قوانین مهاجرتی ایرانیان در دوره ترامپ دچار چه دستخوشی خواهد شد؟
مخاطب ۲۴- اولین اقدام چالشی دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری خود، اخراج مهاجران غیرقانونی کلمبیایی بود که سبب تنش میان دو کشور شد. همین اقدام نشان داد که ترامپ در مسئله مهاجرت از دوره اول خود هم جدیتر و مصصمتر است.
دونالد ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری خود، سیاستهای مهاجرتی سختگیرانهای را معرفی کرد که تمرکز اصلی آن بر کاهش ورود مهاجران غیرقانونی و محدود کردن مهاجرت قانونی بود. او با وضع قوانینی مانند سیاست «تحمل صفر»، که به جداسازی خانوادههای مهاجر در مرزها منجر شد، و ممنوعیت سفر اتباع چند کشور از جمله ایران، جهتگیری سختی در راستای مسئله «مهاجرت به آمریکا» برداشت. این سیاستها اگر با انتقادات گستردهای در داخل و خارج از آمریکا روبهرو شد، اما به هرحال توانست حمایت قشر محافظهکار جامعه این کشور را جلب کند.
اکنون و در دوره دوم، ترامپ این رویکرد را با شدت بیشتری در پیش گرفته و قوانینی مانند لغو حق شهروندی بر اساس تولد، اخراج گسترده مهاجران غیرقانونی و استفاده از «قانون دشمنان بیگانه» برای حذف تهدیدهای امنیتی را معرفی کرد. این اقدامات، در امتداد سیاستهای دوره اول، نشاندهنده تعهد او به ایجاد نظام مهاجرتی سختگیرانهتر و اولویتدهی به منافع داخلی آمریکا بود. حال پرسش اینجاست که این مقررات سختگیرانه چگونه بر روند صدور ویزای آمریکا در چهار سال آینده تاثیر خواهد گذاشت؟ به طور مشخص ایرانیان به چه شکل از این قوانین متاثر خواهند شد؟ و در نهایت ایرانیان ساکن آمریکا چقدر ممکن است با این قوانین جدید دچار مشکل شوند؟
وضعیت صدور ویزای آمریکا برای ایرانیان تا سال ۲۰۲۴
گزارشهای متعدد نشان میدهد در دوره دوم ریاست جمهوری باراک اوباما، روند مهاجرت ایرانیان به آمریکا به نسبت پایدار بود. طبق آمارها، در سال ۲۰۱۶، حدود ۱.۱۸ میلیون ویزای مهاجرتی در کل به متقاضیان از سراسر جهان اعطا شد، که از این میان، ایرانیان نیز سهم قابل قبولی داشتند. برای ایرانیان، تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده در حدود ۱۰،۰۰۰ تا ۱۵،۰۰۰ ویزا در سال برآورد میشود. ویزاهای غیرمهاجرتی نیز، به ویژه ویزاهای تحصیلی (F-۱, J-۱) و توریستی (B-۱/B-۲)، با تعداد حدود ۳۵،۰۰۰ در سال ۲۰۱۵، نشاندهنده امکان قابل قبول ایرانیان برای سفر و اقامت موقت در آمریکا بود.
با روی کار آمدن دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷، یک تحول چشمگیر در سیاستهای مهاجرتی آمریکا رخ داد. فرمانهای اجرایی معروف به "ممنوعیت مسلمانان" که شهروندان ایران، همراه با چند کشور دیگر با اکثریت مسلمان را هدف قرار داد، به شدت بر روند اخذ ویزا تأثیر گذاشت. در سال ۲۰۱۷، تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده برای ایرانیان به حدود ۳،۵۰۰ کاهش یافت و در سال ۲۰۱۸ به ۲،۰۰۰ رسید. ویزاهای غیرمهاجرتی نیز از حدود ۳۵،۰۰۰ در سالهای قبل از ترامپ به ۶،۰۰۰ تا ۷،۰۰۰ در سال ۲۰۱۸ کاهش یافت. این تغییرات نه تنها برای متقاضیان جدید، بلکه برای ایرانیان ساکن آمریکا که برای بازدید از خانواده یا بازگشت به کشور نیاز به ویزا داشتند، مشکلات بسیاری ایجاد کرد. همچنین گزارشهای متعدد نشان میدهد بسیاری از ایرانیانی که در دوره ترامپ در طرح لاتاری گرین کارت پذیرفته شده بودند، مدتها منتظر دریافت دعوت نامه مصاحبه بودند، اما هیچ دعوتنامهای برای آنها ارسال نشد. اخذ بورسیه و پذیرش دانشجو نیز اگرچه هیچگاه متوقف نشد، اما گزارشهای متعددی وجود دارد که برای بسیاری از دانشجویان که پذیرش بورسیه دانشگاه داشتند ویزا صادر نشد.
