرام و دور از شلوغی زندگی روزمره باشید.
- شنونده خوبی باشید: به آنچه فرد مبتلا به زوال عقل می‌گوید گوش دهید، هنگام صحبت کردن مستقیماً به او نگاه کنید و با استفاده از زبان بدن مثبت مانند تماس چشمی و حرکات، او را تشویق کنید که بیشتر صحبت کند. گوش دادن فعال همچنین می‌تواند شامل این باشد که اگر متوجه نشدید، آنچه را که از آنها شنیده‌اید، به آرامی تغییر دهید، یا از آنها بخواهید آنچه را که گفته‌اند تکرار کنند، بدون اینکه حرفشان را قطع کنید یا جمله‌شان را کامل کنید.
- از نام خود و نام دیگران استفاده کنید: برندا گورونگ، متخصص آلزایمر، به سایت «ِاِ پلیس فور مام» می‌گوید: مهم است خودتان را با اسم معرفی کنید، نه اینکه صرفاً رابطه‌تان را با فرد توضیح دهید. زیرا افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است ماهیت رابطه خود با نوه، فرزند یا همسر را فراموش کنند.
گورونگ اضافه می‌کند: شاید بهتر باشد هر بار نام و نسبت خود را به بیمار بگویید، مثلاً بگویید «سلام، من فلانی هستم» به جای اینکه بگویید «سلام، من پسر یا دختر شما هستم». همچنین، به جای لقب، اعضای خانواده را با نام‌های دلخواهشان صدا بزنید و هنگام صحبت کردن از استفاده از ضمایری مانند «آن زن»، «آن مرد» و «ایشان» خودداری کنید.
- از جملات کوتاه و کلمات ساده استفاده کنید: فرد مبتلا به زوال عقل ممکن است نتواند افکار خود را به اندازه کافی کارآمد مدیریت کند تا بتواند مکالمه طولانی یا چند موضوعی را ادامه دهد، بنابراین مکالمات باید کوتاه، ساده و محدود به یک موضوع در هر زمان باشند، در عین حال زبان ساده، با استفاده از کلمات، جملات کوتاه و سوالات مستقیم حفظ شود. برای مثال، اگر دارید به یک آلبوم عکس قدیمی نگاه می‌کنید، می‌توانید به جای اینکه بگویید «آیا روز عروسی خود را به یاد دارید؟» بگویید: «این لباس زیبایی است. نظر شما چیست؟»
- تا حد امکان سوالات ساده با پاسخ بله یا خیر بپرسید: دانشکده پزشکی هاروارد توصیه می‌کند از پرسیدن سوالات پیچیده و گیج‌کننده برای فرد مبتلا به زوال عقل خودداری کنید. به جای پرسیدن «چه نوشیدنی میل دارید؟»، سوالات مستقیمی مانند «آیا یک فنجان چای میل دارید؟» بپرسید. به همین ترتیب، پرسیدن «آیا احساس ناراحتی می‌کنید؟» بهتر از «چه احساسی دارید؟» است.
همچنین، باید گزینه‌های محدودی را به او ارائه دهید تا احساس سردرگمی و ناامیدی‌اش کاهش یابد. برای مثال: اگر می‌خواهید از او بپرسید که امروز چه لباسی می‌خواهد بپوشد، از او نپرسید: «چه می‌خواهید بپوشید؟» در عوض، می‌توانید دو پیراهن را بالا بگیرید و از او بپرسید: «پیراهن گلدار زرد را ترجیح می‌دهید یا پیراهن راه راه آبی را؟» به همین ترتیب، از او نپرسید: «امروز ناهار چه میل دارید؟» بهتر است بگویید: «مرغ می‌خواهید یا ماهی؟»
- سعی نکنید باور‌های غلط آنها را اصلاح کنید: با پیشرفت زوال عقل، فرد در پذیرش منطق مشکل پیدا می‌کند و ممکن است متقاعد کردن او در مورد اشتباه بودن باورهایش دشوار باشد. بنابراین، اگر آنها بگویند چیزی سیاه است و شما می‌دانید که سفید است، پس سیاه است. با این حال، اگر آنها باوری را پذیرفته‌اند که استرس‌شان را افزایش می‌دهد و باعث ناراحتی‌شان می‌شود، سعی کنید به آنها اطمینان‌خاطر دهید و حواسشان را با چیزی که از آن لذت می‌برند، مانند تماشای برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌شان یا خوردن یک میان وعده مورد علاقه، پرت کنید.
- از درگیری و مشاجره خودداری کنید: برای مثال، اگر از یکی از اعضای خانواده که آلزایمر دارد بپرسید که آیا داروی خود را خورده و او پاسخ مثبت داد، اما متوجه می‌شوید که دارو هنوز همانجا است، از رویارویی خودداری کنید و چیز‌هایی مانند «باورم نمی‌شود دروغ می‌گویی!» یا «ببین، فراموش کردی.» نگویید. شما می‌توانید چند دقیقه صبر کنید و بگویید: «به نظر می‌رسد قرص‌هایتان هنوز در جعبه قرص هستند. چرا الان آنها را نخوریم؟» بدون اینکه حتی به این نکته اشاره کنید که فراموش کرده است. اگر روزی خواستند سر کار بروند، به آنها بگویید که مدیرشان تماس گرفته و گفته است که دفتر برای بازسازی تعطیل است یا اینکه به دلیل هوای نامساعد کار تعطیل شده است.
- از حس شوخ طبعی خود استفاده کنید: هنگام صحبت با کسی که مبتلا به زوال عقل است، حتماً کمی شوخ طبعی و خنده اضافه کنید، اما مطمئن شوید که احساس نمی‌کند که شما به او می‌خندید یا مسخره‌اش می‌کنید.
- از نشانه‌های غیرکلامی استفاده کنید: انجمن آلزایمر شیکاگو خاطرنشان می‌کند که نشانه‌های غیرکلامی نقش مهمی در زوال عقل پیشرفته دارند. برای برقراری ارتباط موفق در این مرحله، قصد خود را با نشانه‌های بصری یا حرکات بیان کنید تا دوستی و تفاهم را منتقل کنید و آنچه را که سعی در انتقال آن دارید تقویت کنید. برای مثال، اگر می‌گویید «بیا برویم قدم بزنیم»، از حرکت دست برای دعوت استفاده کنید، تماس لمسی را حفظ کنید، مثلاً دست‌هایش را بگیرید یا به آرامی دستتان را دور بازوهایش حلقه کنید تا به او اطمینان خاطر بدهید، یا با هم به موسیقی مورد علاقه‌تان گوش دهید تا خاطرات خوش را زنده کنید.
به طور کلی، حتماً در تمام مراحل بیماری فرد مبتلا به زوال عقل به فضای شخصی او احترام بگذارید. با او با زبان کودکانه صحبت نکنید و وضعیت او را برای دیگران طوری توصیف نکنید که انگار غایب هستند یا حرف شما را نمی‌فهمند.
