علی‌اف چگونه به نتانیاهو کمک کرد؟
به گزارش مخاطب ۲۴: پایگاه خبری تلویزیون الجزیره قطر در گزارشی به نقش جمهوری آذربایجان در تجاوز نظامی ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران پرداخته‌است.
الجزیره می‌نویسد: به رغم اینکه اسرائیل بر جزئیات همکاری خود با باکو، به ویژه در دوره‌های تنش و جنگ، نظارت شدیدی اعمال می‌کند، نشانه‌های مشارکت نزدیک بین دو طرف در زمینه‌های امنیتی، دفاعی و انرژی در حال افزایش است که نشان‌دهنده تعمیق روابط دوجانبه در یک مرحله بسیار حساس منطقه‌ای است.
تهران بر این باور است که آذربایجان در سایه همکاری علنی بین دو کشور که از دهه ۱۹۹۰ ادامه دارد، به چیزی شبیه به «پایگاه پیشروی» اسرائیل در مرز‌های شمالی ایران تبدیل شده است. ایران با وجود تأکید باکو بر التزام به سیاست بی‌طرفی، معتقد است که این همکاری تنش‌های منطقه‌ای را تشدید و ثبات را تهدید می‌کند و هشدار می‌دهد که در صورت تکرار حملات از خاک آذربایجان، امکان پاسخگویی وجود دارد.
الجزیره در گزارش خود ادامه می‌دهد همزمان با جنگ اسرائیل علیه غزه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تل‌آویو به طور فزاینده‌ای روابط استراتژیک خود را با باکو به نمایش گذاشته و آن را «جای پایی» مهم در نزدیکی مرز‌های ایران توصیف کرده است. در همین حال، گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن است که قرارداد‌های تسلیحاتی بین دو طرف به اسرائیل اجازه می‌دهد تا بیشتر به عمق ایران نزدیک شود.
شواهدی از استفاده اسرائیل از خاک جمهوری آذربایجان برای حمله به ایران
در مقابل، مهدی سبحانی، سفیر ایران در ارمنستان، اعلام کرد که ایران تحقیقات رسمی را برای تعیین اینکه آیا هواپیما‌های بدون سرنشین اسرائیلی از خاک یا حریم هوایی آذربایجان به پرواز درآمده‌اند، آغاز کرده است و تأکید کرد که «اثبات این موضوع نقض جدی قوانین بین‌المللی خواهد بود.»
سبحانی افزود که تهران از باکو خواسته است تحقیقات مشابهی را انجام داده و نتایج شفافی ارائه دهد و تاکید کرد که پاسخ ایران بر اساس نتایج این تحقیقات تعیین خواهد شد.
عارف دهقاندار، پژوهشگر امنیت بین‌الملل، معتقد است که «شواهد و قرائن متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد اسرائیل احتمالاً از خاک یا پایگاه‌های متعلق به آذربایجان برای انجام عملیات علیه ایران، از جمله در جریان جنگ ۱۲ روزه، استفاده کرده است.»
دهقاندار در گفت‌و‌گو با الجزیره نت توضیح داد که «علیرغم انکار مکرر این ادعا‌ها توسط مقامات آذربایجان، آنچه از سوابق مستند است، همراه با ماهیت روابط امنیتی و نظامی نزدیک بین تل‌آویو و باکو، به وضوح نشان می‌دهد که این همکاری در واقع وجود دارد.»
وی اشاره کرد: «عملیات سرقت اسناد هسته‌ای از سایت تورقوزآباد در سال ۲۰۱۸، که به دستگاه موساد نسبت داده شد، نمونه بارزی از این همکاری است، زیرا عوامل موساد پس از انجام این عملیات از تهران از طریق مرز‌های شمال غربی ایران به سمت آذربایجان فرار کردند و شبکه‌های قاچاق و باند‌های محلی این مسیر امن را برای آنها تامین کردند.»
دهقاندار می‌افزاید که روابط بین اسرائیل و جمهوری آذربایجان از سال ۱۹۹۲، با امضای یک قرارداد تسلیحاتی بزرگ به ارزش ۱.۶ میلیارد دلاری که شامل پهپاد‌های «هرمس ۴۵۰» و «هیرون تی‌پی»، به همراه موشک‌های اسپایک بود، تقویت شده است.
دهقاندار ادامه می‌دهد که وجود تیم‌های فنی اسرائیلی در آذربایجان، و گزارش‌هایی مبنی بر استفاده از پایگاه «سیطالجای» برای جمع‌آوری اطلاعات و انجام عملیات با پهپاد، باکو را به پایگاهی مناسب برای فعالیت‌های پنهانی علیه ایران تبدیل کرده است، به ویژه که موقعیت جغرافیایی و مرز‌های مشترک آن با تهران این امکان را تقویت می‌کند.
