سیانور در هوای تهران وجود دارد!
مخاطب۲۴- محسن موسوی خوانساری فعال حوزه آب و محیط زیست و عضو هیأت‌مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران در رابطه با منشأ گرد و غبار پایتخت در روز‌های اخیر گفت: قطعا تالاب صالحیه (استان البرز) در تشدید گرد و غبار پایتخت تأثیر دارد. اما اینکه گفته می‌شود که تمام گرد و غبار ناشی از این تالاب است، درست نیست.
۳ منشأ اصلی گرد و غبار در تهران
این کارشناس گفت: ما ۳ منشأ اصلی گرد و غبار داریم؛ منشأ خارجی در کشور عراق و سوریه، تالاب صالحیه و منشأ سوم که درباره آن صحبت نشده است؛ دریاچه نمک قم که خشک شده و در گرد و غبار تهران به‌ویژه در شهر‌های جنوب غربی تهران مثل اسلامشهر، واوان و حتی کرج تأثیر داشته است. گردوغبار تالاب صالحیه بیشتر به‌سمت قزوین، هشتگرد و مناطق اطراف است هرچند روی کرج و تهران هم بی‌تأثیر نبوده است.
وی ادامه داد: گرد و غباری که در این چند روز اخیر مشاهده شد، عمدتا از دریاچه نمک قم بوده و علت آن این است که حقابه‌های زیست‌محیطی این دریاچه از رودخانه‌هایی مثل جاجرود، کرج، شور و قره‌چای در سال‌های اخیر تأمین نشده‌اند. عدم تأمین این حقابه‌ها، به‌ویژه در چند سال گذشته، باعث خشک شدن کامل دریاچه نمک قم شده است.
خشک شدن کامل دریاچه نمک قم به خاطر سدسازی
موسوی خوانساری بیان کرد: عامل اصلی هم احداث ۳ سد روی رودخانه شور است؛ سد کینه‌ورس در ابهر، سد نهب در تاکستان و سد بالاخانلو در بوئین‌زهرا. این سد‌ها باعث کاهش شدید روان‌آب‌های رودخانه شور شده‌اند.
وی افزود: این کاهش آب در گام اول باعث خشک شدن تالاب صالحیه در دشت قزوین شده است و سپس تعدادی از تالاب‌های دریاچه نمک قم نیز به خشکی گراییده‌اند. بنابراین، می‌توانیم بگوییم گرد و غباری که در این چند روز در مناطق کرج، قزوین، قم و تهران مشاهده شد، عمدتا ناشی از خشک شدن دریاچه نمک قم بوده است و نه صرفا تالاب صالحیه.
ورود پساب سمّی چرمشهر به تالاب بندعلی‌خان
عضو هیأت‌مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران گفت: همچنین تالاب بَندعلی‌خان در جنوب ورامین که به‌طور کامل خشک شده، یکی از کانون‌های گرد و غبار است. در حال حاضر پساب مناطق صنعتی مثل چرمشهر ورامین وارد این تالاب می‌شود و همین موضوع باعث شده است گرد و غبار برخاسته از این تالاب سمّی و حاوی موادی مانند آرسنیک و سیانور باشد.
وی با تأکید بر لزوم تأمین حقابه دریاچه نمک قم ادامه داد: مدیریت حوضه آبریز فلات مرکزی باید تصمیم بگیرد و حقابه دریاچه نمک قم را که حدود ۱۵۰ تا ۱۷۰ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود، از رودخانه‌های اطراف این دریاچه تأمین کند. در بالادست این رودخانه‌ها باید رهاسازی آب صورت بگیرد تا در ابتدا تالاب بندعلی‌خان احیا شود و در ادامه آب به دریاچه نمک قم برسد.
نادیده گرفتن حقابه محیط زیست به بهانه خشکسالی
این فعال محیط زیست با اشاره به سایر راهکارهای مقابله با گرد و غبار ازجمله کاشت گونه‌های جاذب این ذرات گفت: راهکارهای جانبی مثل کاشت گونه‌های گیاهی هم هست، اما اصل ماجرا این است که ما باید مدیریت آب را یاد بگیریم؛ چه در سال‌های پربارش، چه نرمال و چه در سال‌های خشک. مهم این است که حتی در سال خشک هم بخشی از آب را برای محیط زیست در نظر بگیریم.
وی افزود: متأسفانه در چند سال اخیر، به‌بهانه خشکسالی، محیط زیست را کاملا فراموش کرده‌ایم. این در حالی است که در فلات مرکزی، جنوب و غرب تهران و اطراف قزوین و کرج بارگذاری‌های زیادی انجام داده‌ایم که باعث شده است حقابه‌های زیست‌محیطی کاملا نادیده گرفته شوند و آب صرفا به‌سمت مصارف شهری برود که این اشتباه است. باید به حالت تعادل برگردیم و یاد بگیریم که آب سالانه را حتی در سال‌های خشک می‌توان بین مصرف‌کنندگان مختلف از جمله محیط زیست تقسیم کرد.
خشک شدن ۹۰ درصد از تالاب‌های فلات مرکزی
موسوی خوانساری هشدار داد: تالاب‌های فلات مرکزی از اهمیت بالایی برخوردارند. در جنوب کشور و سواحل شمالی هم تالاب‌هایی داریم، اما اهمیت آنها به‌اندازه تالاب‌های فلات مرکزی نیست. با وجود این اهمیت، متأسفانه حدود ۹۰ درصد از تالاب‌های فلات مرکزی خشک شده‌اند و آبی در آنها وجود ندارد که همین موضوع باعث فجایع زیست‌محیطی شده‌اند.
این کارشناس در پایان گفت: طی چند دهه اخیر متأسفانه هماهنگی لازم بین وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست انجام نشده است تا با کاهش مصرف آب از خشک شدن تالاب‌های فلات مرکزی جلوگیری کنند.
