آیا جنگ جهانی گندم در راه است؟
مخاطب۲۴ به نقل از تابناک - بحران غلات در سراسر جهان احساس می‌شود، ماه گذشته، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد هشدار داد که یک پنجم بشریت به دلیل وضعیت فعلی در بازار گندم در خطر فقر و گرسنگی قرار دارند. کشور‌های غربی روسیه را به راه انداختن «جنگ گندم» متهم کرده‌اند و مسکو را مقصر بحران کنونی غلات می‌دانند، اما کارشناسان می‌گویند که روسیه تنها مسئول تشدید بحران نیست یا اگر هم هست، داوطلبانه نیست.قیمت گندم طی دو ماه گذشته به بالاترین حد خود رسیده است، زیرا تولیدکنندگان بزرگی مانند روسیه، قزاقستان و هند صادرات خود را برای محافظت از بازار‌های داخلی خود لغو کردند. این باعث ترس از ناامنی غذایی و گرسنگی در سراسر جهان شده است.
به گفته کارشناسانی که با روزنامه ایزوستیا روسیه صحبت کردند، از ابتدای سال جاری قیمت گندم بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است. آن‌ها می‌گویند که این افزایش به دلیل درگیری بین روسیه و اوکراین است که تقریباً یک سوم صادرات گندم جهان را تامین می‌کند.
در فصل ۲۰۲۱-۲۰۲۲ که در ژوئیه سال گذشته آغاز شد، تامین کنندگان روسی ۱۶ درصد از صادرات جهانی گندم و تولیدکنندگان اوکراینی ۱۰ درصد را به خود اختصاص دادند. اما به دلیل درگیری هر دو کشور صادرات گندم را ممنوع کردند. در فوریه روسیه صادرات تمام غلات (گندم، چاودار، جو و ذرت) به خارج از اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) را تا ۳۰ ژوئن محدود کرد. در همین حال، اوکراین تنها بندر باقی مانده خود در اودسا را بسته است.
تحریم‌های ضد روسیه شرکت‌های بین‌المللی را مجبور به قطع روابط تجاری طولانی مدت و ترک روسیه کرد که باعث اختلال در عرضه شده است. مثلا، اتحادیه اروپا اخیراً همکاری با بندر تجاری دریایی نووروسیسک دریای سیاه را که بیش از نیمی از غلات صادراتی از طریق آن حمل می‌شود، ممنوع کرده است.
علاوه بر این، در پی تصمیم مسکو مبنی بر ممنوعیت صادرات، قزاقستان نیز با محدودیت‌های خاص خود از این اقدام پیروی کرد، در حالی که در اوایل ماه جاری، هند نیز صادرات گندم را لغو کرد و اعلام کرد که «امنیت غذایی هند، همسایه و سایر کشور‌های آسیب‌پذیر در خطر است».
پس از انتشار این تصمیم دهلی نو، قیمت آتی گندم در شیکاگو با ۶ درصد افزایش به ۱۲.۴۷ دلار در هر بوشل رسید که بالاترین ارزش آن در دو ماه گذشته است و قیمت گندم در اروپا به بالاترین حد تاریخی حدود ۴۶۱ دلار در هر تن رسید.
بحران غلات در سراسر جهان احساس می‌شود، اما شدیدتر از همه در آفریقا، که ۹۰ درصد نیاز‌های خود را به صادرات از منطقه دریای سیاه متکی است. ماه گذشته، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد هشدار داد که یک پنجم بشریت به دلیل وضعیت فعلی در بازار گندم در خطر فقر و گرسنگی قرار دارند.
کشور‌های غربی روسیه را به راه انداختن «جنگ گندم» متهم کرده‌اند و مسکو را مقصر بحران کنونی می‌دانند، اما کارشناسان می‌گویند که روسیه تنها مسئول تشدید بحران نیست یا اگر هم هست، داوطلبانه نیست. روسیه صادرات را ممنوع نکرده است، اما برای حفاظت از بازار داخلی، عوارض و سهمیه‌های موقتی را وضع کرده است. در مورد اوکراین، غلات آن تحت پوشش کمک اتحادیه اروپا به طور فعال از انبار خارج می‌شود. جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اخیراً اظهار داشت که باید به اوکراین کمک کرد تا به تولید و صادرات غلات و گندم ادامه دهد و از آنجایی که انبار‌های اوکراین اکنون پر است، باید آن‌ها را خالی کرد تا جایی برای محصول جدید ایجاد شود.
ایزوستیا به نقل از کارشناسان اشاره می‌کند که روسیه و اوکراین تنها صادرکنندگان کلیدی گندم در جهان نیستند. سایر تولیدکنندگان می‌توانند بازار جهانی را از بحران نجات دهند، به عنوان مثال ایالات متحده و کانادا که به ترتیب ۲۶ و ۲۵ میلیون تن گندم یا حدود ۲۵ درصد از صادرات جهانی را صادر می‌کنند. دیگر تولیدکنندگان عمده غربی فرانسه (۱۹ میلیون تن) و آلمان (۹.۲ میلیون تن) هستند. با این حال، به گفته تحلیلگران، بعید است این کشور‌ها غلات خود را با افراد نیازمند تقسیم کنند و امنیت غذایی خود را در اولویت قرار دهند.
یکی دیگر از کارشناسان، رئیس بخش تحلیل شرکت تحقیقاتی NTech داریا آکیمووا، می‌گوید این کشور‌ها می‌خواهند مواد خام خود را حفظ کنند تا از اقتصاد خود در برابر افزایش تورم محافظت کنند.
کشور‌های تولیدکننده برای حفظ خود در داخل کشور از گرسنگی و کاهش تورم خود، سعی در حفظ مواد خام دارند. این روزنامه به نقل از آکیمووا گزارش داد، از آنجایی که در صورت بی ثباتی ارز و در واقع هر بی‌ثباتی، همیشه داشتن مواد خام سود بیشتری نسبت به پول نقد دارد؛ ارزش آن به سرعت ارز کاهش نمی‌یابد.
کارشناسان تا حد زیادی نمی‌توانند پیش بینی کنند که وضعیت بازار گندم چگونه بیشتر خواهد شد. از یک سو، به گفته ویکتور تونف، تحلیلگر ارشد Ingosstrakh Investments، مشکلات مربوط به تامین کالای تولید شده به طور گسترده مانند گندم به احتمال زیاد با برداشت جدید و همچنین بازگرداندن منابع از اوکراین و روسیه یک بار حل خواهد شد.
از سوی دیگر، مشخص نیست که چقدر طول می‌کشد تا مناقشه حل شود. برخی کارشناسان مدعی هستند که کشور‌های غربی در مقطعی مجبور خواهند شد از روسیه بخواهند در ازای برداشته شدن تحریم‌ها، منابع گندم خود را به اشتراک بگذارد.
