سلاح جدید علیه HIV
مخاطب ۲۴- ویروس HIV قادر است در درون نوع خاصی از گلبول‌های سفید به نام سلول‌های CD ۴+ T (سلول‌های کمکی) به حالت نهفته درآید؛ حالتی که طی آن ژنوم ویروس در سلول باقی می‌ماند، اما هیچ پروتئینی تولید نمی‌کند. این مخفی‌کاری ویروس باعث می‌شود که حتی با وجود درمان‌های رایج ضدویروسی (ART)، بخش‌هایی از ویروس در بدن باقی بماند و با توقف دارو، دوباره فعال شود.
این گروه تحقیقاتی در این پژوهش موفق شد نوعی نانوذره لیپیدی به نام LNP X طراحی کند که حامل mRNA است و به‌طور ویژه سلول‌های CD ۴+ T در حالت استراحت را هدف می‌گیرد. این سلول‌ها، که دسترسی به آنها دشوار است، محل پنهان‌شدن ویروس در فاز نهفته هستند.
نکته کلیدی در این فناوری آن است که mRNA طراحی‌شده، بخش ابتدایی پروتئین Tat ویروس HIV را کد می‌کند؛ پروتئینی که نقش کلیدی در فعال‌سازی ژن‌های ویروسی دارد. به‌این‌ترتیب، پس از ورود mRNA به سلول، ویروس نهفته دوباره شروع به بیان ژن کرده و قابل شناسایی برای سیستم ایمنی می‌شود.
در آزمایش‌های انجام‌شده روی سلول‌های CD ۴+ T استخراج‌شده از بیماران مبتلا به HIV، نانوذرات LNP X موفق شدند بدون فعال‌سازی ناخواسته سلول‌ها یا ایجاد سمیت با راندمان بالای ۷۵ درصد، mRNA را به درون سلول‌ها برسانند.
پژوهشگران همچنین نشان دادند که این سیستم توانایی حمل ابزار‌های فعال‌سازی CRISPR را نیز دارد. این امکان، راه را برای کنترل هدفمند ژن‌های ویروسی و میزبان فراهم می‌کند و کاربرد‌های گسترده‌ای در درمان‌های مبتنی بر سلول‌های T خواهد داشت.
یکی از یافته‌های جالب این پژوهش آن است که کارایی بالای LNP X ناشی از ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد در تحویل محتوای ژنتیکی است و نه بهبود در مکانیسم‌های رایج مانند «فرار از اندوزوم». این مسئله نشان می‌دهد که طراحی دقیق فرمولاسیون و انتخاب مولکول‌های کپسوله‌شده نقشی کلیدی در عملکرد این فناوری دارند.
پیش‌تر، از ترکیباتی به نام «عامل‌های معکوس‌کننده کمون» (LRAs) برای فعال‌سازی ویروس نهفته استفاده می‌شد، اما این ترکیبات اغلب اختصاصی نبوده، سمیت سیستمیک داشته و نتوانسته‌اند مخازن ویروسی را به‌طور مؤثر کاهش دهند. در مقابل، LNP X نشان داده است که می‌تواند با دقت بالا، ایمنی مناسب و اثربخشی بالا، نقش مشابهی را ایفا کند.
محققان با تأکید بر پتانسیل بالای این فناوری، اعلام کرده‌اند که بررسی‌های بیشتر برای تعیین دوز بهینه، توزیع زیستی و ایمنی در محیط‌های بالینی ضروری است. در صورت موفقیت، این فناوری می‌تواند مسیر جدیدی برای درمان نهفته HIV و شاید سایر بیماری‌های ویروسی مزمن باز کند.
