پزشکیان: تحقیق و فعالیت‌های علمی باید با هدف حل مسئله انجام شود
مخاطب ۲۴- مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور، صبح امروز (شنبه) در نشست هم‌اندیشی درباره همکاری دولت و دانشگاه‌ها برای حل مسائل ملی و منطقه‌ای اظهار کرد: آنچه در ذهن من وجود دارد، این است که تحقیق و فعالیت‌های علمی باید با هدف حل مسئله انجام شود و تلاش کنیم مشکلات کشور برطرف گردد. ما مسیر‌هایی را به اشتباه پیموده‌ایم و دانشگاه‌ها و استادان باید اعلام کنند این مسیر‌ها اشتباه بوده و راه درست را نشان دهند. در حوزه‌هایی مانند اقتصاد، اشتغال، مصرف انرژی و آب، نیازمند آن هستیم که دانشگاه‌ها و اساتید راه‌حل ارائه دهند و مسئولیت حل مشکلات را بر عهده بگیرند.
وی با تأکید بر لزوم اصلاح نظام بودجه‌ریزی کشور گفت: به‌زودی دوباره به فصل بودجه‌ریزی می‌رسیم و اگر از هم‌اکنون به فکر اصلاح آن نباشیم، در زمان تدوین بودجه، به دلیل فوریت و شتاب‌زدگی، دوباره همان شیوه‌های گذشته تکرار خواهد شد. معتقدم بودجه باید بر اساس عملکرد تنظیم شود، در حالی که در حال حاضر، بودجه بر پایه تعاریف از پیش تعیین‌شده تقسیم می‌شود و عملکرد تأثیری در تخصیص آن ندارد.
پزشکیان افزود: لازم است از همین حالا تیمی دانشگاهی، به پیشنهاد خود دانشگاه‌ها، اصلاح نظام بودجه‌ریزی را آغاز کرده و پیشنهاد‌های خود را ارائه دهند. این اصلاحات فرآیندی پیچیده است و نمی‌توان یک نسخه واحد برای همه دستگاه‌ها تجویز کرد.
رئیس‌جمهور با اشاره به ضرورت نقش‌آفرینی دانشگاه‌ها در حوزه‌های تخصصی گفت: دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز حدود ۳۵۰ هکتار زمین کشاورزی دارد. در بازدیدی که از این مجموعه داشتم، پیشنهاد کردم بخش عمده‌ای از دروس به‌صورت عملی و با انجام کشت و کار در همان اراضی تدریس شود تا دانشجویان آموزش عملی ببینند و نتیجه کارشان نیز الگویی برای دیگران شود. به‌هرحال، آنچه در دانشگاه‌ها به‌عنوان علم تدریس می‌شود، باید در میدان عمل نیز اجرا گردد.
وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها توانایی حل بسیاری از مشکلات کشور را دارند، گفت: دانشکده‌های مختلف می‌توانند در حوزه تخصصی خود، مسائل را بررسی کرده و راه‌حل ارائه دهند. مثلاً دانشکده شیمی می‌تواند راهکار‌هایی برای تولید داخلی مواد اولیه دارویی ارائه کند تا وابستگی به واردات کاهش یابد. یا در حوزه معدن، می‌توان از ظرفیت دانشگاه‌ها برای فعال‌سازی معادن بهره گرفت.
پزشکیان با اشاره به برخی بحران‌ها افزود: در تهران با معضل کمبود آب روبه‌رو هستیم و باید بررسی شود چگونه می‌توان آب این شهر را تأمین کرد و تا چه اندازه امکان گسترش شهر وجود دارد. یا اینکه چگونه می‌توان هوای تهران را پاکیزه نگه داشت. دانشگاه‌ها می‌توانند در این زمینه‌ها نقش مؤثری ایفا کنند. مشکل آب تنها مختص تهران نیست؛ حتی در شهر‌های ساحلی مانند آبادان و خرمشهر نیز با چالش کم‌آبی مواجه‌ایم که به‌نظر من با مشارکت دانشگاه‌ها قابل حل است.
رئیس‌جمهور با انتقاد از ضعف نظام برنامه‌ریزی در کشور تأکید کرد: بسیاری از مشکلات ناشی از نبود برنامه‌ریزی صحیح است. دانشگاه‌ها می‌توانند این خلأ را پر کنند. برای نمونه، کشور ترکیه با وجود برخورداری از منابع آبی و سد‌های متعدد، برای مقابله با خشکسالی برنامه دارد؛ اما ما با وجود کمبود منابع، برنامه‌ای نداریم.
