تفاوت انواع فرقه‌های مسیحیت!
مخاطب ۲۴- مسیحیت به سه شاخه اصلی کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان تقسیم می‌شود. این شاخه‌ها در مواردی مانند مرجعیت، سلسله مراتب کلیسا، تعبیر از کتاب مقدس و تقدیس، تفاوت‌های فاحشی دارند.
بنابر روایت حوزه، بررسی این اختلافات، درک عمیق‌تری از تنوع مذهبی در جهان ارائه می‌دهد. تاریخچه و دلایل شکل‌گیری این تفاوت‌ها نیز در این متن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
سوال:
فرق بین مذهب ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان از لحاظ اعتقادی و فقهی و تاریخی چیست؟
پاسخ:
برای روشن شدن فرق‌های اساسی این سه مذهب معروف مسیحیت (کاتولیک ـ ارتدوکس ـ پروتستان) لازم است، عقاید و احکام فقهی و زمان ظهور هر سه مذهب توضیح داده شود، تا با مختصر مقایسهای فرق‌های آنها روشن شود.
۱. کاتولیک
الف) تاریخ پیدایش:
تاریخ این مذهب که به معنای اصل و جامع است، به عصر حواریون، یعنی حدود ۲۰۰۰ سال پیش میرسد و به این مذهب کلیسای غرب هم گفته می‌شود. [۱]ب) عقاید:
۱. منابع و مآخذ: اصول اعتقادی کاتولیکها عبارتست از (کتاب مقدس، تعلیمات رسمی کلیسا و سنّت) که سنّت شامل مجموعه شعایر و اصول اعتقادی که از حواریون به دست آمده است میباشد. [۲]۲. مسئله عصمت و بکارت مریم (سلام الله علیها): مذهب کاتولیک برای این دو مسئله اهمیت ویژهای قائل هستند. به طوری که در دومین شورای قسطنطنیه (۵۵۳ م) آموزه بکارتِ همیشگی مریم یک آموزه رسمی کلیسای کاتولیک شناخته شد. به این ترتیب که مریم (سلام الله علیها) تا پایان عمر خویش باکره بود. گرچه کاتولیکها عباراتی از کتاب مقدس را که شامل معرفی برادران و خواهران عیسی _ علیه السّلام _ است. آنها را به خویشاوندان وی تأویل میکنند. [۳]۳. نجات و سعادت ابدی: کاتولیکها معتقدند سعادت ابدی با دو شرط حاصل می‌شود: فیض خدا و اعمال نیک. [۴]۴. حاکمیت کلیساها: کلیسای رم معتقد است کسانی که کلیسا را رهبری و سرپرستی میکنند، اسقف‌های جهان هستندکه با هم در جسم واحدی تحت اشراف اسقف رم عمل میکنند. [۵]۵. اعتقاد به برزخ: از جمله اعتقادات کلیسای کاتولیک است که در کتاب دوم مکابیان عباراتی در تأیید برزخ وارد شده که جزء اپوکریفاست که در نزد کاتولیکها قابل قبول است. [۶]۶. مسئله لزوم تجرد کشیش: در کلیسای غرب کشیشان و روحانیان مطلقاً مجاز به ازدواج نیستند. [۷]۷. عشای ربانی: کاتولیکها معتقدند نان و شراب حقیقتاً، واقعاً به خون و گوشت مسیح مبدل می‌شود. [۸]۸. آیین هفت گانه را مقدس میدانند. [۹]۹. کاتولیکها پاپ را معصوم و مبراء از گناه میدانند و معتقدند که مسیح، پطرس را بر کلیه کلیسای مسیحیت رهبر قرار داده و کلید ملکوت آسمان را به وی سپرده است وی نیز پاپ را تا ابد جانشین و وصی خود قرار داده است. [۱۰]ج) فقه یا احکام عملی:
۱. کاتولیکها معتقدند که شعایر دینی (تعمید، تأیید، توبه، عشای ربانی، تدهین بیمار و ازدواج...) را باید اسقف اداره نماید. [۱۱]۲. در عشای ربانی از نان ورنیامده و فطیر استفاده میکنند. [۱۲]۳. کاتولیکها معتقدند احکام دهگانه عهد عتیق و اخلاق کامل مسیحیت که مرکب از یک سلسله قوانین عملی مشخص است، به عهده افراد گذاشته شده است. [۱۳]۴. عمل توبه: به این صورت است که توبه کننده در مقابل کشیش میایستد و اعترافات خود را اظهار میکند. [۱۴]۵. کاتولیکها در غسل تعمید آب را به سر میپاشند. [۱۵]۲. ارتدوکس
الف) تاریخ پیدایش ارتدوکس:
کلمه ارتدوکس که مرکب از دو کلمه Orthos یعنی درست و doxa یعنی عقیده، ترکیب شده و به معنای عقیده صحیح است. این مذهب اواخر قرن پنجم میلادی به هنگام تجزیه روم به شرقی و غربی به وجود آمد و به کلیسای روم شرقی ارتدوکس اطلاق می‌شود. [۱۶]ب) عقاید:
۱. ارتدوکس‌ها روح القدس را تنها ناشی از پدر میدانند و علاقهمند هستند که پدر را به عنوان تنها منبع و منشأ همه
