ممکن است به اندازه یک دختر جوان در چیدن سفره هفت سین با سلیقه نباشم، اما...
مخاطب ۲۴- به بهانه فرارسیدن سال نو و بهار طبیعت، در گپ‌وگفتی صمیمی و فارغ از فضای سیاسی با «فاطمه مهاجرانی»، از نوروز، دغدغه‌های اولین بانوی سخنگوی دولت در زندگی شخصی، کار‌های بر زمین مانده او و دولت چهاردهم در سال گذشته، پشت پرده برخی موضع‌گیری‌های او در دولت و ... پرسید؛ مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید:
از بین آیین‌های ایرانی مرتبط با نوروز، کدامیک را بیشتر می‌پسندید؟
نوروز سنت چند هزار ساله ما ایرانیان و نه فقط ایرانیان بلکه «بدر نوروز» است؛ به نوعی نماد فرهنگی کشور‌هایی است که نوروز را گرامی می‌دارند. نوروز یک بسته فرهنگی است که از چهارشنبه‌سوری آغاز می‌شود، سپس خود نوروز و ادامه یافتن آن تا سیزده‌به‌در، که هر یک به نوبه خود جذابیت خاصی دارد. برای من، چیدن سفره هفت‌سین بسیار جذاب است و حس و حال خاصی که در هر یک از عناصر سفره هفت‌سین وجود دارد، لحظه سال تحویل را بسیار ویژه می‌کند. روشن کردن عود و دید و بازدید‌ها و آرزو‌های نیک برای یکدیگر نیز از زیبایی‌های این لحظه است.
آیا با وجود مشغله‌های فراوان در جایگاه سخنگوی دولت، سفره هفت‌سین خانه را خودتان می‌چینید یا خانواده به شما کمک می‌کنند؟
قطعاً خودم سفره هفت‌سین را می‌چینم. این موضوع برای من بسیار مهم است و نمی‌توانم از آن غفلت کنم. چه در محل کار و چه در منزل، چیدن هفت‌سین برایم اهمیت دارد و اعتقاد دارم نمادی است که نباید از آن غفلت کرد. ممکن است به اندازه یک دختر جوان با سلیقه نباشم، اما با توجه به توانم، این کار را انجام می‌دهم.
آیا کاری بوده که در ابتدای سال گذشته به خود قول داده باشید که امسال انجام دهید، اما به دلیل مشغله نتوانسته باشید؟
سال ۱۴۰۳ سال متفاوتی بود. ما این سال را با یک رئیس‌جمهور شروع کردیم و با رئیس‌جمهور دیگری به پایان رساندیم. انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری و فعالیت‌های مربوط به آن، برنامه‌های من را تحت تأثیر قرار داد. دو یا سه کار بود که در برنامه ۱۴۰۳ داشتم، اما از قلم افتاد، یکی از آنها یادگیری «شنای پروانه» بود که نتوانستم انجام دهم و دیگری چند مقاله دانشگاهی و کتاب بود که بنا داشتم آنها را تکمیل کنم، اما فرصت کافی برای این کار فراهم نشد. امیدوارم در سال آینده این موارد را به سرانجام برسانم.
چگونه با مسئولیت سنگین سخنگویی در کنار مسئولیت‌های خانواده کنار می‌آیید؛ آیا خانواده اعتراضی دارند که شما مشغول کار هستید و وقت کافی برای آنها ندارید؟
واقعیت این است که فعالیت اجتماعی و سیاسی زنان حتماً نیازمند حمایت خانواده است. اگر کسی بگوید که بدون حمایت خانواده این مسیر را پیش می‌برد، برای من قابل فهم نیست. معتقدم که اگر خانواده حمایت نکند و همکاری وجود نداشته باشد، ادامه این مسیر دشوار خواهد بود و این دو مسئولیت که هر یک بسیار مهم هستند، به خوبی پیش نخواهد رفت. البته مسئولیت‌های سنگینی مانند حوزه سخنگویی که در حال حاضر توفیق انجام آن را دارم، انسان را وادار می‌کند تا مدیریت زمان داشته باشد و وقت خود را به‌طور کیفی صرف کند.