وی با تأکید مجدد بر لزوم مشارکت فعال دانشگاه‌ها در حل مسائل کشور گفت: دانشجویان ذهنی باز و خلاق دارند و می‌توانند راه‌حل‌های نوآورانه‌ای ارائه دهند. برای حل مشکلات کشور به چنین ذهن‌هایی نیاز داریم.
پزشکیان همچنین با انتقاد از وضعیت معیشتی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها اظهار کرد: محدودیت‌های بودجه‌ای باعث شده حقوق مناسبی به استادان دانشگاه پرداخت نشود و این موضوع، موجب خروج نخبگان از فضای دانشگاهی شده است. تنها راه بهبود این وضعیت، فعال‌سازی دانشگاه‌ها در فرآیند حل مسائل کشور و تبدیل آنها به بازیگران اصلی این عرصه است.
رئیس‌جمهور در ادامه با اشاره به برنامه‌های دولت چهاردهم برای بهره‌گیری از ظرفیت دانشگاهیان پیشنهاد داد: می‌توان حل مسائل یک استان را به‌صورت آزمایشی به نخبگان دانشگاهی واگذار کرد. همچنین شرکت‌های زیان‌ده دولتی را می‌توان به دانشگاه‌ها واگذار کرد تا آنها را سودآور کرده و از محل این فعالیت‌ها درآمد کسب کنند.
وی با اشاره به الگوی اداره دانشگاه‌های بزرگ دنیا گفت: شیوه اداره دانشگاه‌هایی مانند استنفورد، هاروارد و آکسفورد می‌تواند برای ما الگو باشد.
پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود بر لزوم مشارکت همه دیدگاه‌ها در فرآیند تصمیم‌گیری علمی و منطقی تأکید کرد و افزود: این روز‌ها می‌بینیم تصمیماتی بدون کارشناسی دقیق و پیوست‌های لازم، کشور را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کنند. اگر در زمان تصمیم‌گیری، یک جامعه‌شناس یا یک فرد بومی و آشنا به مسائل نیز حضور داشته باشد، احتمال تصمیم‌گیری اشتباه کاهش می‌یابد. حتی حضور امام جمعه یک شهر نیز می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های واقع‌بینانه کمک کند.
وی با اشاره به برنامه دولت برای واگذاری بخشی از اختیارات به استانداری‌ها، از دانشگاه‌ها خواست پیشنهاد‌هایی عملی برای مدیریت مسائل استان‌ها ارائه دهند.
پزشکیان همچنین درباره یارانه‌های انرژی گفت: گفته می‌شود سالانه حدود ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه انرژی در کشور پرداخت می‌شود که بخش عمده‌ای از آن هدر می‌رود. اگر دانشگاه‌ها بتوانند طرحی ارائه دهند که ۲۰ درصد از مصرف انرژی را کاهش دهد، دولت آمادگی دارد مابه‌التفاوت آن را به دانشگاه‌ها پرداخت کند تا از محل آن، حقوق اعضای هیئت علمی افزایش یابد.
پیش از سخنان رئیس‌جمهور، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به برنامه‌ریزی‌ها برای ارتقای ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت، اقتصاد و اجتماع گفت: این رابطه چند دهه است که آغاز شده و در سال ۱۳۹۲ دانشگاه‌ها حدود ۳ هزار پروژه از سوی دولت دریافت کردند. این رقم اکنون به ۱۱ هزار پروژه رسیده است. این میزان همکاری، با وجود هماهنگی با دولت، در مقایسه با سایر کشور‌ها معقول است، هرچند انتظار بیشتری نیز وجود دارد.
رئیس‌جمهور نیز در واکنش به سخنان وزیر علوم، با بیان اینکه آنچه گفته شد مایه خرسندی است، اما کافی نیست، تأکید کرد: دانشگاه‌ها باید نقش عملیاتی‌تری در حل مسائل کشور ایفا کنند.
در این جلسه، علاوه بر رئیس دفتر رئیس‌جمهور و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و جمعی از استادان دانشگاه نیز حضور داشتند.
