صالحی: پوشش مردان و زنان بخشی از سبک زندگی است
مخاطب ۲۴- «سید عباس صالحی» درباره بخش عفاف و حجاب نمایشگاه قرآن و وظیفه این بخش گفت: باید از تمامی دست‌اندرکاران این بخش تشکر کنم. به نظر می‌رسد که بایستی کار‌های فرهنگی و ایجابی را در این حوزه داشت و گسترده کرد؛ چه اینکه مقوله عفاف و حجاب ذاتاً امری فرهنگی است و بایستی از این دریچه بیشتر به آن پرداخت و دست‌اندرکاران این بخش نمایشگاه قرآن، چنین همتی را داشته‌اند.
حجاب امر دینی، قانونی و هویتی در ایران است
او در پاسخ به پرسشی درباره اینکه «مسئله حجاب به عنوان امری فرهنگی، باید از دریچه کدام حوزه‌ها تبیین شود؟» بیان کرد: موضوع عفاف و حجاب چند ضلع دارد که می‌توان از هر یک از آن بخش‌ها به آن توجه کرد. نخست اینکه حجاب یک امر دینی است. دوم اینکه حجاب یک امر قانونی در کشور است و سوم هم آنکه حجاب یک امر هویتی و فرهنگی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تبیین تصویری که از دینی و شرعی بودن حجاب ارائه کرد، توضیح داد: حجاب بی‌تردید در میان فقهای مذاهب مختلف اسلامی به عنوان تکلیف شرعی مطرح بوده و هست. در محدوده حجاب اختلافاتی است، اما در اصل تکلیف حجاب می‌توان گفت که مورد توافق مذاهب اسلامی در دوره‌های مختلف تاریخ اسلام است.
کمتر با رفتار ناپسند اغلب مردان در حجاب زبانی و رفتاری مقابله می‌شود
او خاطرنشان کرد: درست است که در دوره معاصر برخی از نواندیشان به تردید‌هایی در این زمینه پرداخته‌اند، اما نمی‌توان این تشکیک و تردید‌ها را در سنت رایج فقهی و شرعی جدی دانست. البته نکته مهم این است که حجاب در منظومه فهم دینی و شرعی در چه جایگاهی قرار دارد؟ به نظرم مسئله حجاب را اولاً نبایستی محدود به زنان دانست بلکه امری عام‌تر است و مردان همچون زنان مکلف به آن هستند.
صالحی با تأکید بر اینکه مقصود از حجاب فقط پوشش نیست، گفت: حجاب فقط مربوط به پوشش نیست بلکه دامنه‌های گسترده‌تری را از قبیل حجاب زبانی و حجاب رفتاری را هم در بر می‌گیرد. متأسفانه بخش قابل توجهی از مردان در جامعه سنتی و جدید از حجاب زبانی و رفتاری درست برخوردار نیستند و کمتر این گروه را می‌بینیم و با رفتار ناپسند آنان مقابله می‌کنیم.
وزیر فرهنگ با تأکید مجدد بر گفته قبلی‌اش در این زمینه، افزود: این گروه از مردان، با زبان و رفتار ناپسندشان، ناامنی روانی را برای زنان ایجاد می‌کنند، اما ما با این گروه‌های زن‌آزار برخورد قاطعی نمی‌کنیم.
حجاب ریشه در حیا دارد
رئیس سابق دانشگاه مذاهب اسلامی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو، درباره ضلع سوم عفاف و حجاب که پیش‌تر به آن اشاره کرده بود، گفت: حجاب از یک خاستگاه برمی‌خیزد و ما در خیلی از موارد به خاستگاه آن کم‌توجهی می‌کنیم. ریشه طبیعی حجاب در مردان و در زنان در عفاف است و ریشه عفاف در حیا. رعایت نظام فقهی اسلامی بدون توجه به نظام اخلاقی اسلامی ناممکن است.
او خاطر نشان کرد: اگر فرد مسلمان اعم از مرد و زن، زیست حیا را فرا نگیرد و یا عمل نکند، نمی‌تواند حجاب شرعی را به درستی اجرا کند. همچنین افراد اگر زیست‌بوم عفاف را نفهمند و در آن زندگی نکنند، نمی‌توانند ملتزم به حجاب شرعی باشند؛ گرچه به ظاهر پوشش مناسبی هم داشته باشند.