من بر کیفیت زمان تأکید دارم و معتقدم که اگر روزی ۱۴ تا ۱۶ ساعت کار می‌کنم، در همان ساعاتی که به خانه می‌روم، سعی می‌کنم زمان خود را با کیفیت در کنار اعضای خانواده صرف کنم. تلاش می‌کنم گفت‌و‌گو و ارتباط عاطفی برقرار کنم و کار‌های ضروری را انجام دهم و لذا در کار‌های اجرایی سطح بالا و سنگین، قطعاً نیاز به حمایت خانواده وجود دارد.
انتقادات مختلفی درخصوص نوع پوشش شما مطرح است، البته که همه ما خوشحالیم جایگاه سخنگویی به صنایع دستی و معرفی دست‌ساز‌های زنان ایرانی توجه دارد، اما آیا خودتان هم از این انتقادات آگاه هستید؟
بله، شنیده‌ام. نخست اینکه جایگاه سخنگو به دلیل رسمی بودن، باید برخی از شاخص‌های پوششی را رعایت کند که این موضوع در همه دنیا وجود دارد. اما از سوی دیگر، می‌توان تفاوت‌هایی ایجاد کرد. به‌عنوان مثال، لباسی که بر تن دارم و رنگ‌ها و نقش‌های موجود بر روی آن، کار زنان سیستان و بلوچستان است. اگر این لباس پوشیده و دیده نشود، ترویج نخواهد شد.
یکبار به دلیل سرمای هوا هنگام پاسخگویی به سوالات خبرنگاران یک روسری ترکمن بر سر گذاشته بودم که با بازخورد‌های مثبت و منفی بسیاری همراه شد. من هم تلاش می‌کنم تا بازخورد‌ها را بشنوم و آنهایی را که با چهارچوب‌های حرفه‌ای سازگار می‌بینم، بپذیرم و نسبت به دیگر موارد که نظرات شخصی است نیز بی‌تفاوت باشم.
برخی اوقات نظرات شخصی از حد اظهارنظر فراتر می‌روند و به موضوعاتی وارد می‌شوند که به حیطه‌های شخصی افراد مربوط می‌شود یا ادب را کمتر رعایت می‌کند. من سعی می‌کنم از این مسائل عبور کنم.
شما نخستین سخنگوی بانو در جمهوری اسلامی ایران هستید. تا چه میزان انتقادات مطرح شده علیه خودتان را جنسیتی می‌دانید و تا چه میزان حاصل عملکرد خود می‌دانید؟
واقعیت این است که در کشور ما به دلیل کمتر بودن حضور زنان در قدرت، چه در عرصه سیاسی و چه در مدیریت‌های اجرایی و بخش خصوصی، زنان کمتر دیده می‌شوند. طبیعی است که در برخی موارد، ما با ذهن خود رفتار می‌کنیم و هیچ فردی از قامت اندیشه خود فراتر نمی‌رود و از باور‌های خود جلوتر رفتار نمی‌کند. وقتی باور این باشد که «زن است دیگر» به عنوان مثال اگر شخصی آهسته رانندگی کند می‌گویند «حتما زن است». ما به این رویکرد‌های جنسیت‌زده عادت کرده‌ایم و اتفاقا یکی از کارکرد‌های مهم حضور افرادی، چون من این است که این فضا را بشکنند.
ادعا نمی‌کنم که در عملکرد خود صد درصد موفق بوده‌ام، حتما امکان بررسی نقاط ضعف وجود دارد و این موضوع طبیعی است چرا که ادعای عملکرد صددرصدی ادعایی واهی است، اما اینکه بگویند، چون زن است، اینطور است به هیچ وجه قابل پذیرش نیست. من هم انتقادات را می‌شنوم و معتقدم باید راه را برای آیندگان و دختران‌مان باز کنیم.
دولت چهاردهم تغییر رویکرد گسترده‌ای نسبت به حضور زنان در جایگاه‌های مدیریتی داشته است و بانوان بسیاری در مدیریت‌های اجرایی منصوب شده‌اند که پیش از این سابقه نداشته است؛ دیدگاه شخصی آقای پزشکیان نسبت به حضور زنان در جامعه چیست؟
دکتر پزشکیان به دلیل حرفه‌ای بودن در حوزه درمان و به دلیل اینکه در این حوزه شاهد حضور زنان توانمند و مؤثر هستیم، به ظرفیت زنان باور دارد و معتقد است که باید به آنها فرصت داده شود و این نکته بسیار مهم است. حجم زیادی از نیرو‌های ما در کادر درمان، زنان هستند و این موضوع کمک می‌کند تا ساختار ذهنی افراد در این حوزه برای حضور زنان هموار شود. به همین دلیل، ایشان بسیار حامی هستند و من درحدود هفت ماه گذشته، هیچ جا رویکردی از ایشان در عدم حمایت از زنان کابینه ندیده‌ام. شخصیت ایشان حمایتگر و به ویژه درمورد زنان، اهل دادن فرصت است و کار کردن با چنین رئیس‌جمهوری برای من بسیار جذاب است.