با شروع ریاست جمهوری جو بایدن، محدودیتهای ویزایی برای ایرانیان لغو شد و روند اخذ ویزا به تدریج بهبود یافت. با این حال، بازگشت به سطح قبل از دوره ترامپ زمانبر بود. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۳، حدود ۱.۱ میلیون ویزای مهاجرتی در کل صادر شد، که نشاندهنده افزایش نسبی است، اما سهم ایرانیان از این عدد تنها کمی بالاتر از دوران ترامپ بوده است. برآوردهای کلی و البته غیر رسمی نشان میدهد که اگر تمامی انواع ویزاها را در نظر بگیریم، احتمالاً در حال حاضر بین ۱۵،۰۰۰ تا ۳۰،۰۰۰ درخواست ویزا توسط ایرانیان برای ورود به آمریکا در هر سال ارسال میشود. این تعداد شامل درخواستهای رد شده، تأیید شده، و در حال بررسی میشود. این برآوردها نشان میدهد که میزان صدور ویزا برای ایرانیان در یکی دو سال گذشته اگرچه از دوره اول ترامپ بیشتر است، اما هرگز نتوانسته به میزان دوره اوباما برسد.
قوانین مهاجرتی جدید ترامپ چه میگوید؟
وضعیت صدور ویزا و مهاجرت به امریکا در دوره دوم ریاستجمهوری دونالد ترامپ، قطعا با چالشهای جدی بخصوص برای ایران مواجه خواهد شد. ترامپ اخیرا مجموعهای از قوانین و دستورات اجرایی سختگیرانه در زمینه مهاجرت را به اجرا گذاشته که در ادامه، جزئیات دقیقتری از این قوانین ارائه میشود تا تصویری واضحتر از آینده پیش رو مجسم شود. ترامپ در روز نخست دومین دوره ریاست جمهوری خود قوانین، زیرا را امضا و برخی را نیز به صراحت وعده داده است؛
۱. لغو حق شهروندی بر اساس تولد:
جزئیات: ترامپ فرمان اجرایی برای پایان دادن به اعطای شهروندی خودکار به کودکان متولد شده در خاک آمریکا امضا کرده است. این فرمان بهطور خاص بر فرزندان مهاجران بدون مدرک قانونی یا با ویزای موقت تأثیر میگذارد.
تأثیر: این تغییر میتواند به معنای این باشد که کودکان متولد شده از والدین غیرقانونی، شهروند آمریکا نخواهند بود، که میتواند بر وضعیت حقوقی، آموزش، و دسترسی به خدمات اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد.
۲. اخراج گسترده مهاجران غیرقانونی:
جزئیات: او وعده داده که به محض شروع کار، بزرگترین عملیات اخراج در تاریخ آمریکا را آغاز کند، که شامل مهاجران غیرقانونی، از جمله کسانی که مرتکب جرائم شدهاند یا به تازگی وارد شدهاند، میشود.
تأثیر: این سیاست میتواند باعث شود که افراد بدون مدرک قانونی، حتی کسانی که سالها در آمریکا زندگی کردهاند، دستگیر و اخراج شوند، که میتواند خانوادهها را از هم جدا کند و جوامع مهاجر را دچار اضطراب و بیثباتی کند.
۳. تعلیق برنامههای پناهندگی:
جزئیات: ترامپ فرمانی امضا کرده که برنامههای پذیرش پناهجو را برای حداقل چهار ماه متوقف میکند. این شامل لغو پروازهای برنامهریزیشده برای مهاجران میشود.