چیز حفظ کنند. [۱۷]۲. ارتدوکس به عصمت پاپ و مقامات کلیسا اعتقاد ندارد و معتقدند کلیسای جامع یعنی مجموعه مؤمنان مسیحی مصون از خطا هستند. به این معنا که روح القدس جامعه مسیحیت را از انحرافات محافظت میکند، لذا این مصونیت دیگر شامل افراد خاص نمی‌شود. [۱۸]۳. ازدواج روحانیون: در شرق همه روحانیونی که مقامی پایینتر از اسقف دارند، مجاز به ازدواج هستند. این افراد اگر بیش از انتصاب ازدواج کرده باشند میتوانند زندگی با همسر خود را ادامه دهند. [۱۹]۴. عصمت و بکارت مریم: برای مسئله آبستن شدن مریم در عین اعتقاد به پاک دامن بودن او، تعلیمی نیاوردهاند و گناه کبیره در کلیسای ارتدوکس نقش علمی ندارد، چون بیگناهی را صفتی میدانند که فقط به مسیح _ علیه السّلام _ تعلق دارد و عصمت مریم را به رسمیت نمیشناسند. [۲۰]۵. منابع و مآخذ اصول اعتقادی ارتدوکس، کتاب و سنّت است. [۲۱]۶. فدیه: آنها معتقدند که فدیه تنها از مرگ مسیح _ علیه السّلام _ به وجود نیامده بلکه به خاطر رستاخیز مسیح هم میباشد. [۲۲]ج) احکام عملی یا فقه:
۱. از رسوم هفتگانة مسیحی فقط دستگذاری را منحصر به اسقفها میدانند و بقیة رسوم را کشیش‌ها هم میتوانند انجام دهند. [۲۳]۲. اجرای عشای ربانی، در کلیسای شرق برای برگذاری آنان از نان ورآمده استفاده میکنند بخلاف کاتولیکها. [۲۴]۳. مذهب ارتدوکس در برخی مراسم و اعیاد با کلیسا‌های دیگر هم فرق دارند از جمله این که عبادت را روز‌های یکشنبه و بعضی اعیاد انجام میدهند. [۲۵]۴. مراسم غسل تعمید: در این مراسم سر را سه مرتبه در آب فرو میبرند. [۲۶]۳. پروتستان
الف) تاریخ پیدایش پروتستان:
واژة پروتستان یک واژة فرانسوی است که به زبان لاتین آمده به معنای معترض است. خاستگاه این نهضت کشور آلمان است که در قرن (۱۶ میلادی) در پی اعتراض مارتین لوتر (۱۴۸۲ ـ ۱۵۴۹ میلادی) بر علیه فروش آمرزش نامهها و ادعای تفوق کلیسای رم بر جهان مسیحیت متولد شد. [۲۷]ب) عقاید:
۱. پروتستان‌ها عصمت پاپ را قبول ندارند. [۲۸]۲. ریاست داشتن پاپ به تمام کلیساها را نمیپذیرند. [۲۹]۳. برای حصول نجات، ایمان را کافی میدانند و معتقدند که نجات و رستگاری مخصوص عمل مشخص نیست و تنها از طریق فیض الهی و در ضمن ایمان پدید میآید. [۳۰]۴. آنها اعتقاد به برزخ ندارند. چون بحث اعتقاد به برزخ در کتاب اپوکریفاست که پروتستان‌ها آن را قبول ندارند. [۳۱]۵. در رابطه با تفسیر و تبیین کتاب مقدس معتقدند که مؤمن به کمک روح القدس قادر به تفسیر و تبیین کتاب مقدس است روی این اساس هر مسیحی میتواند پیام کتاب مقدس را به وجدان شخص خود دریابد. [۳۲]۷. عدم تجرد کشیش: لوتر تأکید میکرد که باید به کشیش‌ها اجازة زناشویی داده شود. [۳۳]۸. عشای ربانی: اعتقاد دارند که نان و شراب حقیقتاً و واقعاً به خون و گوشت مسیح مبدل نمی‌شود یعنی تغییر و استحالة واقعی به بدن مسیح را انکار میکنند. [۳۴]۹. کتاب مقدس را تنها منبع و مأخذ اصول اعتقادی و اعمالی خود میدانند. [۳۵]۱۰. پروتستان‌ها معتقدند که روح القدس از خدای پدر و هم از خدای پسر صادر می‌شود. [۳۶]ج) احکام عملی یا فقه:
۱. پروتستان‌ها در چگونگی عمل توبه با سایر کلیساها فرق دارند و از اینکه توبه کننده در مقابل کشیش بایستد و اعتراف کند، با این عمل مخالف هستند. [۳۷]۲. از بین آیینهای هفتگانة مقدس در کلیسا فقط غسل تعمید و عشای ربانی را آیین مقدس میدانند. گرچه برخی از اعمال را نیز انجام میدهند. اما یک رسم مقدس به حساب نمیآورند. [۳۸]۳. دعا برای مردگان که در کلیسا مرسوم است در پروتستان‌ها فاقد ارزش است. [۳۹]با توجه به عقاید و احکامی که برای این سه مذهب معروف مسیحیت ذکر گردید، فرق‌های اساسی کاتولیکها با ارتدوکس‌ها در باب عقاید و... عبارت است از:
عصمت پاپ، تجرد و عدم تجرد کشیش، شر و سعادت، حاکمیت کلیسا و منشأ روح القدس؛ و از حیث احکام در ادارة شعایر دینی و چگونگی عمل توبه و غسل تعمید فرق‌هایی وجود دارد و فرق‌های اساسی که بین این دو کلیسا با پروتستان‌ها در عقاید و.. هست عبارتند از:
اعتقاد به برزخ، تفسیر کتاب مقدس، عشای ربانی، چگونگی عمل توبه و در تعداد آیینهای مقدس و همچنین دعا برای مردگان با هم فرق‌هایی دارند.
