مخاطب 24- «بکی بریساچر»، یک متخصص از دانشگاه «نورت‌ایسترن» آمریکا در این باره گفت: زوال عقل یک اصطلاح جهانی است که به طور کلی به از دست دادن حافظه یا اختلالات شناختی اشاره دارد.
بریساچر افزود: بیماری آلزایمر یک بیماری خاص است. (زوال عقل) بیشتر نوعی سندرم است، به این معنی که بزرگ است و مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و اختلالات مختلف را در بر می‌گیرد.
به گفته انجمن آلزایمر آمریکا، بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است که در اثر رشد پلاک‌ها و گره‌ها در مغز ایجاد می‌شود که منجر به مرگ مسیر‌های عصبی می‌شود. اما زوال عقل همچنین می‌تواند ناشی از بیماری‌های عصبی مانند بیماری هانتینگتون و پارکینسون باشد.
«نیکولای اسلاوف»، دانشیار مهندسی زیستی در کالج مهندسی در دانشگاه نورت ایسترن، می‌گوید: هر بیماری عصبی می‌تواند باعث زوال عقل شود. سایر بیماری‌ها با نرخ کمتری بروز می‌کنند و به همین دلیل کمتر شناخته شده‌اند و در مورد آن‌ها صحبت می‌شود.
با توجه به اینکه آلزایمر شایع‌ترین این بیماری‌ها است، بسیاری ممکن است بپرسند که برای جلوگیری از بیماری آلزایمر چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
متاسفانه، هیچ پاسخ ساده‌ای وجود ندارد. اسلاوف گفت که عوامل خطر ژنتیکی و همچنین عواملی که تحت تأثیر انتخاب سبک زندگی قرار می‌گیرند، وجود دارند. با این حال تاکنون مطالعات علمی تعیین نکرده‌اند که کدام یک بر دیگری برتری دارد.
تعدادی از عوامل با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط هستند مانند سطوح تحصیلات بالاتر یا داشتن یک رژیم غذایی مدیترانه‌ای که بر غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و چربی‌های سالم تمرکز دارد.
اسلاوف گفت: سبک زندگی فعال، ورزش و زندگی سالم باعث تاخیر در شروع بیماری آلزایمر و کاهش احتمال آن می‌شود.
سن نیز یک عامل خطر مهم است. افراد با افزایش سن بیشتر احتمال دارد به زوال عقل مبتلا شوند.
اما تفاوت بین فراموشی عادی و داشتن یک مشکل جدی‌تر چیست؟ فراموش کردن نام یک آشنای دور طبیعی است، اما فراموش کردن نام یکی از اعضای نزدیک خانواده یا دوستان، طبیعی نیست.
بریساچر اظهار کرد: آلزایمر و زوال عقل یک کمبود مداوم حافظه است، نه هر چند وقت یکبار. ناتوانی در به خاطر سپردن چیز‌هایی که قبلاً به خاطر می‌آوردید و به همین دلیل است که معمولاً نشانه‌ای که ما متوجه می‌شویم (به عنوان یک علامت اولیه)، گم شدن افراد است. آن‌ها می‌توانند در مکان‌های آشنا که عموماً می‌شناسند، گم شوند.
بریساچر گفت: این از دست دادن حافظه تا جایی پیش می‌رود که بیماران قادر به فعالیت به طور مستقل نیستند.
او افزود: زوال عقل پیشرونده است. خفیف شروع می‌شود به طوری که شما فقط چند علامت مختلف و خفیف دارید و سپس بدتر می‌شود و شما هرگز بهتر نمی‌شوید. مزمن است و شما فقط بدتر خواهید شد.
هیچ راهکاری برای معکوس کردن فرایند از دست دادن حافظه وجود ندارد. اسلاوف گفت که عدم درک مکانیسم‌های مولکولی آلزایمر به طور خاص رسیدگی به آن را دشوار کرده است. اما درمان‌هایی برای کند کردن پیشرفت آن وجود دارد.
