ایران در اکسپو ۲۰۲۵ حضور ندارد!
مخاطب۲۴- حضور در بازار‌های جهانی، یکی از مولفه‌های کلیدی توسعه اقتصادی هر کشوری به شمار می‌رود. نمایشگاه‌های بین‌المللی، به‌ویژه اکسپو که از آن به عنوان سومین رویداد مهم دنیا بعد از المپیک و جام جهانی فوتبال یاد می‌شود نیز دریچه‌ای برای ورود به معادلات اقتصادی و تعاملات جهانی به شمار می‌رود.
اکسپو بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویداد نمایشگاهی جهان است که کشور‌های مختلف با شرکت در آن، علاوه بر نمایش تاریخ و گذشته خود و آنچه اکنون هستند، آینده شان را به تصویر می‌کشند و آخرین دستاورد‌های خود در زمینه فناوری، نوآوری، معماری و تولیدات داخلی را به نمایش می‌گذارند تا نیاز‌های بازار جهانی را شناسایی کرده و برای تأمین آنها برنامه‌ریزی کنند.
نوار حضور ایران در اکسپو از زمان امیرکبیر تاکنون قطع نشده بود
ایران نیز از دوره امیرکبیر در زمان ناصرالدین شاه (۱۸۵۱) در پارک کریستال پالاس لندن، حضوری پیوسته در اکسپو داشته است. این حضور همواره فرصتی بوده برای معرفی توانمندی‌های ملی، توسعه بازار‌های صادراتی و تقویت تعاملات بین‌المللی.
طبق برنامه ریزی (BIE) دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی (Bureau International des Expositions) که میزبانان اکسپوها را بر اساس توانمندی ها، آمادگی و برنامه‌های شان و با کسب نظر از اعضای خود تعیین می‌کند، ژاپن میزبان اکسپوی ۲۰۲۵ در اوزاکاست و این موضوع حداقل از چندین سال پیش برنامه ریزی شده و مشخص بوده است. این رویداد از ۲۴ فروردین تا ۲۱ مهرماه سال آینده با شعار «طراحی جامعه آینده برای زندگی بشر» برگزار خواهد شد. اما در اقدامی قابل‌تأمل، ایران از حضور در این نمایشگاه انصراف داده است.
انصراف ایران از اکسپو؛ دلایل مبهم و سوالات بی‌پاسخ
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم که احتمالا خیلی از تاریخچه حضور ایران در اکسپو و اهمیت حضور جمهوری اسلامی در این رویداد مهم جهانی مطلع نیست، با اعلام این خبر گفت: در نتیجه بررسی‌های داخلی و محدودیت‌های موجود، تصمیم بر انصراف از شرکت در اکسپوی ژاپن گرفته شد.
خبر انصراف ایران از اکسپوی ژاپن از زبان سخنگوی دولت در حالی است که تاکنون مدیران زیادی از نمایشگاه بین المللی برای نهایی کردن تکلیف حضور ایران در اکسپو سفر‌های زیادی به کشور‌هایی نظیر فرانسه، ژاپن و کره جنوبی داشته‌اند و هزینه‌های سرسام آوری برای انجام چنین سفر‌هایی صورت گرفته است. مثلا شش ماه پیش اجلاس تابستانه مشارکت کنندگان بین المللی اکسپو ۲۰۲۵ میلادی اوزاکا، کانسای-ژاپن با مشارکت قریب ۶۰۰ نفر از نمایندگان حدود ۱۶۰ کشور و سازمان بین المللی در شهر نارای ژاپن برگزار شد و مدیرعامل وقت نمایشگاه بین المللی که معلوم نیست چرا یکباره برکنار شد در آن شرکت کرد!
در این اجلاس هیأت جمهوری اسلامی ایران به ریاست علائی طباطبائی حضور یافتند و طبق خبر‌ها و تصاویری که از این سفر منتشر شد قرارداد مشارکت رسمی کشورمان در اکسپو ۲۰۲۵ اوزاکا- ژاپن هم به انعقاد رسید. این قرارداد فی‌مابین مدیرعامل وقت شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین المللی ج. ا. ایران و نماینده عالی کشورمان در اکسپو ژاپن و دبیرکل انجمن اکسپوی۲۰۲۵ میلادی ژاپن، همچنین کمیسر ژنرال اکسپوی ۲۰۲۵ میلادی امضاء شد.