وی در خصوص حمله اخیر توضیح داد: «کشف بقایای هواپیما‌های بدون سرنشین از نوع هرمس ۹۰۰ در شهر اصفهان، علاوه بر مخازن سوخت خارجی در مناطق شمالی ایران، نشان می‌دهد که مسیر‌های پرواز از شمال بوده است که با موقعیت جغرافیایی آذربایجان مطابقت دارد.»
وی افزود: «رسانه‌های اسرائیلی به انجام عملیات از خاک کشوری نزدیک به ایران اشاره کرده‌اند که این احتمال را تقویت می‌کند، اگرچه باکو به طور مکرر آن را رد می‌کند، که عمدتاً از چارچوب دیپلماتیک برای حفظ ظواهر رسمی فراتر نمی‌رود.»
دهقاندار در پایان گفت که ایران همواره بر پایبندی خود به اصل حسن همجواری تاکید کرده است، اما باکو با نزدیکی به اسرائیل و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) این اصل را نقض کرده است و اشاره کرد که فعالیت هواپیما‌های بدون سرنشین و تحرکات مرزی نشان‌دهنده نقش غیرمستقیمی است که آذربایجان در حمایت از حملات علیه ایران ایفا می‌کند.
عبدالرحیم سرایی، مسئول اداری نمایندگی ولی فقیه در سپاه عاشورا نیز همسو با آنچه عارف دهقاندار به آن اشاره کرد، گفت که اسرائیل یک فرودگاه بزرگ در منطقه مقابل روستای عاشیقلو از توابع شهرستان خداآفرین، تنها در ۱۷ کیلومتری مرز‌های ایران، ایجاد کرده است و تاکید کرد که «حضور علنی اسرائیل دلیلی بر تسلط کامل صهیونیست‌ها بر تصمیمات امنیتی در باکو است.»
سانسور همکاری‌های تل‌آویو و باکو در اسرائیل
از سوی دیگر، آنتوان شلحت، پژوهشگر اسرائیلی، معتقد است که سانسور رسانه‌ای و محرمانه‌سازی که تل‌آویو بر عملیات‌های اطلاعاتی خود که از آذربایجان آغاز می‌شود، اعمال می‌کند، نشان‌دهنده حساسیت موقعیت جغرافیایی و مرز‌های طولانی باکو با تهران است.
وی به الجزیره نت گفت که روابط بین اسرائیل و آذربایجان به سال‌ها قبل بازمی‌گردد، اما از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی و جنگ چندجانبه، که به رویارویی مستقیم بین اسرائیل و ایران تبدیل شد، شاهد تحولی سریع بوده است.
شلحت بر این باور است که آذربایجان یک صحنه حیاتی برای نفوذ به برنامه هسته‌ای ایران بوده است، به ویژه از طریق ارائه پشتیبانی اطلاعاتی به نیروی هوایی اسرائیل، که این امر رویارویی را به عمق ایران منتقل کرده است.
وی تاکید کرد که اسرائیل نه تنها به دستگاه موساد متکی نیست، بلکه از همکاری اطلاعاتی گسترده با دستگاه‌های بین‌المللی دیگر نیز بهره می‌برد که به آن کمک کرده است تا حملات دقیقی را در داخل ایران انجام دهد و به اظهارات فریدریش مرتز، مشاور آلمانی استناد کرد که اشاره کرده بود اسرائیل به نیابت از غرب به فعالیت‌های اطلاعاتی می‌پردازد.
شلحت توضیح داد که تل‌آویو در چارچوب یک استراتژی جنگی جدید که با روش‌های سنتی مغایرت دارد، به پنهان‌کاری و فریب متکی است و از افشای میزان ویرانی ناشی از موشک‌های ایرانی یا جزئیات هدف قرار دادن رهبران حزب‌الله خودداری می‌کند.
وی اشاره کرد که اسرائیل ممکن است گاهی اوقات اطلاعات محدودی را فاش کند، اما تصویر کامل همچنان پنهان باقی می‌ماند و خاطرنشان کرد که این رویکرد شامل سفر اخیر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، که به اتهام ارتکاب جنایات جنگی در غزه، تحت تعقیب دادگاه کیفری بین‌المللی است، به ایالات متحده نیز می‌شود که دولت او آن را در سکوت مطلق قرار داد.
این پژوهشگر اسرائیلی در پایان گفت که آذربایجان همچنان به انکار رسمی هرگونه نقش در حملات علیه ایران پایبند است، در حالی که اسرائیل به آن کمک می‌کند تا برای جلوگیری از واکنش تهران سکوت کند. این در حالی است که تهران اصرار دارد تحقیقات را ادامه دهد و این موضوع را باز و مستعد تشدید بیشتر در مرحله آتی می‌کند.
منبع: دیده بان ایران