آیا تا به حال رئیس‌جمهور انتقادی نسبت به مواضع شما داشته‌اند؟ مثلا به شما گفته‌اند که چرا موضوع خاصی را مطرح کردید؟
بله، پیش آمده است. من وظیفه خود را در دو قالب تعریف کرده‌ام؛ هم به عنوان سخنگوی دولت و هم به عنوان سخنگوی مردم. به عنوان کسی که باید نکات اجتماعی را به هیات دولت منتقل کند، پیش آمده که برخی بگویند با این گفتار ممکن است روحیه رئیس‌جمهور آسیب ببیند، اما این چیزی از وظیفه من کم نمی‌کند. من معتقدم که وظیفه دارم به بهبود سرمایه اجتماعی کشور کمک کنم و دولت باید بداند در جامعه و در بین مردم چه دغدغه‌هایی وجود دارد.
دولت چه اقداماتی را می‌خواسته انجام دهد که نتوانسته است؟
واقعیت این است که رفع فیلتر برخی از سکو‌ها همچنان جزو مطالبات مردم است و موضوعی است که دولت نتوانسته به درستی آن را حل کند.
مهم‌ترین خبری که در جایگاه سخنگوی دولت اعلام کرده‌اید و خودتان بیشترین رضایت را از آن دارید، چیست؟
خبر‌های مهم خوبی داشتیم که از آن جمله می‌توان به انتصاب استانداران، به‌ویژه استانداران اهل تسنن، عرب و بلوچ اشاره کرد. این انتصابات را واقعاً جزو دستاورد‌های دولت برای کشور می‌دانم. من نمی‌گویم که این دستاورد تنها مربوط به آقای دکتر پزشکیان است، اما به هر حال، انتصاب این استانداران واقعاً دستاورد مهمی بود. امیدواریم این استانداران در عملکرد خود نیز نشان دهند که این انتخاب، انتخاب درستی بوده است. همچنین، انتصاب استاندار بلوچ در سیستان و بلوچستان نیز از دیگر موفقیت‌هاست.
موضوعات دیگری نیز وجود دارند که می‌توان به آنها اشاره کرد، مانند رجیستری آیفون که موضوع مهمی است و ارتباطاتی که با اوراسیا برقرار شده است. این موارد جزو موضوعاتی بود که تبیین آنها برای من اهمیت داشت.
قرارداد نفتی به ارزش ۱۷ میلیارد دلار که در راستای فشار افزایی پارس جنوبی اسفند ماه بسته شد، از دیگر موضوعات مهمی بود که در سخنگویی به آن اشاره کردم. البته، من ترجیح دادم کلیت این موضوعات را بیان کنم و جزئیات را به وزیر محترم واگذار کنم، زیرا این دستاورد ایشان بود و باید خودشان جزئیات را مطرح می‌کردند. اما بیان همین جزئیات نیز برای من بسیار جذاب بود.
برنامه‌های پیشرانی که دولت دنبال می‌کند، مانند ۱۴ مگا پروژه یا ابر پروژه‌ای که وزارت نیرو درحال پیگیری آن است، از دیگر اخبار خوبی هستند که در جایگاه سخنگویی آنرا بیان کردم. واقعاً بیان این موضوعات که در راستای بهبود وضعیت مردم و حل مشکلات کشور است، برای من بسیار مسرت‌بخش است.
فکر می‌کنید چه خبری می‌تواند بهترین خبر برای مردم در سال جدید باشد؟
من فکر می‌کنم هر خبری که در راستای منافع ملی و بهبود وضعیت زندگی مردم باشد، برای آنها خوشحال‌کننده است. به‌طور طبیعی، امیدوارم بتوانم خبر‌هایی از این دست را به مردم ارائه دهم. در روز اولی که خبر انتخاب من منتشر شد، یکی از دوستان در حین رفتن به یک مراسم، ویدیویی کوتاه از من گرفت و پرسید که چه احساسی دارم به عنوان سخنگو. من پاسخ دادم که خوشحالم، اما امیدوارم دولت به گونه‌ای عمل کند که من بتوانم اخبار خوب و خبر‌های خوشی برای مردم داشته باشم. سخنگو باید برآیند عملکرد و دیدگاه‌های دولت را بیان کند و امیدوارم در سال ۱۴۰۴ شاهد اخبار بهتری برای مردم باشیم.