اسلاوف خاطر نشان کرد: اگر مکانیسم‌های آلزایمر را درک کنیم، فکر می‌کنم ممکن است در سایر اشکال زوال عقل مانند بیماری هانتینگتون یا بیماری‌های دیگر نیز مؤثر باشد. اگر بتوانیم التهاب را کاهش دهیم و وضعیت فیزیولوژیکی سلول‌های عصبی باقیمانده را بهبود بخشیم، شاید بتوان درمانی انجام داد که منجر به بهبود می‌شود.
در حال حاضر داروی «لکانمب» به عنوان درمانی برای بیماری آلزایمر اولیه است که امسال توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید شد. با این حال، در مورد افرادی که از نظر شناختی نرمال هستند و می‌خواهند از زوال عقل جلوگیری کنند، چه راهکار‌هایی وجود دارد؟
متخصصان مختلف تاکنون تحقیقات متعددی را برای شناخت عوامل خطر ابتلا به زوال عقل یا آلزایمر انجام داده‌اند با این حال هنوز به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است.
براساس آمار‌های رسمی در حال حاضر بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به زوال عقل هستند و همچنین هر ساله نزدیک به ۱۰ میلیون مورد جدید ابتلا به این بیماری گزارش می‌شود.
آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO) همچنین نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد مبتلایان به زوال عقل از کشور‌های کم درآمد یا با درآمد متوسط هستند.
سازمان جهانی بهداشت همچنین در این باره اظهار کرد: این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و همچنین عمدتا افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما همه افراد با افزایش سن به آن مبتلا نمی‌شوند.
مهمترین عواملی که احتمالا با خطر ابتلا به آلزایمر یا زوال عقل مرتبط هستند، عبارتند از:
- کاهش دفعات اجابت مزاج
- ابتلا به دیابت نوع دو در سنین کم
- افسردگی
- صرع
- فشار خون بالا
- درد مزمن
- آپنه خواب
- سطح پایین ویتامین د در بدن
- مشکلات بینایی
- پا‌های بی قرار
- مصرف الکل
- از دست دادن حس بویایی
- سلامت ضعیف استخوان‌ها
- کم شنوایی
- قرص‌های خواب‌آور
- هوای آلوده
- استفاده از ملین (ملین ماده یا دارویی است که جهت افزایش اجابت مزاج برای جلوگیری یا رفع یبوست استفاده می‌شود.)
- اضافه وزن و چاقی
- افتادن و زمین خوردن
- تغییرات کلسترول
- دارو‌های ریفلاکس غیرنسخه‌ای (اُ تی سی)
- کابوس‌های مداوم در دوران کودکی
- درمان جایگزینی هورمون در زنان جوان‌تر
- آلومینیوم، منگنز و مسمومیت‌های غذایی
همچنین «امیلی مک‌دونالد»، دانشجوی دکترای علوم اعصاب، سه اقدامی را که هر روز برای بهبود سلامت مغزش انجام می‌دهد و به دیگران نیز توصیه می‌کند، چنین برمی‌شمارد:
- مواقعی از روز تلفن خود را خاموش کنید.
- افکار مثبت داشته باشید.
- از مصرف غذا‌های فرآوری‌شده پرهیز کنید.
دکتر «جیسون شپرد»، دانشیار عصب‌شناس دانشگاه «یوتا» و «تالیا لرنر»، استادیار علوم اعصاب در دانشگاه نورت‌وسترن نیز در همین رابطه به نشریه «اینسایدر» گفته‌اند که برای حفظ سلامت مغزشان چندین توصیه بهداشتی کاربردی را انجام می‌دهند که در ادامه به این توصیه‌ها خواهیم پرداخت:
خواب کافی
دکتر شپرد می‌گوید: ایجاد عادت خواب مفید یعنی شش تا هشت ساعت خواب شبانه یکی از بهترین کار‌هایی است که می‌توانید برای سلامت مغز انجام دهید.
خواب به تقویت انعطاف‌پذیری مغز و توانایی آن برای سازگاری با موقعیت‌ها و تجربیات جدید کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد سازگاری مغز با چالش‌های جدید، کارآیی و عملکرد شناختی آن را با افزایش سن، بهبود می‌بخشد.