تبعیت از "قانون حجاب" ارتباطی با پذیرش نظام سیاسی ندارد
سیدعباس صالحی سپس در پاسخ به پرسشی درباره اینکه «ممکن است که برخی نسبت به مشروعیت نظام سیاسی کشور نکته داشته باشند و یا حتی آن را قبول نداشته باشند و در نتیجه طبعاً قانونی بودن امر حجاب که گفته شد را نمی‌پذیرند؛ در این صورت چگونه می‌توان آنان را به پذیرش امر حجاب قانع کرد؟»، گفت: مسئله تبعیت از قوانین یک کشور ربطی به پذیرش مشروعیت یا مقبولیت یک نظام سیاسی ندارد. قانون پایه نظم اجتماعی و نظم اجتماعی پایه ساختار‌ها و روابط اجتماعی است.
او با بیان مثالی در این زمینه ادامه داد: فقهای شیعه، حکومت‌های غیر اسلامی اعم از غربی و غیرغربی را مشروع نمی‌دانند، اما رعایت قوانین آنها را مادامی که خلاف شرع نباشد واجب‌الرعایه می‌دانند. در این زمینه به استفتائاتی که مقلدان آنها که در کشور‌های غربی و غیر اسلامی زندگی می‌کنند، از آنها داشته‌اند، مراجعه کنید تا صحت و درستی این مطلب را تصدیق کنید. به عنوان مثال، دانشجویی است که از امام خمینی (ره) سؤال می‌کند که آیا من در دانشگاه غربی که هستم اجازه دارم تقلب کنم؟ امام پاسخ می‌دهند که خیر جایز نیست و یا سؤال می‌شود که من در کشور غربی زندگی می‌کنم، حق دارم برای اینکه کمتر مالیات دهم، پنهان‌کاری کنم؟ مراجع از جمله آیت‌الله خامنه‌ای پاسخ می‌دهند که رعایت مقررات و قوانینی که برای نظم جامعه است باید عمل شود و تخلف از آن جایز نیست. یا فرد دیگری سؤال می‌کند که من حقوق پناهندگی کمی دارم و کار هم می‌کنم، اما پرداخت حقوق پناهندگی در این کشور مشروط به این است که کار نداشته باشم. آیت‌الله سیستانی پاسخ می‌دهند که در فرض کار کردن نمی‌توانید حقوق پناهندگی بگیرید مگر اینکه به آنها اطلاع بدهید.
عضو هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران افزود: نمونه‌های فراوانی از قبیل این موارد نشان می‌دهد که تفکر منطقی و عقلانی و شرعی این است که فردی که در کشوری زندگی می‌کند قوانین آن را مورد رعایت قرار بدهد اعم از اینکه نظام سیاسی را مشروع می‌داند یا خیر و یا قانون را قبول دارد یا خیر. درست است که هر فرد از لحاظ مدنی و عقلی و شرعی حق دارد که دیدگاه‌های مخالف خویش را نسبت به قانون ارائه کند، اما عدم رعایت قوانین به سود هیچ‌کس نیست و هرج و مرجی را پدید می‌آورد که پایانی ندارد.
پوشش مردان و زنان بخشی از سبک زندگی است
صالحی در بخش پایانی، درباره منظر فرهنگی و هویتی حجاب نیز تصریح کرد: پوشش مردان و زنان بخشی از سبک زندگی است و طبیعی است که فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف، سبک‌های زندگی متفاوتی داشته باشند. به نظر می‌رسد که اگر ما بخواهیم فرهنگ متمایز و متفاوت ایرانی و اسلامی خود را صیانت کنیم، بایستی مواظب باشیم که در هژمون فرهنگ غالب مدرن حذف نشویم؛ چه اینکه در غلبه فرهنگ‌ها و تمدن‌های مهاجم اگر فرهنگ‌ها و تمدن‌های تضعیف شده مقاومت نکنند، به سرعت چیزی از آنها باقی نخواهد ماند.
او ادامه داد: فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری اجزای مختلفی دارند؛ زبان، آداب و رسوم، پوشش و مواردی از این قبیل. به نظر می‌رسد حساسیت در مورد زبان، آداب و رسوم و نیز پوشش بخشی از مراقبت فرهنگی و تمدنی است. اینکه مرد و زن شرقی و یا مرد و زن مسلمان و یا مرد و زن ایرانی چنان در هاضمه تمدن مدرن و غربی قرار نگیرند که چیزی به عنوان فرهنگ شرقی یا فرهنگ اسلامی یا فرهنگ ایرانی باقی نماند، باید متوجه بود که با حذف این وجوه متکثر فرهنگی، انسانیت و بشریت متضرر خواهد شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: موضوع حجاب و پوشش را از این زاویه هم باید دید؛ یعنی حجاب به عنوان بخشی از حساسیت و مراقبت نسبت به آنچه از تاریخ کهن فرهنگ ایرانی و اسلامی در حوزه آداب و رسوم و زیست فردی و اجتماعی برای ما باقی مانده است.