تأثیر: این تصمیم بهویژه بر مهاجرانی که از مناطق جنگزده یا بحرانی مثل افغانستان میآیند تأثیر میگذارد و میتواند آنها را در وضعیت نامطمئن و خطرناکی قرار دهد.
۴. محدود کردن مهاجرت بر اساس مهارت:
جزئیات: ترامپ از طرحی حمایت کرده که پذیرش مهاجران را بر اساس مهارتها و شایستگیهای آنها، به جای وابستگی خانوادگی، محدود میکند. این شامل حذف برنامههایی مانند لاتاری ویزا میشود.
تأثیر: این سیاست میتواند مهاجرت را برای خانوادههایی که میخواهند از طریق روابط خانوادگی به ایالات متحده بیایند، دشوارتر کند و بیشتر به نیروی کار ماهر و تحصیلکرده متمرکز شود.
۵. فرمانهای اجرایی برای مهاجرت:
جزئیات: ترامپ وعده داده فرمانهای اجرایی برای بستن مرزهای جنوبی، احیای ممنوعیت سفر برای شهروندان برخی کشورها (مانند کشورهای عمدتا مسلمان)، و استفاده از نیروهای نظامی برای کنترل مرزها امضا کند.
تأثیر: این سیاستها میتواند مهاجرت غیرقانونی را به شدت کاهش دهد، اما همچنین میتواند به حقوق انسانی و اصل بشردوستی در مهاجرت آسیب بزند و مهاجران را به سوی مسیرهای پرخطرتر سوق دهد.
این اقدامات بهطور کلی برای مهاجران بالقوه و کسانی که اخیرا به آمریکا آمدهاند، چالشهای جدیدی ایجاد میکند و میتواند رویاهای مهاجرتی، بازپیوند خانوادگی، و امنیت آنها را به خطر بیندازد. برای ایرانیان که احتمالا جزو شهروندان کشورهای هدف سیاستهای ضد مهاجرتی ترامپ باشند این چالشها حتی میتواند سختتر هم باشد.
آینده صدور ویزا و مهاجرت به آمریکا برای ایرانیان در دوره دوم ترامپ
برای ایرانیان که احتمالا جزو شهروندان کشورهای هدف سیاستهای ضد مهاجرتی جدید ترامپ باشند، چالشهای میتواند مسیر دشواری را برای اقامت و اخذ ویزا ترسیم کند. با در نظر گرفتن وعدههای جدید و سیاستهای قبلی ترامپ، میتوان اینگونه پیش بینی کرد که چالشهای زیر بیش از قبل ایرانیان را در مسیر مهاجرت یا سفر به امریکا دچار دردسر سازد.
کاهش شدید ویزاهای مهاجرتی: با توجه به سیاستهای جدید، تعداد ویزاهای مهاجرتی صادر شده برای ایرانیان ممکن است به زیر ۱،۰۰۰ نفر در سال برسد.
سختگیری بیشتر در ویزاهای غیرمهاجرتی: افزایش نظارت و بررسیهای امنیتی میتواند فرایند اخذ ویزا را برای ایرانیان پیچیدهتر و زمانبرتر کند. ویزاهای تحصیلی ممکن است با شرایط سختتری مواجه شوند یا محدود به دو سال شوند.
تأثیر بر ایرانیان ساکن آمریکا: ایرانیان مقیم آمریکا ممکن است با محدودیتهای بیشتری برای سفر به ایران و بازگشت به آمریکا مواجه شوند، که میتواند به تفکیک خانوادهها و مشکلات قانونی بینجامد.
افزایش عدم قطعیت: با توجه به احتمال تغییرات قانونی و چالشهای حقوقی ممکن، ایرانیان در موقعیتهای نامشخصتری قرار خواهند گرفت، که میتواند بر برنامهریزی زندگی، تحصیل و کار آنها تأثیر منفی بگذارد.
به هر روی سیاستهای مهاجرتی دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوریاش میتواند روند اخذ ویزای مهاجرتی و غیرمهاجرتی برای ایرانیان را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. با توجه به سوابق و وعدههای قبلی، انتظار میرود که محدودیتهای جدید باعث کاهش قابل توجهی در تعداد مهاجران ایرانی به آمریکا شود و بر زندگی ایرانیان ساکن در این کشور نیز اثرات منفی بگذارد.