بالا بردن گردش خون قلب
این عصب‌شناس با ورزش روزانه در حفظ سلامت مغزش می‌کوشد، چرا که ورزش منظم جریان خون در مغز را افزایش می‌دهد. در واقع قلب قوی از طریق گردش خون کافی به مغز کمک می‌کند تا عملکرد بهینه خود را حفظ کند.
تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که منظم ورزش می‌کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارند. ورزش همچنین ابتلا به آلزایمر یا زوال قابلیت شناختی مغز را که با افزایش سن افراد بیشتر می‌شود، به تاخیر می‌اندازد.
توصیه علمی، ۱۵۰ دقیقه ورزش طی یک هفته است، اما هر مقدار که بتوانید بدن خود را به حرکت درآورید، بهتر از هیچ است.
معاشرت با دوستان
همچنین بنا به توصیه دکتر لرنر، تنهایی به سلامت روان، سلامت عاطفی و سلامت مغز افراد صدمه می‌زند. پس ارتباط با دیگران امری حیاتی است. به طور کلی، طول عمر افرادی که ارتباط اجتماعی قوی دارند، بیشتر است. گذران وقت با دیگران برای زندگی عاطفی ما بسیار مفید است. همین موضوع به سلامت مغز نیز کمک شایانی خواهد کرد.
با توجه مطالعات، ارتباطات اجتماعی قوی به کاهش خطر افسردگی و اضطراب منجر می‌شود و به افراد کمک می‌کند تا با مسائل دشوار بهتر کنار بیایند.
البته لرنر می‌افزاید که امکان ارتباط گرفتن با دیگران می‌تواند یک چالش هم باشد به خصوص با افزایش سن. او توصیه می‌کند با وجود دوستانی که در سراسر کشور پراکنده شده‌اند، می‌توان از رسانه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان برای ارتباط با عزیزان استفاده کرد.
تجربه کار‌ها و فعالیت‌های جدید
قرار گرفتن در معرض افراد، مکان‌ها و چالش‌های جدید سرزندگی ذهن را حفظ می‌کند، انعطاف‌پذیری مغز را بهبود می‌بخشد و آن را تقویت می‌کند.
در این خصوص دکتر شپرد با سفر به مکان‌های جدید و تجربه فرهنگ‌های متفاوت این روند را تجربه می‌کند. همچنین او از پرداختن به سرگرمی‌هایی متفاوت از شغلش به عنوان محقق و استاد مانند عکاسی و گوش دادن به موسیقی کلاسیک، لذت می‌برد چرا که تجربه فعالیت‌های جدید لزوما به این معنا نیست که حتما باید پول خرج کنید.
این کار حتی می‌تواند درست کردن یک پازل دشوار باشد که پیش‌تر انجام نداده‌اید. حتی ورود به اجتماع جدید هم مغز را ترغیب می‌کند که با افراد مختلف سازگار شود.
رژیم غذایی سالم و متناسب
غذا‌های فرآوری‌شده با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل رابطه دارند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند غذا‌های بسیار فرآوری‌شده مانند غذا‌های نیمه‌آماده بسته‌بندی‌شده یا سیب‌زمینی سرخ‌کرده برای سلامت بدن مضرند و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، کلسترول یا فشار خون بالا را افزایش می‌دهند.
بنا به توصیه لرنر، اگر فشار خون بالا دارید، احتمالا در معرض خطر ابتلا به مشکلات مغزی مانند سکته یا زوال عقل قرار دارید. پس بدانید که غذا‌های فرآوری‌شده سلامت مغز شما را تهدید می‌کنند. برای حفظ سلامت مغز و بدن خود از غذا‌های فرآوری‌شده بپرهیزید و سعی کنید از یک رژیم غذایی کامل شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات، گوشت بدون چربی و غلات کامل استفاده کنید.
لرنر می‌گوید: مغز شما از بسیاری جهات از بدن شما جدا نیست؛ بنابراین چیز‌هایی که برای بدن مفیدند، برای مغز هم مفید به شمار می‌آیند.
منبع: سلامت نیوز