اما حالا بدون توجه به قول و قرار‌های قبلی، بدون توجه به هزینه‌های سیاسی، بین المللی و اقتصادی برای کشور، بدون توجه به تاریخچه حضور مداوم ۱۷۴ ساله کشورمان در اکسپوها، بدون توجه به هزینه‌ها سرسام آور انجام شده برای رفت و آمد‌های بین المللی مدیران ناکارآمدی که باعث ایجاد چنین شرایطی شده‌اند؛ در فاصله ۳ ماه به آغاز اکسپو اعلام می‌شود که ایران قصد حضور در اکسپو را داشت، اما به دلیل برخی محدودیت‌ها، این تصمیم گرفته شد! به نظر می‌رسد بکارگیری افراد بی تجربه در حوزه نمایشگاهی و تجارت داخلی و خارجی در سازمان توسعه تجارت و شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین المللی جمهوری اسلامی دلیل این اتفاقات باشد نه آنچه به عنوان دلایل انصراف ایران از حضور در اکسپوی ژاپن نقل شده است!
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که کدام محدودیت‌ها؟ مگر نه این است که رویداد‌هایی نظیر اکسپو، بهترین فرصت برای معرفی توانمندی‌های ملی در سطح بین‌المللی آن هم برای یک کشوری که انواع و اقسام محدودیت‌ها و تحریم‌های ظالمانه علیه ش اعمال شده به شمار می‌روند؟
جهت اطلاع معاون اول رئیس جمهور که حکم کمیسر ژنرال ایران در اکسپو را صادر می‌کند، وزیر صمت به عنوان متولی برگزاری پاویون ایران در اکسپو، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی محتوایی اکسپو، سخنگوی دولت، رئیس کل سازمان توسعه تجارت و... ایران به عنوان یکی از حوزه‌های تمدنی مهم دنیا همواره برای برگزار کنندگان اکسپو از جایگاه وِزه‌ای برخوردار بوده و تصمیم گیران داخلی امر هم آنقدر به اهمیت این موضوع واقف بوده‌اند که نوار حضور ایران را از دوره امیرکبیر تاکنون حتی در دوران سخت دفاع مقدس و تحریم قطع نکرده‌اند!
انصراف؛ نشانه‌ای از ناکارآمدی مدیریتی؟
این تصمیم در حالی گرفته شده است که اکسپو می‌توانست مسیری برای گسترش تعاملات تجاری و افزایش ارزآوری باشد. آیا محدودیت‌ها به قدری جدی بوده که مسئولان به جای تلاش برای برطرف کردن آنها، ساده‌ترین راه یعنی انصراف را انتخاب کرده‌اند؟ آیا نمی‌شد کنسرسیومی از بخش خصوصی را تشکیل داد و کار را با نظارت دولت به بخش خصوصی سپرد؟! مگر تحریم و محدودیت صرفا برای امروز ایران است که راحت‌ترین تصمیم برای حضور جمهوری اسلامی ایران در اکسپوی اوزاکا گرفته شد!
از دولتمردان انتظار می‌رفت با ارائه راه‌حل‌های خلاقانه و برنامه‌ریزی هدفمند، حضور ایران در این رویداد را ممکن سازند. انصراف از اکسپو، نشانه‌ای از ضعف مدیریتی در سازمان توسعه تجارت و شرکت سهامی نمایشگاه بین المللی و مدیرانی است که متاسفانه در چند سال اخیر در این مجموعه‌ها بکارگیری شده‌اند. ضعف‌هایی که به جای گشایش، به انسداد بیشتر مسیر تجارت خارجی کشور انجامیده است.
فرصتی که به‌سادگی از دست رفت/دولتمردان باید پاسخگوی این سوال باشند
در شرایطی که ایران برای تعاملات تجاری با محدودیت‌های تحریمی رو‌به‌رو است، رویداد‌های بین‌المللی مانند اکسپو، بستری بی‌بدیل برای معرفی توانمندی‌ها و جذب شرکای تجاری محسوب می‌شوند. اما حالا، با این تصمیم غیرمنتظره، نه‌تنها این فرصت طلایی از دست رفت، بلکه پیامد‌های منفی آن بر روابط تجاری کشور نیز قابل پیش‌بینی است.
چرا ایران، که همیشه در سخت‌ترین شرایط نیز در اکسپو حضور داشته، این بار به راحتی از این فرصت چشم‌پوشی کرده است؟! چرا نوار حضور ۱۷۴ ساله ایران در اکسپو با راحت‌ترین تصمیم و اقدام قطع شد؟!