بزرگ‌ترین چالش پیش روی خود به عنوان سخنگوی دولت در سال آینده را چه می‌دانید؟
چالش‌های زیادی وجود دارد، ما موضوعات جدی را از سر گذرانده‌ایم و هنوز هم به نوعی می‌توان گفت که قسمتی از تبعات آن را در جامعه شاهد هستیم. قاعدتاً موضوع مذاکره یکی از مسائلی است که مردم به شدت دنبال می‌کنند و برایشان بسیار مهم است. همچنین، موضوع قانون حجاب نیز یکی از مسائلی است که هرچند ابلاغ نشده، اما به هر حال در جامعه موج ایجاد می‌کند. درست است که تعداد اندکی از افراد این مطالبه را با زبان دیگری بیان می‌کنند، اما این مسئله در جامعه تأثیرگذار است.
نوروز نماد امید برای ایرانیان است؛ هدیه نوروزی شما به مردم ایران چیست؟
نکته‌ای که وجود دارد این است که درحال حاضر، مهم‌ترین موضوعی که می‌تواند به مردم کمک کند و آنها را خوشحال کند، موضوعات اقتصادی است. موضوعات اقتصادی به عوامل دیگری نیز وابسته است، مانند سرمایه‌گذاری و کنترل تورم. این مسائل هیچ‌کدام موضوعات کوتاه‌مدت و زودبازده نیستند و به طور طبیعی دولت نمی‌تواند با سرعت این مسائل را حل کند. این موضوعات نیاز به زمان دارند تا به نتیجه برسند. اما امیدوارم با اختیاراتی که قرار است به استانداران داده شود، بتوانیم در زمینه مبادلات مرزی اقدامات مؤثری انجام دهیم که به بهبود وضعیت اقتصاد کل کشور کمک کند. ما مرز‌های گسترده‌ای داریم و کشور‌هایی که در مجاورت ما قرار دارند، ظرفیت‌های خوبی دارند که می‌توان برنامه‌ریزی‌های جدی برای مبادلات با آنها انجام داد.
به چه ورزشی علاقه دارید و آن را دنبال می‌کنید؟ آیا فوتبال می‌بینید و تا به حال به استادیوم رفته‌اید؟
من شنا را خیلی دوست دارم و به طور کلی ورزش‌های آبی را بسیار می‌پسندم. آب طراوت خوبی به من می‌دهد و به همین دلیل ورزش‌های آبی را دوست دارم. اما ادعا نمی‌کنم که ورزشکار هستم. بیشتر می‌توانم بگویم که این حوزه را دوست دارم، زیرا میزان زمانی که در این زمینه صرف می‌کنم، به خصوص در این ایام، کمتر از آن است که بخواهم خود را ورزشکار بنامم. فوتبال را نیز دنبال می‌کنم و مسابقات ملی را حتماً می‌بینم.
امسال به همراه سایر خانم‌های دولت برای حضور در استادیوم دعوت شدم، اما به دلیل مسائلی که درخانه داشتم و کسالت همسرم، نتوانستم بروم. خانواده برای من در اولویت است. با وجود همه مشغله‌ها، خانواده بسیار برای من مهم است و همسر و فرزندانم برایم ارزش زیادی دارند. اگر بین موضوعی که نمی‌توانم بروم و دولت، انتخابی باشد، قطعاً خانواده را انتخاب می‌کنم، البته در شرایطی که خانواده مشکلی نداشته باشد. آنها آنقدر همراه هستند که من از برنامه‌هایم نزنم، اما گاهی اوقات شرایط خاصی پیش می‌آید که نیاز است وقت بیشتری برای خانواده بگذارم.
مخاطبان ما را به مناسبت نوروز ۱۴۰۴ به یک شعر مهمان کنید:
هله نومید نباشی که تو را یار براند
اگر امروز براند نه که فردا نخواند
در اگر بر تو ببندد مرو و صبر کن آنجا
ز پس صبر، تو را او به سر صدر نشاند
و اگر بر تو ببندد، همه راه و گذر‌ها
ره پنهان بنمایند که کس آن راه ندانند ...
